Geo-visualisatie/Labels: verschil tussen versies

:*NB1: Labels op de kaart wijzigen als ze geplaatst zijn door jouw GIS op basis van een tabel. Dat wil zeggen, zie je in een kaart achteraf een spelfout, dan is het aanpassen van de tabel genoeg. De kaart zal dan 'vanzelf' verbeterd zijn. Wanneer labels niet de naam, maar een dynamisch verschijnsel weergeeft, zoals de temperatuur van 10 meteo-kastjes in Nederland, en die tabel wijzigt elke dag automatisch, dan passen de labels zich elke dag aan op de kaart. Labellen met een GIS is dus een handig en krachtige toolfunctionaliteit.

[[Afbeelding:Leer meer.png|20px]] '''SAMENVATTING:''' Labels zijn de teksten die een GIS automatisch bij objecten in de kaart kan zetten. Vaak zijn dat toponiemen, oftewel topografische namen zoals gemeente- of straatnamen. Labels hebben een koppeling met de database; als deze verandert, zal de tekst van het label meeveranderenmee veranderen. Labels kunnen daardoor ook gebruikt worden voor een tekstuele status-aanduidingstatusaanduiding, wanneer die in de database wordt bewaard en steeds wordt geupdate. Bij het omzetten van labels naar een annotatie (losse grafische teksten op de kaart) is deze link kwijt. Annotaties kunnen handmatige op het scherm worden bijgewerkt.

[[Afbeelding:Crystal Clear app ktip.png|20px]] '''TIP1:''' Waarschijnlijk kan jouw GIS ook zogenaamde 'samengestelde labels' genereren. Zo kan je bij bijvoorbeeld elke plaats met één actie (op één regel of op twee regels onder elkaar) zowel de plaatsnaam als het inwoneraantal genereren. Of de parkeerplaatsnaam met het aantal parkeerplaatsen. Of (de afkorting van) de meetlocatie met de gemeten waarde. Of bij percelen zowel de sectie (A) als het perceenummerperceelnummer (1074) (levert het label "A 1074"), Et cetera.

[[Afbeelding:Crystal Clear app ktip.png|20px]] '''TIP2:''' Let op bij het automatisch plaatsen van labels. Overlappende labels worden soms niet geplaatst, tenzij je dat afdwingt. Soms worden labels de dubbel voorkomen (wellicht onterecht volgens jou) slechts éénmaal weergegeven. Labels kunnen exact binnen een vlak geplaatst worden, ofjeof je kan afdwingen dat dat in principe buiten dat vlak moet. Bijvoorbeeld omdat dat vlak belangrijk is om geheel gezien te worden. Of labels mogen nooiitnooit op of door (bepaalde) lijnen (bijvoorbeeld wegen) heen getekend worden. Dit zijn allemaal - al of niet verborgen - instellingen waarvan je het bestaan en de plek moet kennen. Wijzig deze indien nodig. Zorg dat je hier een keer flink mee geëxperimenteerd hebt, anders weet je niet wat je allemaal beter kan afdwingen, of wat er allemaal fout kan gaan bij het labelen. Soms denk je dat de labels goed geplaatst zijn, terwijl een enkeling gewoon niet of op een totaal onlogische plek staat.

