Energietransitie/Capaciteitstarief

Alhoewel dit capaciteitstarief pas in de zomer van 2022 wordt ingevoerd, is het nú al interessant om te kijken wat het voor jouw concrete situatie betekent. Misschien valt het allemaal wel mee en maak je je zorgen om niets. Misschien valt het wat tegen, maar zijn er wel mogelijkheden om extra kosten te vermijden door gerichte investeringen. Maar hoe kan je jouw situatie inschatten? Lees vooral verder en/of bekijk de VREG-pagina voor extra uitleg (simulator, FAQ, tips, voorbeelden, ...). Hopelijk ken je al de energiecomponenten op de factuur en begrijp je de visie achter het capaciteitstarief. Pas dan heeft het zin om deze pagina verder te lezen.

Mijn.Fluvius

We bekijken de snelste manier om je kwartierpieken te weten te komen? Voor meer achtergrond info over het hoe en waarom kan je na dit stukje verder lezen.

Als je een digitale meter hebt kan je via mijn.fluvius.be je piekvermogen bekijken via Verbruik > Toon piekvermogen. Je krijgt dan een grafiek met per maand het maximum kwartierpiekvermogen. Je kan ook een rapport downloaden.

Maand- en jaarwaarde

Bij een jaarafrekening worden de kwartierpieken van de voorbije 12 maanden genomen. Er wordt sowieso een minimumpiek van 2,5 kW veronderstelt! In mei was de piek 0,632 kW, maar dat zal als 2,5 kW meegerekend worden. Een voorbeeld:

Maand	mei	jun	jul	aug	sep	okt	nov	dec	jan	febr	mrt	apr
Max kwartierpiek (kW)	0,632	4,600	0,000	1,028	3,444	4,164	4,564	6,000	9,200	5,000	4,120	4,880
Max kwartierpiek VREG (kW)	2,500	4,600	2,500	2,500	3,444	4,164	4,564	6,000	9,200	5,000	4,120	4,880

Om de jaarpiek te bepalen worden alle cijfers uit de laatste rij opgeteld en gedeeld door twaalf. Voor bovenstaande is dat dus 4,546 kW. Dat getal is 1,782 keer groter dan 2,5 kW. Het tarief zal dus ook 1,782 keer hoger liggen dan het minimumtarief dat hoort bij 2,5 kW. Alles boven 2,5 kW wordt namelijk lineair aangerekend. Iemand met een gemiddelde maandpiek van 8,912 kW zal dus dubbel zoveel betalen voor dit stukje van de factuur.

Factuur

Vóór 1 juli 2022 worden de nettarieven aangerekend op basis van de afgenomen kWh: hoe meer u verbruikt, hoe hoger uw netfactuur. Daarna verandert het en hangt het af als je nog een analoge of al een digitale meter hebt:

• In tegenstelling tot de digitale meter, registreert de klassieke meter geen verbruikspieken. De VREG voorziet daarom een minimale vaste jaarlijkse bijdrage in de netkosten. Dat bedrag stemt overeen met de minimale bijdrage die gezinnen met een digitale meter betalen bij een capaciteitstarief. Daarnaast betalen eigenaars van een analoge meter een deel van de kosten per kilowattuur (kWh) aan een hoger tarief dan klanten met een digitale meter.
• Bij de digitale meter worden de netkosten deels op basis van capaciteit in kW aangerekend. Iets concreter worden vanaf 2022 de netkosten voor 80 % op basis van de gemiddelde maandpiek in kW bepaald en voor 20 % op basis van de afname in kWh. Ook een deel van de transmissiekosten zullen grotendeels op basis van capaciteit worden aangerekend. De andere kosten opgenomen in de distributienettarieven, met name de kosten voor openbaredienstverplichtingen (ODV), de toeslagen en de overige transmissiekosten, blijven aangerekend worden op basis van de afgenomen kWh. Die "80 % op basis van de gemiddelde maandpiek in kW" weegt in het geheel der dingen dus zeker niet met 80 % door, daar andere zaken nog steeds op kWh worden afgerekend.

