Geo-visualisatie/Deel B: Geo-visualisatie: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k beter icoonfiguur voor tip |
redigeeracties |
||
Regel 19:
{{Geo-visualisatie}}
==Vooraf==
In geo-visualisatie
* 'richting de data'; de kaart dient de data verantwoord te ontsluiten.
* 'richting de gebruiker'; de kaart dient leesbaar te zijn.
In Deel B wordt geo-visualisatie in de 'enge' betekenis van het woord gebruikt. Er wordt in dit deel beschreven hoe, uitgaande van de data en het doel, die data gevisualiseerd dient te worden. Pas in Deel C, Kaartopmaak, wordt gekeken wat hier verder nog aan kaartlagen bij moet, hoe labels geplaatst
==Geo-informatie geschikt maken voor visualisatie==
In deel A (de GIS-theorie) zagen we eerder wat generaliseren is. Met een GIS kunnen we te gedetailleerde lijnen (zowel van lijnen als de omtrek van vlakken) generaliseren. De reden is vaak om een rustiger kaartbeeld te krijgen, vooral bij een thematische kaart is dit van belang. Zo leiden de vele inhammen en eilanden in Canada en Noorwegen (zie voorbeeld) na generalisatie niet meer af van waar het om gaat: de kleuren van de vlakken.
[[Afbeelding:Wereld generalisatie simplify line3.PNG|thumb|center|849px|Dezelfde geo-informatie
:Bij '''kaart
:Bij :Bij '''kaart 3''' is de omtrek zelfs helemaal uitgezet. Nadeel is dat de groene (land-) kleur dan niet mooi contrasteert met de :'''Kaart 4''' toont de enige juiste oplossing: generalisatie, in dit geval: versimpeling van de data; minder tussenpunten (vertices).
▲Kaart 4 toont de enige juiste oplossing: generalisatie, in dit geval: versimpeling van de data; minder tussenpunten (vertices). Bij '''generalisatie''' zijn minder punten gebruikt om dezelfde vlakken (of lijnen) te tekenen. Een GIS dan dit snel, eenvoudig en geautomatiseerd doen. In de praktijk zullen echter enkele pogingen nodig zijn om deze generalisatie optimaal uit te voeren. De gegeneraliseerde kaart 4 is een rustigere kaart dan kaart 3 en kan nu gebruikt worden voor een thematische kaart. NB: zou er een kaart van Indonesië gemaakt worden, dan is het originele bestand beter (uitvergroot in kaart 3b). De gegeneraliseerde versie toont Indonesië, eenmaal ingezoomd, vervormd.
<div style="background:#FFDAB9;">
[[Afbeelding:Leer meer.png|20px]] '''SAMENVATTING:''' Generalisatie kan een oplossing bieden voor de visualisatie van te gedetailleerde kaartmateriaal.
</div>
<div style="background:#FFEFD5;">
[[Afbeelding:Crystal Clear app ktip.png|20px]] '''TIP:''' GIS-pakketten kennen bij het verwijderen van tussenpunten ([[Geo-visualisatie/Inleiding_GIS#Objectsoorten_en_opslag_van_geo-informatie|vertices]]) twee soorten generalisaties (dus twee soorten 'GIS-tools' om deze actie uit te voeren: 1) Generalisatie waarbij overbodige tussenpunten - tussenpunten die géén knikpunt zijn - worden verwijderd. Dit gebeurt dan uit topologische, performance of beheersmatige redenen. 2) Generalisatie waarbij het beeld wijzigt. Dit mag dan cartografisch gewenst zijn, de datakwaliteit gaat vanuit analytisch oogpunt gezien achteruit. Bewaar daarom in het tweede geval altijd het origineel! In deze paragraaf ging het voornamelijk om de tweede soort generalisatie.