Kleine letters in plaats van HOOFDLETTERS zijn ook beter te lezen. Het gebruik van '''hoofdletters''' voor (alle) labels wordt dus sterk afgeraden. De figuur toont het verschil in (snelheid van) leesbaarheid van teksten in hoofdletters (ook wel bovenkast of kapitalen genoemd) en in gewone, kleine letters (onderkast). Merk op dat met name de bovenkant van de letters het meeste bijdragen aan de leesbaarheid. Het oog blijkt bij het lezen dan ook vooral op de bovenkant van letters te zijn gericht. Bij kleine letters vallen de uítstekende letters - bdfghklpqt - meer op dan bij hoofdletters. [[AFBEELDING:ANWB bord.PNG|thumb|left|220px|Ook de ANWB gebruikt géén hoofdletters voor meer zichtbaarheid.]] Dat zorgt ervoor dat kleine letters beter leesbaar zijn dan hoofdletters dezelfde grootte. Bij titels van kaarten wordt wel vaak gekozen voor hoofdletters, om aan te geven dat dat de titel is. De leesbaarheid daarvan wordt toch wel gegerandeerdgegarandeerd door de grootte van het letters. Bij labels zul je de teksten vaak niet onnodig groot willen hebben. Bijvoorbeeld, omdat het kaartbeeld, de symbolen eronder vooral goed zichtbaar moeten zijn. Je maakt dus gebruik van zo klein mogelijke, leesbare letters. Daardoor zijn de lijnen, punten en vlakken op de kaart beter zichtbaar; dat is immers waar het om gaat op de kaart. Labels zijn ondersteunend, beschrijvend.

'''CursieverenCursiveren''' wordt ook afgeraden, zeker bij gedraaide teksten kan dit problemen opleveren. Bij sommige kaarten zal je er misschien toch voor willen kiezen, bijvoorbeeld wanneer de meeste labels wegen van een naam voorzien, en de cursieve labels de minder vaak gebruikte onverharde wegen. Helaas is de leesbaarheid van een cursieve tekst minder, zodat je deze cursieve label nooit te klein mag maken.

[[Afbeelding:Leer meer.png|20px]] '''SAMENVATTING:''' Labels en andere soorten teksten op de kaart dienen maximaal leesbaar te zijn. Ze dienen alléén voor die objecten die belangrijk zijn te worden aangemaakt. Bij voorkeur met een schreeflooslettertypeschreefloos lettertype. Er zijn verschillende methoden om met labels van sommige objecten de grotere belangrijkheid weer te geven, zoals het gebruik van een groter lettertype, vette letters en hoofdletters. Gebruik hoofdletters spaarzaam, en gebruik geen onderstreping. Gebruik cursief niet om de belangrijkheid, maar andersoortigheid van een (gelabeld) object weer te geven.

[[Afbeelding:Crystal Clear app ktip.png|20px]] '''TIP3:''' Op [http://www.fontexplorer.com www.Fontexplorer.com] en [http://www.itcfonts.com www.ITCfonts.com] kan je inspiratie op doen voor wat betreft de verschillende lettertypes. Allerlei (bijzondere) lettertypes zijn downloadbaar van internetInternet. Let er bij installatie wel op dat niet iedereen over dat ene unieke lettertype dat jij gevonden hebt, beschikt (zie ook tip2 hierboven!). Let er ook op dat dit wel een goed (niet nagebootst of illegaal) lettertype is. Op lettertypes rusten licenties.

::*Kies je er toch voor om een onderscheid te maken in kleine en grote letters, geef dan de grote objecten grotere lttersletters; in dit voorbeeld lijkt door het lettertype Almere groter dan Amsterdam!

:* Kustplaatsen geef je vaak (afwijkend) aan door het label (geheel!) in zee te plaatsen, ook al staat dat lebellabel dan misschien niet meer rechts maar links van het punt. Bijkomend voordeel: er is meer plaats voor het plaatsen van andere symbolen. Zou 'Kustplaats' géén kustplaats zijn, dan zou het label dus ''niet'' in zee geplaatst mogen worden!

:* Kleinere objecten (Bergdorp is een dorp) krijgen kleinere labels (maar wel zelfde kleur en lettrtypelettertype!) als grotere objecten (Kustplaats is een stad).

::* Het lijkt alsof het 'Brabants Massief' algals gebergte of streek alleen in het linker deel van het gele gebied ligt.

:* Geef rijrivierenzijrivieren kleinere labels

::* Het is in dit voorbeeld onduidelijk wat nu de Zijrivier is. Dat komt daardatdoordat beide labels 'in de oxels' van de rivieren zijn geplaatst. Vermijd dat!

