redigeeracties / taalfoutjes er uit
k tip erbij |
redigeeracties / taalfoutjes er uit |
||
Regel 20:
__TOC__
==Vooraf / over de subjectiviteit van de cartografie==
Tuinarchitect, modeontwerper, beeldhouwer, binnenhuisarchitect, stylist van een magazine en
Het aspect geo-visualisatie uit deel B was nog theoretisch goed te onderbouwen. Een discussie was minder vaak nodig. De theorie bepaalde daar nog het aantal klassen waarin de data moest worden opgedeeld, of er genormaliseerd moest worden, en hoe [[Image:04. Japanese Garden, Cowra, NSW, 22.09.2006.jpg|right|200px]]
[[Image:Eglise_saint-pierre_DSCF1665.JPG|right|200px]]de kleuren gekozen moesten worden. Geo-visualisatie stond nog 'dicht bij de data', werd sterk door de (on)mogelijkheden van de geo-informatie en het thema bepaald. Kaartopmaak staat 'dichter bij de eindgebruiker'.
Bij kaartopmaak speelt er meer. Naast visuele regels en richtlijnen uit de communicatie spelen soms minder grijpbare begrippen als smaak, gevoel en ervaring meer een rol.
Een slecht ontworpen kaart wordt terzijde geschoven. Wanneer de kaart niet lekker smoelt, de pixels van de te grove resolutie zichtbaar zijn, als de titel onduidelijk is, de onderdelen niet netjes uitgelijnd zijn of de kaart op een andere wijze hobbymatig overkomt, zal de inhoud van de kaart - hoe belangrijk ook - niet gezien worden. Het is net als bij een boek. Is de kaft saai en het
Middels vele simpele cartografische richtlijnen en voorbeelden zal in dit deel blijken dat de kaartopmaak niet alleen een kwestie is van smaak, gevoel en ervaring, maar ook van simpel nadenken over het doel van de kaart en de eindgebruiker.
Regel 42:
[[Image:Informatie bord met slechte titel nl geen of reclame.JPG|right|thumb|300px|'''Een slechte titel, namelijk geen (zichtbare of kloppende) titel'''. De commercie heeft het hier gewonnen van de cartografie! Blijkbaar gaat het er bij dit straatmeubilair meer om reclame, dan om functionaliteit ten behoeve van de bezoeker van deze stad! De kaart lijkt zo meer een smoes om op deze plaats een reclamezuil te mogen plaatsen. "Stadsplattegrond" had de titel natuurlijk moeten zijn!]]
Een kaartgebruiker zal willen weten welk deel van de wereld wordt afgebeeld en hoe de kaart is
* Een '''titel''': groot weergegeven, bijvoorkeur bovenaan, in rapporten in het bijschrift er onder kan ook.
* Een '''schaalaanduiding''' (schaalstok op schaal);
* Een '''noordpijl''' en/of graadnet;
* Een '''legenda''' met de betekenis van gebruikte symbolen en kleuren. 'Overduidelijke' (denk aan de doelgroep!)
* Een '''toelichting''' met om de kwaliteit en de auteursrechtelijke situatie te kunnen beoordelen. Minimaal wordt vermeld auteur(s), jaartal, bron van de data.
Regel 58:
</div>
Een goede kaart heeft maximaal 6 tot 8 kleuren, maar dat is ook afhankelijk van de doelgroep. Bij geologische kaarten en bodemkaarten wordt hier noodzakelijkerwijs van afgeweken; hier moeten nu eenmaal meer legenda-eenheden worden beschreven. Dan wordt er gewerkt met kleurgroepen. Alle
===Titel===
Regel 71:
Soms zullen enkele van de eerstgenoemde drie 'W's' juist mogen ontbreken:
:*Het jaartal / de tijdsaanduiding kan weg bij tijdloze kaarten. Denk aan "Geologische kaart Nederland". Of wanneer ''vandaag'' in een krant verschijnt een kaart "Bevolkingsdichtheid Randstad", dan
:*De plaats /
Daarnaast dienen die drie aspecten zo ''kernachtig'' mogelijk te worden opgeschreven. Dit zijn dus goede voorbeelden:
Regel 84:
Wanneer je kaarten maakt voor een website, komt het vaak voor dat die titel onder de afbeelding (kaart) wordt gezet. In die gevallen laat je de titel weg, maar geef je de ''exacte'' titel door aan de webbeheerder. Dit kan uiteraard ook gelden voor drukwerk.