De tarieven vanaf 1 januari 2023 zijn bekend en de VREG heeft een simulator voor de nieuwe nettarieven. Richtinggevend voor de digitale meter is ook:

• Bij een laag verbruik (maand op reis, een kot, tweede verblijf, ...) zal je meer dan vroeger moeten meebetalen aan het net.
• Bij een hoog verbruik, waarbij je er in slaagt om het verbruik te spreiden, zal je relatief gezien minder moeten betalen dan vroeger.
• De VREG poneert in een simulatie dat een gezin met zonnepanelen, een relatief laag elektriciteitsverbruik (2284 kWh) en een piekverbruik van 3,15 kW een meerprijs zal betalen van 9 euro (van ongeveer 250 euro, in functie van het omvormervermogen, naar 259 euro, wat neerkomt op een procentuele stijging van 3,6 procent).
• Op basis van voorlopige simulaties verwacht de VREG dat de invoering van het capaciteitstarief voor een gemiddeld gezin slechts een beperkte impact zal hebben én ten opzichte van 2020 eerder tot een daling van de distributienettarieven zal leiden. Voorbeeld: een gemiddeld gezin met een jaarlijkse afname van 3.500 kWh betaalt in 2020 € 381 aan distributienettarieven. Met gebruik van de klassieke huishoudelijke toestellen bedraagt het maandelijks piekvermogen volgens hun initiële steekproefgegevens 3,15 kW. Met een digitale meter zal dit gezin in 2022 volgens hun huidige inschattingen ongeveer € 50 euro minder betalen. Als je niet onder het minimum van 2,5 kW valt, betaal je dus niet noodzakelijk meer t.o.v. netkosten op basis van verbruik. Op een andere webpagina hebben ze het over een gemiddelde van 4,37 kW i.p.v. 3,15 kW, waarbij ongeveer 77% van alle afnemers met een digitale meter een gemiddelde maandpiek lager dan 5 kW heeft. Bij de indicatieve bedragen heeft de VREG het over: "Voor een doorsnee gezin met een jaarverbruik van 3.500 kWh wordt de gemiddelde maandpiek daarbij ingeschat op 4,26 kW, terwijl voor een klein gezin met een jaarverbruik van 1.500 kWh de gemiddelde maandpiek op 2,62 kW wordt geschat."
• Op het forum van zonstraal.be heeft een gebruiker een rekenblad gemaakt waar je ook andere kosten kan simuleren, met een mogelijkheid om een vaste kost (bv. capaciteitstarief) toe te voegen. Exacte bedragen zijn nog niet bekend, dus voorspellen wat het wordt blijft onmogelijk. Maar meten is weten.

Pieken vermijden

Om pieken te vermijden moet je verbruikers zoveel mogelijk spreiden doorheen de dag. Zeker bij grote verbruikers (vaatwas, wasmachine, elektrische boiler, elektrische auto, ...) is het belangrijk dat je ze niet allemaal op hetzelfde tijdstip aanzet. Zo kan je via een klok zorgen dat de elektrische boiler niet aanschiet tussen 11.30 u. en 12.30 u. Of zet je pas de vaatwas aan, als de wasmachine voorbij de verwarmingscyclus is.

Als je zonnepanelen hebt is het belangrijk dat je deze energie maximaal direct gebruikt: dan zal je die energie niet moeten afnemen van het net en dus ook een minder grote piek veroorzaken. Uiteraard lukt dit makkelijker in de zomer, dan in de winter.

Helaas is er bij mijn.fluvius geen gemakkelijke/snelle manier om te zien wanneer de piek precies veroorzaakt werd. Dat zou namelijk toelaten om beter te kunnen nagaan welke apparaten de piek veroorzaakt hebben. Om het toch te achterhalen zal je moeten verder lezen.

Vermogen versus kwartierpiekvermogen

LED-lamp, 7 W

Computervoeding, 350 W

Het vermogen (P) in Watt (W) ken je misschien uit de fietswereld, waarbij wielrenners tijdens de sprint een vermogen van rond 1250 W halen. Op andere momenten tijdens de wedstrijd halen ze uiteraard lagere vermogens. Hoe hoger het vermogen dat ze presteren, hoe hoger hun energieverbruik. Elektrische apparaten vermelden hun vermogen op de verpakking. In onderstaande afbeelding zal de LED-lamp een vermogen van 7 Watt opnemen. De computervoeding meldt 350 W, maar dat is een piekvermogen: hoeveel effectief wordt opgenomen hangt af van hoe hard de computer moet rekenen. Ook een wasmachine zal pieken kennen als hij water moet opwarmen, maar het opgenomen vermogen zal een pak lager liggen op andere momenten van het wasprogramma.

