Groepsopdracht Samen een wiki maken

Inleiding

Dit wikibook kwam tot stand naar aanleiding van de voordracht "Het gebruik van Wikimedia Commons en Wikibooks in interactieve onderwijsvormen voor het secundaire onderwijs" op de Wikimedia Conferentie van 9 november 2012.

Het leek mij zinvoller deze voordracht te presenteren in de vorm van een Wikibook dan onder de vorm van een zoveelste Powerpoint.

Zo blijft de voordracht ook beschikbaar voor de congresgangers en voor andere personen uit het onderwijsveld. Eventueel kan ik er achteraf ook nog verder aan werken.

Samen een wiki maken kan een mooie vorm zijn om een hoofdstuk van de leerstof op een creatieve en interactieve manier aan te brengen.

Vele scholen werken met een Elektronisch LeerPlatform. Sommige ELP zoals Smartschool hebben ook een eigen Wikimodule. Hiermee kunnen groepstaken goed opgevolgd worden. Als leraar kan je een hoofdstuk thematisch opsplitsen en voor elk thema één of meer leerlingen verantwoordelijk stellen. Via de historiek-pagina’s van zo een wiki-project heb je een meetbaar en objectief criterium voor de inbreng van elke individuele leerling; dat is iets wat bij een papieren groepswerk moeilijker in te schatten is.

Jos Punie (overleg) 7 nov 2012 12:09 (CET)

Doelstelling

We willen een hoofdstuk van de leerstof in groep verwerken door samen een cursus te maken in de vorm van een wiki. Hierbij wordt zo veel mogelijk rekening gehouden met de eindtermen en de leerplandoelstellingen.

Voorbeeld: Klimaatzones en Biomen

Eindterm kennis
- weer en klimaat in verband brengen met opbouw van en met processen in de atmosfeer.

Eindtermen vaardigheden
- aardrijkskundige gegevens opzoeken, ordenen en op een eenvoudige manier verwerken, gebruik makend van beschikbare, hedendaagse informatiebronnen en -technieken;
- een klimaat interpreteren aan de hand van temperatuur, neerslag en algemene luchtcirculatie;
- het voorkomen van klimaten in verband brengen met het voorkomen van biomen.

Leerplandoelstellingen kennis
- weer en klimaat in verband brengen met opbouw van en met processen in de atmosfeer.

Leerplandoelstellingen vaardigheden
- aan de hand van diverse systemen, waaronder geautomatiseerde, informatie selecteren, ordenen en op verschillende wijzen bewerken: verbaal, grafisch, in tabelvorm en wiskundig;
- zich oriënteren op een onderzoeksprobleem door gericht informatie te verzamelen, te ordenen en te bewerken;
- een klimaat interpreteren aan de hand van temperatuur, neerslag en algemene luchtcirculatie;
- het voorkomen van klimaten in verband brengen met het voorkomen van biomen;
- een onderzoeksopdracht met een wetenschappelijke component voorbereiden, uitvoeren en evalueren;

Deelthema's en deelgroepen

Het hoofdstuk waarover we in groep een wiki maken wordt in deelthema’s opgedeeld en elk deelthema wordt aan enkele personen samen toevertrouwd.

Deze personen staan samen in voor hun deelthema. Elk deelthema vormt een aparte wikipagina. Deze wordt geschreven en ingevuld door de leerlingen van de desbetreffende deelgroep.

Voorbeeld: Klimaatzones en biomen

Land	Klimaatzone	Leerlingen
Brazilië	Het warm altijd nat klimaat	Brecht, Leen, Bettina
Congo	Het warm klimaat met nat seizoen	Selien, Suzanne, Laura
Australië	Het warme altijd droge klimaat	Andrea, Aurélie, Sara
India	Het warmgematigd klimaat met natte zomer	Mathis, Timothy, Hanna
Italië	Het warmgematigd klimaat met natte winter	Indra, Jonas, Bo
Frankrijk	Het koelgematigd klimaat met zachte winter	Frederic, Sven
Rusland	Het koudgematigd klimaat met koude winter	Kengiro, Niels, Jori
Canada	Het koudgematigd klimaat met dooiseizoen en het koudgematigd klimaat zonder dooiseizoen	Sarina, Simke, Kenneth

De wiki-opdracht duidelijk uitschrijven

Welke onderwerpen moet elke deelgroep in zijn wiki-deel behandelen?

Welke informatie moet zeker opgezocht worden en verwerkt in de tekst?

Welke illustraties, schema’s… moeten er in de wiki komen?

Tegen wanneer moet er een eerste versie klaar zijn?

Waar kan je terecht voor informatie?

Hoe maak je een wiki? (Technische kant…)

Voorbeeld: Klimaatzones en biomen

Beschrijf alle klimaatzones die in jou land voorkomen.
1. Situeer deze op een kaart.
2. Bespreek kort voor elke klimaatzone, minimum- en maximumtemperaturen, en neerslag (hoeveelheid en verdeling).
3. Welke vegetatie hoort bij elke klimaatzone?
Bespreek uitgebreid het klimaatsgebied dat voor jou land aangeduid is. Situeer deze op een kaart.
1. Zoek een klimatogram voor dit gebied: zie https://www.kmi.be/meteo/view/nl/139844-Klimatogrammen.html
2. Bespreek aan de hand van het klimatogram temperatuur en neerslag?
3. Wat veroorzaakt deze temperatuur, deze neerslag? (Windrichtingen, luchtdruk, zeestromingen, afstand tot de zee…)
4. Welke vegetatie (bioom) komt van nature voor in dit klimaatsgebied? Zoek ook enkele foto’s over de vegetatie die hier voorkomt.
5. Eventueel: heeft dit klimaat gevolgen voor de mens, de economie
Formuleer enkele vragen die je medeleerlingen op een herhalingstest over jouw klimaatsgebied zouden moeten kunnen beantwoorden . Geef er ook de juiste antwoorden bij!