</div>
Regel 44 ⟶ 49:
'''Generaliseren''' is het zinvol vereenvoudigen van de kaartinhoud. Ormeling en Kraak <ref>Kartografie, ontwerp, produktie en gebruik van Kaarten; Ormeling en Kraak, 1987, blz 59 </ref> voegen aan deze definitie iets toe: generaliseren is het zinvol vereenvoudigen van de kaartinhoud ''bij schaalverkleining''. Vaak zal dat laatste inderdaad het geval zijn, maar dat hoeft niet persee. Bij het gelijk blijven van de schaal kan de kaartinhoud voor sommige doelen ook beter vereenvoudigd worden. We kunnen dan dezelfde generalisatietechnieken gebruiken om de kaart te versimpelen of te verbeteren.
Generalisatie is in deel A (bij [[Geo-visualisatie/Inleiding_GIS#Eigenschappen_van_geo-informatie|'Eigenschappen van geo-informatie']]) al beperkt aan de orde geweest. Toen werd generalisatie echter geïntroduceerd om op de hoogte te zijn van eventueel nadelige eigenschappen van geo-informatie. Het lijkt er ook soms meer op dat het alleen voor cartografen is bedoeld die streven naar perfecte topografische kaarten. We kunnen generalisatie echter ook zelf heel goed gebruiken wanneer we kaarten gaan maken voor een specifiek doel. Denk aan routebeschrijvingskaarten, het uitleggen waar een nieuw wijkgebouw zal worden gepland, een kaart met omrijroute, of de locatie van een bepaald fenomeen waar ook een beperkt aantal wegen op moeten komen. Generalisatie kost vaak veel tijd en moeite. Maar soms is ook met een kleine ingreep aan de ligging van een punt, lijn of vlak, de kaart een stuk beter leesbaar en bruikbaar. Bijvoorbeeld door de locatie van een stad te veranderen. Zo komt de loop van een aangrenzende rivier beter uit. Of het staafdiagram bij die stad overlapt niet meer met de staafdiagram van een ander.
Essentieel uitgangspunt bij elke vorm van generaliseren is dat de wijziging aan de geo-informatie / kaartinhoud plaatsvindt, omdat de objecten (punten, lijnen en vlakken) op het eindresultaat - de kaart - nog duidelijk zichtbaar moeten zijn én iets toevoegen aan het doel van de kaart. Dat betekent zelfs dat we zonder problemen van één soort geo-informatie - bijvoorbeeld een wegen bestand - slechts één object - bijvoorbeeld één weg - kunnen laten zien. Bijvoorbeeld op een kaart van het aantal wildbewegingen in de buurt van een snelweg. Het is best mogelijk om dan alléén die snelweg, en niet de overige wegen er in op te nemen. Zeker als het doel is om te kijken waar dat wildviaduct over die snelweg moet worden aangelegd.
Denk dus niet dat generaliseren per definitie een zonde is. Integendeel. Generaliseren maakt (te) gedetailleerde kaarten geschikt voor kleinschaligere toepassingen. En denk ook niet dat generaliseren alleen iets is voor [[Geo-visualisatie/Inleiding_Cartografie#Topografische_en_thematische_kaarten|topografische (en referentie) kaarten]]. Juist voor [[Geo-visualisatie/Inleiding_Cartografie#Thematische_kaarten|thematische kaarten]] is het handig wanneer er niet te veel details op een kaart staan.
Generalisatie is per definitie iets subjectiefs. Want hoe ver ga je met het vereenvoudigen of zelfs weglaten van wat in een onderliggende kaart als werkelijkheid is gekarteerd?
:* Sowieso hangt dat van de '''schaal''' af: hoe kleiner de schaal hoe sterker de generalisatie zal zijn.
:* Maar ook het '''doel en de doelgroep''' van de kaart bepalen of al die eilandjes nu wel of juist niet moeten worden weergegeven.
Er zijn '''twee soorten generalisaties''': grafische generalisatie en conceptuele generalisatie. Hoewel beide als doel hebben de leesbaarheid te vergroten, grijpen ze op een verschillende manier in op de te generaliseren geo-informatie.