Voor het elektriciteitsnetwerk is een hoog verbruik een probleem als er te weinig productie is en/of als de capaciteit van het netwerk ('de dikte van de kabel') het niet aankan. Bij dat laatste kan dit ontstaan als iedereen in de straat 's avonds bij thuiskomst de elektrische auto inplugt, kookt, een bad neemt, TV kijkt, ... Al die apparaten samen zorgen voor een groot afgenomen vermogen, dat het elektriciteitsnetwerk misschien niet snel genoeg kan doorgeven aan de eindgebruiker (zie ook TV pickup). Door consumenten te stimuleren om die pieken niet te groot te maken, zorg je automatisch dat het verbruik meer gespreid zal worden doorheen dag en nacht. Op zich is de grootste piek het meest bepalend, want om te kunnen voldoen aan zo'n piek, moet het netwerk voldoende dikke kabels hebben. Voor het capaciteitstarief is echter de kwartierpiek bepalend, niet dé piek (kwartier = 1/4 van een uur = 0,25 h). Het gaat ook steeds om wat je afneemt/importeert van het net, niet wat je injecteert/exporteert.

Hieronder een voorbeeld waarbij we per klokkwartier de situatie bekijken:

• Van 13:30 tot 13:45 blijkt er een constant afgenomen vermogen van 1000 W of 1 kW. Dé piek of de kwartierpiek is hier dus tweemaal 1 kW.
• Van 13:45 tot 14:00 blijkt iedere drie minuten een ander vermogen afgenomen (zie de lichtblauwe stippellijn). Achtereenvolgens 1,5 ; 0,5 ; 1 ; 4 en 2 kW. De grootste piek is 4 kW, maar over het kwartier bekeken wordt deze omlaag gehaald, omdat de andere vermogens zo groot niet zijn. In dit geval telt ieder vermogen mee voor 1/5 van de tijd. Dus is de kwartierpiek 1,5/5 + 0,5/5 + 1/5 + 4/5 + 2/5 = 1,8 kW (zie paarse volle lijn), een pak lager dan dé piek van 4 kW.
• In het echt worden vermogens niet netjes in blokjes afgenomen en is het verloop een pak grilliger, zoals geïllustreerd bij 14:00 tot 14:15. Het principe blijft: elk afgenomen vermogen telt bij de kwartierpiek maar mee voor de tijd dat dat vermogen afgenomen werd. Hier is de kwartierpiek 1,015 kW.
• Van 14:15 tot 14:30 blijkt er een grote piek van ca. 5,5 kW te zijn. Doordat de andere vermogens in dat kwartier redelijk laag liggen is de kwartierpiek slechts 1,3 kW.

Kwartierpiekvermogen versus verbruik

Het kan dat je enkel jouw verbruik kent, maar niet het afgenomen/geïmporteerd vermogen. Gelukkig bestaat er een verband tussen beide. Als je het vermogen (bv. 7 W = 7/1000 = 0,007 kW) vermenigvuldigt met de tijd, dan ken je het verbruik (bv. 0,007 kW * 2 h = 0,014 kWh). Hoe lager dit getal, hoe lager je energiekost. Om een idee te krijgen wordt een geschat verbruik aangegeven op het energielabel. Let op: kW en kWh zijn twee verschillende eenheden, het is niet kW/h en let op hoofdletters en kleine letters!

Omgekeerd: als je een verbruik hebt van 0,021 kWh dat is geregistreerd over een tijdspanne van 3 uren, dan kan je het (gemiddeld) afgenomen vermogen in kW berekenen. Je merkt dat de eenheid 'h' verdwijnt, dus moeten we delen.

${\frac {0,021~kWh}{3~h}}={\frac {0,021}{3}}\cdot {\frac {kWh}{h}}=0,007~kW=7~W$

Daar je weet dat een kwartier 1/4 is van een uur of 0,25 h, dan kan je daarmee ook omrekenen. Enkele belangrijke waarden:

• Als een soort van abonnementstarief wordt een piek lager dan 2,5 kW gerekend aan 2,5 kW en dus aan een kwartierverbruik van 0,625 kWh (=2,5 kW * 0,25 h).
• De gemiddelde kwartierpiek van een Vlaams gezin is 3,15 kW en dus een kwartierverbruik van 0,7875 kWh (=3,15 kW * 0,25 h).