Creatieve koppen, koppen met humor, uitroeptekens, vraagtekens zijn niet gewenst. Houd je titel kort en zakelijk. Gebruik in principe geen afkortingen, of de doelgroep moet die afkortingen kennen. NS (Nederlandse Spoorwegen) mag, maar gebruik liever Verenigde Staten in plaats van VS. Vermijd ''obv'', ''a.g.v.'' en andere cryptische afkortingen die de kaartlezer zullen afschrikken. Zorg voor niet te veel tekst. De titel "Locaties Joodse synagoges in Amsterdam 2007" in een krant van vandaag kan beter worden: "Amsterdamse Synagoges
===Overzichtskaarten, detailkaarten en 'locatormaps'===
Regel 115:
<div style="background:#FFEFD5;">
[[Afbeelding:Crystal Clear app ktip.png|20px]] '''TIP4''': Zorg voor een goede balans tussen de grootte van de overzichtskaart en de detailkaart ten opzichte van de hoofdkaart. De hoofdkaart dient in vrijwel alle gevallen de grootste kaart te zijn; daar gaat het immers om. De overzichtskaart dient bij voorkeur ook niet met spetterende kleuren en veel detail
</div>
Regel 123:
===Concessies===
'''
* De legenda kan weg wanneer de legenda-eenheden (=kaartsymbolen) vanzelfsprekende kleuren hebben en of zeer simpel zijn. Stel, de titel is "Stedelijke gebieden Nederland in 1800". Wanneer die gebieden oranje zijn, samen met de buitengrens van Nederland en de rivieren (blauwe, ter oriëntatie) worden aangegeven, kan een legenda ontbreken. De titel fungeert dan namelijk al als de legenda! 'Nog' een legenda zou de kaart onnodig druk maken.
* Wanneer de buitengrenzen van een gebied bij de doelgroep van een kaart helder zijn (bv: Nederland in het voorbeeld van zojuist), mag ook de noordpijl ontbreken, tenzij de kaart juist (iets) gedraaid is. Toen deze voor het eerst werd uitgegeven in de jaren negentig, was de papieren uitgave van de Nieuwe Kaart van Nederland (zie ook http://www.kaart.nieuwekaart.nl) hier een mooi voorbeeld van: deze kaart werd namelijk bewust een aantal graden verdraaid. De doelgroep (bestuurders en burgers) konden daardoor minder makkelijk zich oriënteren, omdat de onderlinge ligging van de steden anders was dan verwacht. Daardoor werd de aandacht beter gericht, namelijk op de groei van de steden (en ander ruimtegebruik) naar het buitengebied.
Regel 137:
<div style="background:#FFDAB9;">
[[Afbeelding:Leer meer.png|20px]] '''SAMENVATTING:''' Een kaart bestaat uit een titel, een kaartframe, legenda, en meestal ook een
</div>
Regel 156:
# '''Zet kaartonderdelen niet te dicht op elkaar.'''
# '''Zorg voor een goede balans.''' Bij het bekijken van een (goede) kaart zal je vaak een zogenaamde '''balans''' ervaren. De balans wordt bepaald door de onderlinge verhouding tussen de verschillende kaartonderdelen. De grootte, de positie, en het onderlinge contrast (gemiddeld licht of juist donker) speelt hierbij een rol. Er is sprake van een goede balans als deze kaart 'stabiel' overkomt bij de kaartlezers. Een te grote legenda met weinig kaart onderdelen links, gevolgd door rechts onder een donker kaartframe, is onevenwichtig; er is dan sprake van een onbalans. Sommige kaartonderdelen zijn misschien te licht of te klein weergegeven. Er zijn meerdere mogelijkheden<ref>Making Maps, A visual guide to Map Design for GIS, J. Kryger en D. Wood, 2005; blz 134 t/m 137.</ref>:
:# Bij kaarten kunnen de elementen alle gecentreerd zijn. De elementen zijn dan zodanig uitgelijnd, dat deze
:# Alles links
:# Bij een kaart met een asymmetrische opmaak zijn wordt gekenmerkt doordat meestal de bovenste kaartonderdelen links, en onderste rechts zijn uitgelijnd. Dit oogt weer wat moderner en creatiever dan de 'traditionele' opmaak.