:* '''Grafische generalisatie''' poogt punten, lijnen en of vlakken zodanig te versimpelen of te wijzigen, dat het kaartbeeld overzichtelijker, sneller leesbaar wordt, zonder dat de betekenis echt wijzigt. De locaties van de punten, lijnen en vlakken wijzigen om grafische redenen. Zo komen lijnen plotseling niet zo dicht op elkaar te liggen en zijn er minder bochten in een rivier.
:* '''Conceptuele generalisatie''' heeft een vergelijkbare actie nodig en heeft een vergelijkbaar resultaat, echter, versimpelt en wijzigt de locatie niet om grafische redenen, maar om inhoudelijke redenen. De geo-informatie bevat bijvoorbeeld op attribuutniveau te veel detail. Op een kaart voor een gemiddelde toerist maakt het misschien niet uit of er onderscheid in loof- en naaldbos wordt gemaakt. Deze klassen kunnen dus worden samengevoegd. De grafische locatie wijzigt dus niet altijd bij conceptuele generalisatie.
Grafische én conceptuele generalisatie grijpen
Wanneer er sprake is geweest van generalisatie, is de ouput niet altijd meer geschikt voor (nauwkeurige) geografische analyses. De cartografische locatie van een punt is na generalisatie immers niet meer (met zekerheid) gelijk aan de geografische locatie van dat punt. Misschien zijn er zelfs punten en hele objecten verdwenen. Het is duidelijk dat dit generaliseren gebeurt voor een bepaald einddoel. Voor het ene doel zal een bestand verder of anders gegeneraliseerd moeten worden dan vor het andere doel.
<div style="background:#FFEFD5;">
[[Afbeelding:Crystal Clear app ktip.png|20px]] '''
</div>
Regel 73 ⟶ 78:
:*'''samenvoeging''': objecten worden samengevoegd omdat ze als losse objecten anders niet meer goed leesbaar zouden zijn.
:*'''verplaatsing''': is nodig bij vergroting van andere (belangrijkere) objecten, omdat ze visueel anders over of onder deze objecten komen te liggen.
:*'''selectie''': objecten die klein zijn en minder relevant
:*'''vloeiend maken''': lijn- of vlakobjecten worden vloeiend gemaakt (vereffend) of geheel anders getoond, omdat de punten die bekend en zichtbaar zijn, naar verwachting niet nauwkeurig genoeg zijn. Een gemeentegrens of snelweg kan terecht erg recht zijn. Maar een meanderende rivier of een slingerende bergweg moet misschien bochtig (smooth) gemaakt worden. Dit is misschien een bijzonder soort generalisatie, omdat schijnbaar meer
*Conceptuele generalisatie:
:*'''symbolisatie''': gehele punten, lijnen of vlakken worden anders weergegeven door deze te aggregeren (samen te voegen).
:*'''samenvoeging''': bij (gedetailleerde) thematische kaarten die gebruikt worden op een grotere schaal, zullen bepaalde klassen moeten worden samengevoegd. Dat kan zonder dat de waarheid geweld wordt aan gedaan door deze klassen anders (en met verstand van die thematische kaart én het doel van de te maken kaart) te classificeren.
:*'''overdrijving''' (en het tegenovergestelde:) '''verwaarlozing''': objecten worden groter, langer of breder voorgesteld dan dat ze zijn. Hiermee vallen gebouwen die er toe doen (zoals postkantoor op een standplattegrond) beter op. Verwaarlozing is het tegenovergestelde; gebouwen of straten worden kleiner voorgesteld dan ze zijn.