Conclusie: als je het verbruik per klokkwartier kent (in kWh), dan kan je daar uit de kwartierpiek berekenen (in kW). Bv. 1,982 kWh verbruikt in een kwartier betekent een kwartierpiek van 1,982 kWh / 0,25 h = 7,928 kW. De afzonderlijke afgenomen vermogens kan je niet meer bepalen, maar voor het capaciteitstarief telt toch enkel de kwartierpiek. Bovendien telt enkel de hoogste kwartierpiek per maand (met een minimum van 2,5 kW) en wordt voor de berekening het jaargemiddelde genomen.

Details Fluvius-export

De grafiek op mijn.fluvius.be geeft aan wat jouw kwartierpieken zijn, maar niet wanneer ze zijn ontstaan, hoeveel keer ze voorkomen, ... Wil je meer weten, dan moet je in de Fluvius-export duiken.

Heb je nog geen digitale meter? Eerder hadden we het al over van meten tot weten. Met die info en met de info over de Fluvius-export kan je aan de slag via zelf aangekochte apparatuur voor energiemonitoring. Als je deze niet hebt, kan je toch een idee krijgen op een moment dat je verwacht hoge pieken te hebben door ieder kwartier de meterstand te noteren. Of gebruik een app op smartphone of tablet om ieder kwartier een foto te nemen van de meterstand. De eenvoud hangt af van de bereikbaarheid van de meter, maar met wat creativiteit is veel te doen. Het gemakkelijkste is wel via de Fluvius-export.

De export

• Surf naar het portaal mijn.fluvius.be
• Vraag de verbruikshistoriek aan, zodat jouw kwartierverbruiken zichtbaar worden. Download dan een csv-bestand dat je opent in een rekenblad zoals Excel of het gratis LibreOffice. Het scheidingsteken is een tabulator. Daggegevens kan je trouwens ook importeren in je EnergieID-dossier. of via een ander datatoegangspunt Vanaf februari 2021 zal het waarschijnlijk ook mogelijk zijn om automatisch elke dag de kwartiergegevens van de digitale meters op te halen en te koppelen aan jouw EnergieID-dossier. En ondertussen kan je ook in MijnFluvius grafieken zien van het hoogste kwartierpiekvermogen van elke maand.
• Wat ook interessant kan zijn is het poortbeheer aanzetten, zodat je de digitale meter slim kan maken.

I.v.m. de Fluvius-export van de digitale meter vind je de volgende kolommen terug:

Van Datum	Van Tijdstip	Tot Datum	Tot Tijdstip	EAN	Meter	Metertype	Register	Volume	Eenheid	Validatiestatus

• Er kunnen tot vier registers zijn: 'Afname Nacht', 'Injectie Nacht', 'Afname dag' en 'Injectie dag'.
  • Afname is wat je van het net afneemt. Injectie is de overschot die je op het net stopt, meestal omwille van PV-panelen.
  • PV-opbrengst die je zelf onmiddellijk verbruikt, passeert niet doorheen de digitale meter en is dus ook niet zichtbaar in de export.
  • Merk op dat i.p.v. dag en nacht, respectievelijk piek en dal betere termen waren geweest. Voor het volledige weekend kan er nl. sprake zijn van een "nacht"tarief.
• Voor het capaciteitstarief (als onderdeel van de netwerkkosten) wordt er geen onderscheid meer gemaakt tussen piek- en daltarief! Voor de component energiekost kan wel nog zo'n onderscheid gemaakt worden.
• Kwartieren lopen op 00:00 - 00:15 - 00:30 - 00.45, volgens de klok van de digitale meter. Als je wil vergelijken met resultaten uit jouw eigen energiemonitor, dan moet de klok zeker gelijklopen.
• Per dag moeten er 96 rijen (24uur * 4 kwartieren/uur) zijn voor de afname en 96 rijen voor de injectie. Steekproeven wijzen wel uit dat een rij al eens ontbreekt en/of dat niet alle kwartieren gevalideerd zijn en dus al eens geschat worden.