Regel 165:
<div style="background:#FFEFD5;">
[[Afbeelding:Crystal Clear app ktip.png|20px]] '''TIP''' over de finishing touch / het gebruik van tekenpakketten <br />
Een GIS kan nog zo geavanceerd zijn, soms wil jij met de legenda of de andere kaartonderdelen dingen die niet of niet makkelijk met je GIS-pakket zijn uit te voeren. Gelukkig bieden de meeste GIS-pakketten ook al de mogelijkheid om elementen uit legenda's, of zelfs elementen uit de kaart - zoals diagrammen of ingekleurde gebieden - te kopiëren naar de maplayout (kaart). Daarna kan je ze als '''graphic''' (grafisch plaatje, los van een GIS) zelf uitvergroten, aanpassen, et cetera. Het toevoegen van allerlei afbeeldingen en eigen gemaakte legenda's is ook mogelijk. Ook in andere tekenpakketten, zelfs met Microsoft Paint, is het resultaat van je GIS bijvoorbeeld het PNG-bestand - heel goed te verwerken en aan te passen. Maak hier gerust gebruik van.
</div>
Regel 171:
[[Afbeelding:Opec Organization of the Petroleum Exporting Countries countries.PNG|thumb|right|293px|'''Olie exporterende landen'''. Er is bewust ''niet'' ingezoomd op deze landen.]]
In een goede klassieke film zal de regisseur een stilte laten vallen na een belangrijke opmerking. Of er wordt ingezoomd op een voorwerp dat de sleutel zal worden bij het oplossen van een misdaad. Een kaartenmaker kent ook deze twee technieken ook.
# Een leeg stuk kaart: Dit kan twee functies hebben: 1) 'hier is helemaal niets': dat ergens géén doden vallen, in bepaalde wijken, is ook informatie. 2) lege vlakken zorgen voor meer aandacht op het hoofdonderwerp, bijvoorbeeld, de transportbewegingen (pijlen) vanaf Nederland naar VS en Z.O.-Azië. Vul de omgeving (Afrika en Zuid-Amerika) vooral niet in met allerlei labels, landsgrenzen, extra
# Inzoomen op een detail: zorg dat de hoofdkaart niet te veel omgeving laat zien, maar vooral dat gebied waar het om draait. Of maak een extra inzetje voor één of twee gebieden waar je meer over wil zeggen. Zoom ook weer niet zo ver in dat het land / onderwerp bijna tegen de rand van het kaartframe komt te liggen. Dat geeft een te onrustig beeld, en de kaartlezer kan niet zien wat nu de omringende landen zijn en hoe ze heten.
<div style="padding: 0.2em 0.1em 0.2em 0.5em; width: 100%; background-color: cornsilk; border: 1px solid #777777; -moz-border-radius-topleft: 8px; -moz-border-radius-bottomleft: 8px; -moz-border-radius-topright: 8px; -moz-border-radius-bottomright: 8px;">
[[Afbeelding:Europareizen3.png|thumb|right|300px|'''Prijzen van treinreizen op een kaart'''. Op deze kaart is maximaal ingezoomd op het fenomeen: de steden waarvoor goedkope
'''Intermezzo: Kaarten in reclame / de afdeling Marketing'''
<br />
De afdeling marketing heeft uiteraard een legitiem doel: zo veel mogelijk de aandacht vestigen op een (goed) product, zodat dit product goed verkocht wordt. Daarbij kan ook een beroep gedaan worden op de cartografie. Zonder daarbij de werkelijkheid te verdraaien zijn allerlei cartografische principes zodanig in te zetten dat de kaart bij draagt aan de doelen die de afdeling marketing stelt. Kijk bijvoorbeeld eens naar het figuur waarop de aandacht wordt gevestigd op de prijzen en
:* goed leesbare teksten
:* niet te veel informatie / niet te veel details, landsgrenzen zijn grof weergegeven en vallen niet op. De landen zijn nog net te herkennen. Landen die niet ter zake doen zijn vervaagd, of daar liggen de labels overheen
Regel 214:
De schilder heeft op deze manier zowel detail als het hoofdonderwerp in een goede harmonie geschilderd. De details staan er - bij het melkmeisje letterlijk: op tafel -, maar vertolken door het bescheiden voorkomen alleen de rol van ondersteuning: alles ten behoeve van het onderwerp / de boodschap. Dit zorgt voor een weldadige rust, bij beide schilderijen. Misschien behoren beide schilderijen daarom wel tot de mooiste ter wereld.