:* Hier is door de aanspatiëring en de grootte van het label duidelijk dat 'Hoofdpolder' de naam is van het héle gebied. Het label 'Oostzijde' is anders geplaatst. Oostzijde is een sub-onderdeelsubonderdeel van de grote polder.

:*Geef labels bij voorkeur één duidelijk te onderscheiden kleur. In principe is dat zwart of die van het thema. Echter, het is ook mogelijk om de labels bij een specifiek soort object een andere kleur mee te geven. Een voorbeeld is het strand in de eerder getoonde voorbeelkaartvoorbeeldkaart. Een mogelijkheid is om op een plaatsnamenkaart alle plaatsen gewoon zwart te labelen, maar de provincienamen bijvoorbeeld roze-rood (en met een iets groter lettertype, welichtwellicht met spaties tussen de letters) te labellen, omdat je de grenzen van de provincies (en niet het hele vlak!) ook roze-rood hebt gemaakt.

Gewapend met bovenstaande richtlijnen is het makkelijk om 'fouten' te zien in een bestaande kaart. Cartografische vrijheid, bepaalde consequente keuzes van de kaartenmaker, zullen er voor zorgen dat sommige labels misschien toch elders worden geplaatst dan jij dat had gedaaangedaan. Zie bijvoorbeeld de kaart van Zweden. Voor sommige kustplaatsen is gekozen om het label niet in zee, maar toch op het land te plaatsen. Er valt iets voor te zeggen: er is daar genoeg ruimte, en de zee komt zo beter over. Ook goed is aangegeven waar de Botnische Golf ('Gulf of Bothnia) zich bevindt, omdat deze met de vorm van de zee is meegebogen. Er is ook gekozen voor maximale leesbare landsnamen, gezien de horizontale plaatsing ervan. Voor de meeste landen komt dit goed uit. Helaas komt deze consequente aanpak voor een niet onbelangrijk buurland Noorwegen niet goed uit. Dit land strekt zich uit van noord naar zuid, het label had daardoor beter, al of niet met extra spaties voorzien, van zuid naar noord getekend moeten worden, vergelijkbaar met 'Gulf of Bothnia'. Helsingborg is helaas over de landsgrens heen geplaatst; er was te weinig ruimte. Voor Karlshamn is een aanhaalstreepje gebruikt. Voor beide plaatsen lijkt dit inderdaad het meest haalbare. Immers, werken met een kleinere lettergrootte zou de leesbaarheid te ver naar beneden halen. Werken met cijfertjes (een '1' op de kaart en in de legenda '1 = Helsingborg') is weer te kunstmatig. Malmö, had misschien beter niet over de kustlijn hoeven te lopen, had iets noordelijke geplaatst mogen worden. Hoewel het werken met hoofdletters over het algemeen wordt afgeraden (hoofdletters vallen wel op, maar zijn minder snel / minder goed leesbaar), is dit hier toch goed gebruikt. Namelijk: sporadisch en maar op één plek: de hoofdstad Stockholm. Kortom: op deze kaart is duidelijk een cartograaf bedachtzaam en goed bezig geweest.

[[Afbeelding:Voorbeeld labelling Halo aan halo uit.PNG|thumb|right|300px|'''Het principe van het gebruik van halo's bij labellinig.labelling''' (zie tekst).]]

In de figuur rechtsboven wordt dit duidelijk gemaakt. Links (bij A) is twee maal géén gebruik gemaakt halo's. Rechts (bij B) is wel gebruik gemaakt van halo's (met twee verschillende kleuren). Het effect zal duidelijk zijn. Bij A is de leesbaarheid beperkt, bij B is de leesbaarheid véél sterker. Bij C is notabenenota bene de halo (bij de laatste 'd' van Gelderland) zelf nog nét iets te zien. Dat is dus een mogelijk nadeel van halo's. Doordat in deze tekening van meerdere achtergrond kleuren gebruik gemaakt wordt in de ondergrond, moesten de verschillende labels verschillende halo-kleuren meekrijgen.