Maandwaarde

Een eerste stap is het bepalen van iedere maandpiek: het hoogste kwartiervermogen (ofwel ‘piekvermogen’) dat u in een maand hebt gebruikt. Wanneer een maandpiek kleiner is dan 2,5 kW, wordt voor die maand een minimumwaarde van 2,5 kW verondersteld. Hierdoor zal élke netgebruiker een minimale jaarlijkse bijdrage betalen in de netkosten, want ook zonder verbruik heb je een aansluiting die is moeten gegraven en aangesloten worden op een meter.

De eerste stap is jouw verbruik (in kWh) bepalen per kwartier. Dit staat al in de Fluvius-export, maar als je zelf de meterstanden hebt genoteerd moet je dit nog berekenen:

Teller 19.15 u. : 4511,123 kWh
Teller 19.30 u. : 4511,623 kWh, dus een verbruik van 0,500 kWh (=4511,623 - 4511,123)
Teller 19.45 u. : 4512,248 kWh, dus een verbruik van 0,625 kWh (=4512,248 - 4511,623)
Teller 20.00 u. : 4513,248 kWh, dus een verbruik van 1,000 kWh (=4513,248 - 4512,623)

Zowel bij de meterstanden, als bij de Fluvius-export hebben we nu een getal in kWh (eenheid van verbruik) en niet kW (eenheid van vermogen). Om de kwartierpiek te berekenen moet er nog een omzetting gebeuren. Enkele voorbeelden:

kwartierpiek (in kW): 0,500 kWh / 0,25 h = 0,500 * 4 = 2,0 kW (zal als 2,5 kW verrekend worden)
kwartierpiek (in kW): 0,625 kWh / 0,25 h = 0,625 * 4 = 2,5 kW
kwartierpiek (in kW): 1,000 kWh / 0,25 h = 1,000 * 4 = 4,0 kW

Om in het laagste tarief te vallen moet je onder de 2,5 kW kwartierpiek blijven en dus moet jouw verbruik in ieder kwartier onder de 0,625 kWh blijven. Eén keer in de maand een hogere waarde en voor die maand zal je in een hoger tarief vallen. Merk op dat het niet gaat om dé piek: zo kan je met een energiemeter een piek registreren van 3 kW (=3000 W), maar als die piek binnen het kwartier zakt, kan je alsnog onder de 2,5 kW kwartierpiek blijven.

Een voorbeeld van een deel van zo'n export. De kolom EAN, Meter, Metertype (nl. Digitaal) en Validatiestatus is weggelaten. Let op dat je de kolom 'Register' filtert en niet sorteert. Anders komt 'Afname Nacht' pas na 'Afname Dag', waardoor je kwartierpieken over het hoofd kan zien.

Deel Fluvius-export voor de maand oktober,
met filter bij register op afname en aflopende sortering op volume

Van Datum	Van Tijdstip	Tot Datum	Tot Tijdstip	Register	Volume	Eenheid
26/10/2020	19:15:00	26/10/2020	19:30:00	Afname Dag	1,041	kWh
24/10/2020	18:00:00	24/10/2020	18:15:00	Afname Nacht	0,873	kWh
24/10/2020	17:15:00	24/10/2020	17:30:00	Afname Nacht	0,819	kWh
25/10/2020	10:30:00	25/10/2020	10:45:00	Afname Nacht	0,731	kWh
24/10/2020	18:15:00	24/10/2020	18:30:00	Afname Nacht	0,727	kWh
24/10/2020	17:45:00	24/10/2020	18:00:00	Afname Nacht	0,693	kWh
30/10/2020	17:45:00	30/10/2020	18:00:00	Afname Dag	0,690	kWh
25/10/2020	10:45:00	25/10/2020	11:00:00	Afname Nacht	0,617	kWh
21/10/2020	17:30:00	21/10/2020	17:45:00	Afname Dag	0,612	kWh
...	...	...	...	...	...	kWh

Een chronologische interpretatie:

• T.e.m. 23 oktober zat de gebruiker a.h.w. in het laagste capaciteitstarief. T.e.m. die datum kwam het kwartiervolume namelijk niet hoger dan 0,625 kWh en dus niet hoger dan 2,5 kW. Die 2,5 kW is een ondergrens (ook bij een nulverbruik zou je dus het laagste capaciteitstarief moeten betalen).
• Op 24 oktober is al een nieuwe maandpiek bepaald: het is niet meer 2,5 kW, maar 3,492 kW (=0,873 × 4). Als deze gebruiker erin slaagt vanaf nu alles beneden deze piek te houden, zal dit zijn uiteindelijke maandpiek zijn. Toch belangrijk om te proberen, want de kost stijgt lineair met de piek.
• Op 25 oktober lukt dit...
• ... maar op 26 oktober is er helaas een nieuwe piek, nl. 4,164 kW (=1,041 × 4).
• Er blijken daarna geen nieuwe pieken te zijn, dus 4,164 kW wordt de maandpiek voor oktober. Zelfs al zat deze gebruiker de eerste 23 dagen in het laagste tarief. Helemaal onlogisch is dit niet, want als je nu maar één keer in die maand een hoge piek hebt: opdat het net die piek aankan moeten kabels en apparatuur voorzien zijn op die hoge piek. Aan de andere kant kan je door het veroorzaken van een piek (uiteraard binnen de marges van het net) ook helpen om het net te ontlasten, bv. een zonnige dag, met heel wat PV-panelen in de buurt. Dit zou dan pleiten voor een "Time of use"-tarief.

Naar de toekomst toe kan het dus interessant zijn om te kijken hoe die pieken ontstaan. Als je ze kan vermijden, dat betaal je minder. Als je ze niet kan vermijden, zal je in een hoger tarief vallen. Bij wintermaanden, elektrische verwarming en slechte isolatie kan (zal?) dit het geval zijn.

De hoge nachtpieken lijken vreemd, omdat er 's nachts meestal minder verbruik is. Je wordt op het verkeerde been gezet: zoals eerder al geschreven had Fluvius beter "dal" i.p.v. "nacht" gebruikt. Zo merk je aan de datum dat het kwartierpieken zijn van in een weekend. Zoals ook al gezegd: voor het capaciteitstarief maakt "nacht/dal" of "dag/piek" geen verschil.

Jaarwaarde

Bij een maand bepaalt de hoogste piek jouw maandpiek. Voor het jaar en voor de eindafrekening wordt het bepaald door het gemiddelde van de maandpieken. Stel dat de eindafrekening in mei valt, dan worden de voorbije twaalf maanden bekeken. Een hypothetisch voorbeeld:

Maand	mei	jun	jul	aug	sep	okt	nov	dec	jan	febr	mrt	apr
Max kwartiekvolume (kWh)	0,158	1,150	0,000	0,257	0,861	1,041	1,141	1,500	2,300	1,250	1,030	1,220
Max kwartierpiek (kW)	0,632	4,600	0,000	1,028	3,444	4,164	4,564	6,000	9,200	5,000	4,120	4,880
Max kwartierpiek VREG (kW)	2,500	4,600	2,500	2,500	3,444	4,164	4,564	6,000	9,200	5,000	4,120	4,880

Om principes te duiden geven we ook een (hypothetische) uitleg mee:

• In mei was deze persoon (een alleenstaande) voor het werk een maand van huis. Er is dus enkel wat sluipverbruik en apparaten zoals koelkast en diepvriezer. Toch zal de aangerekende kwartierpiek 2,5 kW zijn.
• In juli was er geen afname. Deze persoon moest opnieuw een maand van huis. Deze keer werden echt álle apparaten uitgezet en is er geen sluipverbruik. De meter uitzetten kan ook, maar dan kunnen de zonnepanelen niet injecteren. Zijn energiekost is dus 0, maar voor het capaciteitstarief is er geen verschil t.o.v. mei: dit blijft het minimumtarief van 2,5 kW.
• In augustus was er een lagere kwartierpiek. Hier mocht deze persoon voor 1 maand gratis een thuisbatterij en bijhorende configuratie uittesten. Hij heeft nog recht op een terugdraaiende teller, dus voor zijn verbruik maakt het eigenlijk niets uit. Elektriciteit moet dan niet noodzakelijk maximaal direct gebruikt worden. Voor zijn capaciteitstarief maakt het wel een verschil: hij kan nu energie opslaan van zijn PV-panelen in zijn thuisbatterij, zodat zijn verbruik en bijhorende pieken meer doorheen de dag gespreid worden.
• In januari valt een grote piek op. Er was nl. op nieuwsjaarsdag een feestje met een lekkere ovenschotel op een donkere, koude winterdag. Bovendien vroeg iemand van het bezoek of ze haar elektrische wagen kon bijladen. Met zo'n piek op die eerste dag, heeft dit direct een grote gevolg voor de rest van de maand.