Een cartograaf kan - en moet - dergelijke technieken ook gebruiken. Visuele
Het kaartvoorbeeld van de VS toont een kaart met meerdere kaartframes. Binnen de kaartframes en tussen de kaartframes zelf is gebruik gemaakt van visuele hiërarchie om de boodschap te ondersteunen:
:*'''De visuele hiërarchie binnen de kaartframes:''' De zee is lichtblauw, als een heldere omlijsting van het grijze land. En - zeer opvallend - de staten van de VS zelf zijn
:*'''De Visuele hiërarchie van de kaart zelf:''' Zeer mooi is het frame waarin Washington D.C. in is geplaatst. Normaal is Washington D.C. op een kaart van de VS niet snel het belangrijkste. Echter, vanuit het standpunt van de makers van de kaart wél. De CIA is daar gehuisvest, en enig
Een '''goede visuele hiërarchie''' dient de '''inhoudelijke hiërarchie''' te onderstrepen / versterken.
Regel 252:
<div style="background:#FFDAB9;">
[[Afbeelding:Leer meer.png|20px]] '''SAMENVATTING:''' Visuele hiërarchie is een sterk en onmisbaar middel om kaarten op te maken, en om kaartframes de juiste belangrijkheid mee te geven. Niet alleen grootte en positionering, maar ook licht, kleur en overlapping kunnen hiertoe gebruikt worden om de kaartlezer te helpen. Een visuele
</div>
Regel 268:
Zie de twee foto's van een bekende reclametechniek. Van veraf lijkt het tweede paar 10 euro te kosten. Van dichtbij blijkt dat het tweede paar slechts 10 euro extra korting mee krijgt. En dan ook nog eens alleen schoenen duurder dan 79 euro. Wat is de link met kaarten?
Kaarten en
Een (kaart op een) A0 kan ontworpen zijn om zowel voorin als achter in een zaal zichtbaar te zijn. Dergelijke A0's kunnen vaak best op een A4 worden afgedrukt, voor in een rapportage. Maar wanneer een A0 ontworpen is als referentie of hulp (detailkaart) voor naast
In het voorbeeld hieronder worden de verschillen benoemd. Merk op dat het thema hetzelfde is, maar de boodschap niet dezelfde kán zijn. De schaal is wel hetzelfde. Schaal zegt dus niet per definitie iets over de
De opmaak, inhoud, gedetailleerdheid, hoeveelheid tekst en het lettertype (ook van de titel!) is steeds verschillend, zoals te zien in de figuur en tabel hieronder.
Regel 295:
|-
| ''Gebruik''
| Voor het delen van exacte (locatie en benamings-) gegevens. Voor persoonlijk gebruik. Voor specialisten, frequente raadpleging, 'achter het bureau'
| Voor het (eenmalig) illustreren van voorkomen, verscheidenheid of spreiding van een bepaald gegeven. Voor afstemmen beeld aan een groep, 'in een zaal'
|}
Regel 320:
Dat is het geval wanneer er:
:* te weinig bekende data is. Stel dat van slechts 8 van de 41 landen van Europa data bekend is over wat een ''Big Mac'' kost, dan zouden de overige landen allemaal grijs moeten worden getekend. De kaart is veel te leeg. Het lijkt alsof daar geen Big Mac te verkrijgen is, of dat die Big Mac daar misschien wel gratis is. Voor de kaartlezer is dat wellicht een deceptie. Wat ook onmogelijk is, is om met een dergelijke kaart een geografische trend aan te tonen; bijvoorbeeld; naar het oosten van Europa wordt de ''Big Mac'' steeds goedkoper. Aangezien er te veel data ontbreekt - of de trend nu min of meer waar te nemen is of niet - een kaart voegt niets toe.
:* aangetoond is - al of niet met kaart! - dat de geografische spreiding er niet toe doet / niet is aan te tonen. Wanneer je wilt onderzoeken of er in bepaalde delen van een stad relatief meer eigenaren van witte auto's zijn dan elders, zou je best wel eens bedrogen kunnen uitkomen. De kaart kan waarschijnlijk hooguit gebruikt worden om de theorie te verwerpen; de kleur is niet wijk- of
Presenteer dergelijke data gewoon met een andere [[Geo-visualisatie/Communicatie#Visualisatie_en_geo-visualisatie|(grafische) uitdrukkingsvorm]] zoals met tabelletjes, staafgrafieken, taartdiagrammen, et cetera. Zie bijvoorbeeld de figuren hieronder.
Regel 326:
{| class="editmode" cellpadding="0" cellspacing="0" style="float:{{#ifeq:{{{1|}}}|links|left;clear:left|right;clear:right}}; background:none; border:none; padding:0; margin:0; style="width:100%"
|-
| [[Image:FarmlandinEU2.gif|thumb|center|350px|'''Agrarisch land in de
| [[Image:WorldWarII-DeathsByCountry-Barchart.png|thumb|center|350px|'''Slachtoffers tijdens de Tweede Wereldoorlog''']]
|-
| |||