Leerparadijs/Onderwijs

Ondernemend

Waarden ondernemend onderwijs

Het Hondsrug College was de eerste instelling waar het onderwijsconcept Entreprenasium succesvol werd geïmplementeerd door de initiatiefnemers, gesteund door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Dit concept bood ondernemende studenten de vrijheid om binnen het schoolprogramma een eigen onderneming (of project, liefdadigheidsinstelling, product, actie, activiteit) op te zetten. Studenten konden deze alternatieve leeractiviteiten zelf afspreken met vakdocenten.

Binnen het Entreprenasium stond de ondernemende houding van de student centraal, waardoor de onderwijsmethode verder ging dan traditioneel projectonderwijs. De projecten werden immers door de deelnemers zelf bedacht, waardoor zij zelf de opdrachtgevers werden. Dit ondernemend leren ging echter niet vanzelf. "Leren om Ondernemend te Leren" (LOL) was daarom een belangrijk onderdeel van het onderwijsprogramma. Dit onderwijsconcept werd door de oprichters ter beschikking gesteld aan het Leerparadijs.

Het onderwijs van Het Leerparadijs ontwikkelde zich in fasen. Na elke fase keken we terug en voerden we verbeteringen door. Door aan te sluiten bij de al uitgewerkte implementatiestrategie van het Entreprenasium, was er sprake van een gefaseerde aanpak met gedefinieerde stappen. Voor de leerling, maar ook de coaches en de school zelf was er in elke fase weer een terugblik en nieuwe verkenning van de passies en talenten (voortschrijdend inzicht). Dit zetten alle partijen om in hun eigen onderneming of project gedurende de volgende fase. Uitgangspunt daarbij was: "Doen waar je al goed in bent (je talent) en blij van wordt".

Voor studenten die op een hoog cognitief niveau functioneren, maar tegelijkertijd te maken hebben met autistische kenmerken, toonde het Leerparadijs aan dat ondernemend onderwijs hen in staat stelde om hun potentieel volledig te realiseren. Dit onderwijsmodel bood hen een toekomstperspectief met passende kansen in de maatschappij en voorkwam dat ze zich vervreemdden van het reguliere onderwijs.

Hoewel het onderwijsniveau op zich niet direct invloed heeft op het aantal ondernemers dat voortkomt uit een studentenpopulatie, is er wel een significante correlatie tussen het onderwijsniveau en het succes van deze ondernemers. Dit was een bevinding die het Leerparadijs ook waarnam bij haar studenten. De Europese Commissie heeft ondernemend leren zelfs uitgeroepen tot de belangrijkste onderwijsinnovatie.

Het Leerparadijs implementeerde de LOL-methode (leren ondernemend te leren), die de metacognitie van leerlingen versterkte. Door liefhebberijen via een eigen onderneming of project aan de leerdoelen van het onderwijs te koppelen, konden leerlingen op een unieke en betekenisvolle manier leren en zich ontwikkelen.

Shoppend

Gezien het ondernemend leren gehalte van het Leerparadijs, shoppen leerlingen hun onderwijs bij elkaar om hen een ondernemende beleving te geven.

Onderwijsaanbod

Ondersteuningsplan - Leerdiagnostiek in overleg met de leerling en verzorgers.
Administratieve inschrijving - Jaarlijkse inschrijving.
Brugperiode - Leerling kennis laten maken met het onderwijs.
Deelcertificaat - Opleiding voor de staatsexamens van het CvTE.
Hackathon - Meedoen met een Hackathon onder begeleiding van een buddy.

Het Leerparadijs deed aan leerdiagnostiek in overleg met de leerling en zijn verzorgers, om passend onderwijs en zorg vast te stellen, met als uitkomst een ondersteuningsplan. In het ondersteuningsplan was ook een ontwikkelingsperspectief verwerkt. Het ontwikkelingsperspectief bestond uit twee onderdelen:

Uitstroomprofiel (resultaat); de ontwikkeling op de lange termijn, de onderwijsdoelen, vervolgonderwijs, arbeid of dagbesteding
Handelingsdeel (proces); de ondersteuning op de korte termijn, het ontwerp van zorg en onderwijs.