Om de gemiddelde maandpiek te bepalen worden alle cijfers uit de laatste rij opgeteld en gedeeld door twaalf. Voor bovenstaande is dat dus 4,546 kW. Dat getal is 1,782 keer groter dan 2,5 kW. Het tarief zal dus ook 1,782 keer hoger liggen dan het minimumtarief dat hoort bij 2,5 kW. Alles boven 2,5 kW wordt namelijk lineair aangerekend. Iemand met een gemiddelde maandpiek van 8,912 kW zal dus dubbel zoveel betalen voor dit stukje van de factuur.

Stel dat je het jaar erop identieke cijfers hebt, maar voor december erin slaagt om de piek te verlagen van 6 naar 3 kW. Dan is de gemiddelde maandpiek 4,206 kW en zit het tarief 1,682 keer hoger dan het minimumtarief.

Vaak voorkomende vragen

Dé piek

Zit je niet supersnel aan de grens van 2,5 kW? Ik nam een energiemeter bij het koken van 1,7 liter water met een waterkoker. De waarden waren: max 1818,0 W ; max 8,14 A ; 0,16 kWh ; tijd 5 min 34 seconden (=0,0928 u = 5/60+34/3600). Dan is de piek alleen al voor dat beetje warm water 1,818 kW!?

• Dat is dé piek, maar niet de kwartierpiek. Sommige apparaten vragen bij de opstart een hoog vermogen, dat snel kan zakken. Bij een waterkoker is het afgenomen vermogen wel behoorlijk stabiel.
• Piek = 0,16 kWh/0,0928 h = 1,724 kW? Neen, dit is berekend over iets meer dan 5 minuten en niet over een kwartier.
• Piek = 0,16 kWh/0,25 h = 0,64 kW? Dit is de kwartiekpiek (van dit ene toestel). Toch als deze binnen een “rond kwartier” viel, bv. tussen 12:15 en 12:30. Als dit al begon om 12:13, dan is de berekening weeral anders.
• Merk op: sowieso wordt de kwartierpiek bepaald bij de meter en niet bij individuele toestellen. Door zonnepanelen zou het zelfs kunnen dat je aan een 100 % zelfconsumptie zat, waardoor aan de hoofdmeter jouw kwartiekpiek 0 kW was. Toch kan het gebruik van een energiemeter wel helpen om apparaten met hoge kwartierpieken op te sporen.

Gelijktijdig gebruik

Maar het gelijktijdig gebruik van apparaten zorgt toch voor een hogere kwartierpiek?

Dat klopt. Hieronder een tabel met enkele voorbeelden, waarbij de kwartierpiek eens afzonderlijk en eens cumulatief is berekend. Het zijn voorbeelden die binnen hetzelfde kwartier vallen en er zijn geen PV-panelen in rekening gebracht. Voor het bepalen van de kwartierpiek moet je enkel het verbruik (in kWh) delen door 0,25 (¼ h). De andere waarden in de tabel zijn ter info.

1. Koken van 1,7 liter water met een waterkoker.
2. Opwarmen chocomelk in microgolf.
3. Senseo voor twee kopjes koffie.

	1. Waterkoker	2. Microgolf	3. Senseo
Max P (kW)	1,818 kW	1,402 kW	1,236 kW
Tijd	5:34	2:00	2:03
Verbruik (kWh)	0,16 kWh	0,05 kWh	0,02 kWh
Kwartierpiek	0,640 kW	0,200 kW	0,080 kW
Cumulatieve kwartierpiek	0,640 kW	0,840 kW	0,920 kW

Sanitair Warm Water (SWW)

Maar een grote hoeveelheid water elektrisch warm maken zal toch een grote impact hebben op de kwartierpiek?