Regel 84 ⟶ 90:
<div style="background:#FFDAB9;">
[[Afbeelding:Leer meer.png|20px]] '''SAMENVATTING:''' Generaliseren is het zinvol vereenvoudigen van de kaartinhoud. Hierbij gaat het om punten en (vertices van) lijnen en vlakken. Er zijn twee soorten generalisatie, grafische en conceptuele. Beide soorten versimpelen het kaartbeeld, met als doel een beter of sneller leesbare kaart, maar conceptuele generalisatie kan verder gaan, omdat hierbij bepaalde klasses niet meer zichtbaar zijn. Beide soorten generalisatie zijn subjectief en afhankelijk van de uiteindelijke kaartschaal en het doel van de kaart. Voor zowel thematische als topografische kaarten is generalisatie vaak nodig. Hoe algemener het doel van de kaart en hoe
</div>
<div style="background:#FFEFD5;">
[[Afbeelding:Crystal Clear app ktip.png|20px]] '''
</div>
<div style="background:#FFEFD5;">
[[Afbeelding:Crystal Clear app ktip.png|20px]] '''TIP3:''' Bewaar altijd het origineel, als je een geo-informatie-bestand gaat generaliseren. Documenteer de verschillende gegeneraliseerde versies op ''doel''. Gebruik gegeneraliseerde versies niet zonder meer voor geografische analyses. Gebruik hiervoor het originele bestand.
</div>
<div style="background:#FFEFD5;">
[[Afbeelding:Crystal Clear app ktip.png|20px]] '''TIP4:''' Sommige GIS-pakketten kunnen (gevisualiseerde objecten van de) geo-informatie omzetten (kopiëren) naar grafische elementen. Je kan dan binnen je GIS deze grafische elementen vervolgens wijzigen. Er is dan geen enkel probleem wanneer je handmatig - voor die ene specifieke kaartproductie - sommige elemeten gaat generaliseren; de oorspronkelijke geo-informatie blijft in zijn oorspronkelijke staat. Ook kan je er voor kiezen om het generaliseren geheel op te pakken in een grafisch pakket als Adobe Illustrator. (Zie eventueel ook [[Geo-visualisatie/Oplevering#Formaattypes|Formaattypes]] en voor voorbeelden van 'Kaartopmaak-software': [[Geo-visualisatie/Overige_informatie#Overige_sites_.2F_instanties_.2F_databronnen_van_omgevingsinformatie|Overige sites]].)
▲[[Afbeelding:Crystal Clear app ktip.png|20px]] '''TIP:''' Bij het [[Geo-visualisatie/Oplevering#Het_evalueren_van_kaarten|evalueren]] van je kaart kom je misschien bepaalde opmerkingen tegen die - bij nadere bestudering - voorkomen hadden kunnen worden door generalisatie.
</div>
==Joinen (of: hoe zet ik willekeurige informatie met één actie op een kaart)==
Deze paragraaf gaat over joinen (Nederlands: koppelen),
Met '''joinen''' wordt bij GIS-software meestal bedoeld het koppelen van informatie aan geo-informatie. Anders gezegd: bij joinen voorzie je een locatiecomponent.
* per plaats: gemiddelde huizenprijzen, aantal scholen, aantal coffeeshops, aantal inwoners
* per gemeente: aantal inwoners, bevolkingsdichtheid, et cetera.
Om wat voor gegevens het gaat doet er feitelijk niet toe, als er maar een verwijzing naar een ruimtelijk object in zit, zoals plaatsnaam, gemeentenaam
In onderstaand voorbeeld (zie figuur) gaan we er van uit dat we een tabel hebben gevonden, ergens op internet (in dit geval: www.cbs.nl), met daarin het aantal inwoners dat géén EU-nationaliteit heeft.
Regel 103 ⟶ 117:
[[Afbeelding:Joinen.PNG|thumb|center|700px|Door het '''joinen''' van een tabel aan een GIS-bestand, is deze tabel als kaart weer te geven. Merk op dat het eindresultaat (de kaart met de proportionele, rode symbolen), een heel ander, en waarschijnlijk beter en eenvoudiger beeld geeft dan de oorspronkelijke opsomming van getallen in de tabel.]]