Deadline! Eerste versie moet klaar zijn tegen ...

Bijkomende informatie: meer informatie over de wiki-toepassing (hoe tekst opmaken bv.) vind je op…

De wiki aanmaken en voor elke deelgroep zijn pagina voorzien

Inleidende pagina, met eventuele technische uitleg of verwijzingen, links …
Duidelijke aparte koppen per deelthema, zodat elke deelgroep ook makkelijk weet waar hij zijn werk moet invoegen.
Per deelthema kan je de opdracht onder de vorm van subtitels nog eens herhalen.

Bij WIKI-modulen in een ELP zoals Smartschool kan je ook rechten (lezen, bewerken, verwijderen…) toekennen. Als dat mogelijk is: beperk de optie bewerken tot het eigen deelthema.

Als je werkt met bv. Wikibooks: laat elke leerling zich registreren en zeg dat ze moeten inloggen vooraleer ze wijzigingen aanbrengen op de hen toegewezen pagina.

Voorbeeld: Klimaatzones en biomen

zie Klimaat/Klimaatzones_en_biomen

Feedback op het werk van elke deelgroep

Na verstrijken van de deadline (maar eventueel ook er voor) kan je alles online nakijken.
Je kunt zelf de verbeteringen,aanvullingen en opmerkingen in een andere kleur, rood bijvoorbeeld, aanbrengen op de wikipagina.
Je kunt echter beter op het tabblad van de geschiedenis van de wikipagina klikken. Dan zie je ergens de naam van de leerling staan, tenminste als hij -zoals gevraagd werd- zichzelf ingelogd heeft . Klik je die naam aan, dan kom je op zijn persoonlijke pagina terecht. Die pagina is ook gekoppeld aan een overlegpagina. Daar kan je dus je feedback persoonlijk aan die leerling geven.
Als je werkt met de wikimodule van het ELP van de school, dan is de feedback natuurlijk makkelijker te geven. Deze kan dan ook in de wiki zelf gegeven worden, op de overlegpagina of via het berichtensysteem van het ELP verstuurd worden.
Er kan nog een nieuwe datum afgesproken worden tegen wanneer correcties en aanvullingen gebeurd moeten zijn.

Leerstofafbakening en evaluatie

In Vlaanderen moeten de eindtermen bereikt worden. Dat betekent niet dat elke eindterm ook via een examen gecontroleerd moet worden. Door aan het wikibook te werken, wordt sowieso al een aantal vaardigheden gestimuleerd, die ook in de eindtermen staan. Vaardigheden zijn soms ook moeilijk op een examen na te gaan.

Dus kan voor elke leerling het hem toegewezen wikionderdeel met een evaluatiecijfer beoordeeld worden. Daarbij wordt natuurlijk rekening gehouden met de definitieve versie van de wikipagina. Wetenschappelijke correctheid en volledigheid, overzichtelijkheid, illustraties, correct en vlot taalgebruik... zijn voor de hand liggende criteria. Uiteraard hou je ook rekening met de reactie op de feedback die je na de eerste versie gegeven hebt. Hebben ze de fouten verbeterd, onvolledigheden aangevuld?

Je hoeft ook niet elke leerling van één deelgroep hetzelfde cijfer te geven. Door het tabblad van de geschiedenis van de wiki te openen heb je meteen een overzicht van de wiki-activiteit van elke leerling. Als één leerling 60% van de wiki bewerkt heeft, dan mag hij wel een hoger cijfer krijgen dan de twee anderen. Uiteraard dien je wel even terug te koppelen naar de leerlingen zelf. Het kan ook zo zijn dat ze bv. via mail alles doorgestuurd hebben naar het groepslid dat het best vertrouwd is met de wiki-omgeving.

Het evaluatiecijfer kan in rekening gebracht worden voor een periode dagelijks werk of meetellen voor het examen.

Ga je dit leerstofonderdeel toch inhoudelijk evalueren tijdens een examen, zorg dan voor een goede leerstofafbakening. Stel bv. een aantal kennisvragen op over het volledige hoofdstuk, die elke leerling zou moeten kunnen beantwoorden.

Voorbeeld: Klimaatzones en biomen

Wat dit voorbeeld betreft liet ik het evaluatiecijfer, naast herhalingstoetsen, klassikaal groepswerk en huistaken meetellen voor een periode van Dagelijks Werk.

Voor het examen maak ik een vragenlijst op met vooral kennisvragen. Die zijn onder andere gebaseerd op de vragen die de leerlingen zelf opgesteld hebben (wiki-opdracht 3). Voorbeelden:

Waarom zijn warme woestijnen vooral dicht bij de Westkust te vinden?
Waar komt het wintervochtig, warm gematigd klimaat voor?
Welk klimaatstype heerst er in België. Geef twee kenmerken van dit klimaat?
Hoe is de vegetatie in ons land aangepast aan het maritiem klimaatstype?
Waarom komt het koudgematigde klimaat met strenge winters (=continentaal klimaat) enkel voor in het noordelijk halfrond?

Het geheel is ook meer dan de som van de delen. Inzicht over de samenhang van verschillende klimaatzones overstijgt het individuele wiki-werk.

Sommige kennisvragen zoals

Bespreek de neerslagverdeling voor Afrika tussen de evenaar en de kreeftskeerkring.
Welke 4 klimaatstypen hangen hier mee samen?
Hoe bepaalt de gevallen neerslag het bioom?

kan je dus best nog even in de klas behandelen.