• Bij een elektrische boiler is de kans alvast groter dan bij een warmtepomp, die een stuk “gratis” warmte onttrekt aan de omgeving. Hoe dan ook kan je dankzij de voorraad in de boiler de aanmaak van warm water verschuiven naar een ander tijdstip (bij hoge PV-productie, wanneer je zelf minder verbruik hebt, …). In theorie is dat goed te doen…
• … in de praktijk zal hier een sturing voor nodig zijn. Een elektrische boiler kan je eenvoudiger aansturen dan een warmtepomp, maar verbruikt wel een stuk meer! Bij die laatste is het dan weer niet altijd duidelijk hóe je deze kan aansturen (vendor lock-in), maar ondertussen zijn er die al SmartGrid-ready (SG-ready) zijn. De rol van hobbyisten, installateurs en fabrikanten is hierin groot.

Minimumpiek 2,5 kW

Als ik lager zit dan de kwartierpiek 2,5 kW, moet ik toch hetzelfde betalen als bij deze van 2,5 kW. Waarom eigenlijk? Zo zit ik nooit in mijn tweede verblijf in de maand februari en gebruik ik daar het net niet.

VREG zelf haalt in een video de volgende redenen aan:

• Het garandeert een billijke bijdrage aan netkosten door alle distributienetgebruikers.
• Iedereen draagt bij aan de historische kosten en de verzekeringspremie voor back-upfunctie net.
• Vermijden van het Mattheuseffect.
• Ook klanten met een niet-digitale meter betalen dezelfde minimale bijdrage.
• De hoogte van 2,5 kW is de reflectie van netdimensionering DNB.
• Er is 25 % gelijktijdigheid op het laagspanningsnet, waarbij een standaard nieuwe aansluiting 10 kVA is.

Gasverwarming en BEV

Pffff, zo’n gedoe. Had ik toch niet beter gewoon in gasverwarming i.p.v. een warmtepomp geïnvesteerd? En mijn volgende auto zou beter opnieuw een ICE met verbrandingsmotor zijn i.p.v. een BEV met accu!

Gedane zaken nemen geen keer, maar als je nog moet investeren in iets dat de komende járen moet meegaan, overweeg dan goed:

• Een koolstoftaks (of CO2-taks) is er nog niet, maar er wordt wel meer en meer over gesproken. Idem voor een koolstofgrenstaks, waarmee de EU producten zal belasten uit landen waar geen krachtig klimaatbeleid wordt gevoerd.
• Bijna alle openbare­dienst­verplichtingen worden verrekend via de elektriciteitsfactuur en bijna niets via de gasfactuur. Zou het niet eerlijker zijn dat meer van die ODVs verschuiven naar de gasfactuur?
• Het aantal verkochte BEV (Battery Electric Vehicle) neemt toe.
• Sowieso: een stabiele, lange termijnvisie is nodig. Enkel zo zullen voldoende fabrikanten, installateurs en consumenten overtuigd geraken om hierin te investeren. Als je twijfelt tussen een zwaardere warmtepomp of meer isolatie (en dus een minder zware wartepomp), merk dan op dat je het effectieve rendement van een investering in isolatie over 10/20/30 jaar weliswaar niet kan voorspellen. Maar het heeft wel het voordeel dat je de isolatieprijs nu al perfect kent en dat daar geen lopende kosten aan zijn (het verbruikt niets, kan niet defect gaan).

Capaciteitstarief voor injectie

Maar in de toekomst zal er toch ook een capaciteitstarief voor injectie (bv. PV-panelen) komen en niet alleen voor afname.

Uit de Vreg marktmonitor blijkt dat 16,13% van de Vlaamse gezinnen zonnepanelen heeft. De injectiepieken die deze veroorzaken zijn dus veel kleiner dan de afnamepieken doorheen de dag. Lokaal kan dit wel voor problemen zorgen (bv. een wijk met veel PV), maar de oplossing ligt ook lokaal door direct gebruik (bij een digitale teller kan eigen gebruik van PV financieel beter zijn dan het opstrijken van een injectievergoeding), gespreid verbruik (o.a. door het capaciteitstarief), een wijkbatterij of omvormers die minder op het net zetten. Het kan dat er ooit een capaciteitstarief voor injectie komt, maar die kans lijkt voor de nabije toekomst eerder klein (maar niet onmogelijk). De VREG schrijft dat er alvast voor 2023 geen capaciteitstarief voor injectie komt.

Extra info

• Blog Solar Batteries
• Vlog Full Energy Torhout
• mijnenergie.be: Alles over het capaciteitstarief
• VRTNWS: Capaciteitstarief is van kracht: welke rol spelen zonnepanelen? En om hoeveel geld per jaar kan het gaan?