Stel we willen deze gegevens
Na de join hebben we een situatie waarin we van elke locatie niet meer alleen de plaatsnaam hebben, maar óók het aantal mensen zonder EU-nationaliteit. En dat hadden gelijktijdig overigens veel meer of andere gegevens kunnen zijn, in veel meer kolommen. Het leuke is nu dat we op deze wijze gegevens van welke bron dan ook, zelfs als die niet 'GIS-waardig' zijn, toch in kaart kunnen brengen. En er is dus een locatie toegevoegd aan de oorspronkelijke tabel. De informatie is als het ware 'geo-informatie geworden'. Aangezien volgens menig GIS-boek en pleitbezorgen van GIS 90% van alle informatie altijd wel een locatiecomponent heeft, is
Bij het joinen zijn ook een aantal '''beperkingen of waarschuwingen''' te noemen.
Regel 111 ⟶ 125:
:* Records die in het GIS-bestand wél voorkomen, maar niet in de nieuwe gegevenstabel, zullen ook ''niet'' in beeld komen. Soms kan dit de bedoeling zijn, bijvoorbeeld - in dit geval - omdat er in die plaats nu eenmaal geen mensen zonder EU-nationaliteit voorkomen. Bij 'Nijverdal' had je bijvoorbeeld verwacht - dat er vast wel mensen zijn zonder EU-nationaliteit. Dit had óf in de tabel moeten staan, maar misschien is dit aantal ook nul. Zo'n record is wél terug te vinden in de uiteindelijke gejoinde tabel (rechtsonder), maar er is géén aantal (ook geen nul!) aan gekoppeld. Wellicht moet dit als nul gelezen worden, en moet jij dit als GIS-specialist aanvullen. Enige kennis van de nieuwe (te koppelen) gegevensset is dus noodzakelijk.
:* Records met verkeerd of verschillend gespelde namen in de sleutelvelden zullen ''niet'' gekoppeld worden. Records die zo buiten de boot vallen moeten handmatig hersteld worden. Afspraken over normeringen van deze (plaats)namen zijn dan ook niet voor niets belangrijk!
:* Records met dubbele namen kunnen ook onverwacht tot lastige situaties (fouten) leiden. Zoals de plaatsen Hengelo (O) (in Overijssel) en Hengelo (G) (in Gelderland). Of de gemeente Bergen (NH) (in Noord-Holland) en de gemeente Bergen (L) (in Limburg). Zonder de toevoeging die tussen haakjes staat zouden hier ernstige, lastig te ontdekken fouten in kunnen staan. Het is dan ook niet onlogisch dat dergelijke steden en gemeenten vaak met een betekenisloze [[Geo-visualisatie/Inleiding_GIS#Het_bijzondere_van_GIS-data:_de_attributen|'id']] worden gekoppeld. Zo hebben gemeenten vaak een TDN-code als ID.
:* Enkele records opgeslagen als / beschreven door meerdere vlakken. Denk aan de provincie Friesland, dat is één object, beschreven door 4 vlakken: het vaste land van Friesland, Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog. In dergelijke gevallen zullen de hieraan gekoppelde waarden aan alle vlakken gekoppeld worden. Dus het gemiddelde criminaliteitscijfer dat voor Friesland geldt, wordt óók getoond op de eilanden. Veelal - bij kwantitatieve gegevens - zal dit ook de bedoeling zijn.
:* Join alleen als het kan, dus als beide sleutelvelden in beide tabellen ook echt daadwerkelijk dezelfde kwaliteit hebben en bij elkaar horen. Een lijst met gegevens over gemeentes uit 2003 koppelen aan een geo-informatie-bestand uit 2005 zal problemen opleveren: Enkele gemeentes komen niet in beeld, omdat die tussen 2003 en 2005 in gefuseerd zijn! Koppel ook geen plaatsnamenbestand aan een gemeentebestand.
Als GIS-specialist dienen we bovenstaande bij elke join in de gaten te houden, en te kijken of we dit erg vinden, of er in één van beide bestanden geen tekortkomingen
<div style="background:#FFDAB9;">
Regel 118 ⟶ 135:
</div>
Door het joinen beschikken we nu over nieuwe gegevens. Die kunnen kwantitatief (getalsmatig) zijn of kwalitatief (
==Het kiezen van de visualisatiemogelijkheden bij kwantitatieve gegevens==
|