De brugperiode was bedoeld om in stapjes - vanuit huis of school - een leerling kennis te laten maken met het Leerparadijs. De brugperiode werd besteed aan wederzijds vertrouwen en het weer aanwakkeren van de intrinsieke leermotivatie. In deze periode zou de jongere ervaringen opdoen in het onderwijs die nieuw zijn en die deuren kunnen openen die de leerling en zijn ouders daarvoor niet bewust waren. Ook de begeleiders leerden de jongere beter kennen waardoor er meer diepgang ontstond in de persoonsanalyse. Vandaar dat er na de brugperiode opnieuw werd gekeken of de ondersteuning zoals genoemd in het ontwikkelingsperspectief verdere uitwerking of aanpassing vraagt. Als deze brugperiode voor zowel leerling als Leerparadijs vertrouwen gaf in het samen verder gaan, dan werd de leerling - op grond van een ondersteuningsplan - definitief toegelaten.

Leerparadijs leidde op voor de staatsexamens van het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Dat kon in losse HAVO of VWO-vakken (bestaande uit een centraal schriftelijk examen én college-examen). De voorbereiding op het examen kon worden ondersteund door andere producten zoals bijvoorbeeld ondersteunde zelfstudie en privélessen.

Zorgaanbod

HumanimalCare - Specialistische behandeling van jongeren met ASS door inzet van dieren.
Educatieve Dagbesteding - Het opzetten en sturen van ondernemingen/projecten is voor de leerlingen de voornaamste invulling van de dag.
Onderwijsaanvullende Dagbesteding - Ondernemingen en projecten opzetten en sturen.
Coaching in (zelf)bewustwording, faalangstreductie, sociale vaardigheden en weerbaarheid en in het bijzonder in het ontwikkelen van executieve functies.
Therapie - Specialistische behandeling van jongeren met ASS.

Het opzetten en sturen van ondernemingen/projecten was voor de leerlingen de voornaamste invulling van de dag. De projecten werden zo ontworpen dat hiermee ook kerndoelen uit het onderwijsprogramma werden gehaald. De begeleiding was mede in handen van een ervaringsdeskundige, mentor genoemd. De mentor deelde zijn ervaringen tijdens het doen in het omgaan met lastige uitdagingen, prestatie- en sociale druk, onzekerheid, grenzen aan geven en laag zelfbeeld. De studiebegeleider keek op grond van de activiteiten welke leerdoelen de leerling had bereikt en maakte dit in het portfolio zichtbaar.

Het sociaal-emotioneel functioneren was voor het Leerparadijs heel belangrijk. Hierin ondersteunt het maatschappelijk ondernemend leren. Leerlingen zagen zichzelf als een onderneming. Dit begint bij jezelf beter leren kennen en ontwikkelen. Dit vroeg wekelijkse individuele coaching. Vanuit eigen kracht en zelfkennis leerden de leerlingen steeds beter hoe ze in elkaar steken en wat ze nodig hadden in communicatie of samenwerking met anderen en leren ze dit aan te geven. Op het Leerparadijs was extra zorg voor sociaal emotioneel functioneren, omdat leerlingen hier vaak achterstand in hadden vergeleken met leeftijdsgenoten.

De jongere kreeg inzicht in zijn of haar onbewuste processen middels contact met de natuur. De natuur heeft een heilzame werking op jongeren met autisme. Dieren zoals speciaal getrainde honden kunnen een positief effect hebben op kinderen met autisme. Maar ook paarden kunnen het afvoeren van het stress hormoon en het aanmaken van het feel-good hormoon oxytocine bevorderen.

De jongere kreeg inzicht in zijn of haar onbewuste processen middels integrale psycho- en hypnotherapie. Deze integrale aanpak werd gekozen om te voorkomen dat wanneer de behandeling alleen steunt op medische en gedragsvisies van autisme men het risico liep emotionele factoren te negeren. Aandacht voor emotionele factoren is voor mensen met autisme essentieel.

Doelgroep

De huidige generatie die geen aansluiting vond bij het huidige onderwijssysteem werd specifiek ondersteund op Het Leerparadijs. Vooral ondernemende kinderen en/of kinderen in het autistisch spectrum, hoogbegaafdheid en/of hoogsensitiviteit voelden deze discrepantie. Ze hadden juist nodig dat leren een duidelijk doel en relevantie had voor hun eigen ontwikkeling. Als aan deze voorwaarden werd voldaan, toonden ze een grote mate van leergierigheid, ontdekten ze verborgen talenten en stelden daarbij hoge eisen aan zichzelf. De coaches op Het Leerparadijs brachten bij alles wat de leerlingen deden, het nut ervan aan de man.

Het Leerparadijs geloofde er sterk in dat niet iedereen past binnen de strikte kaders van een reguliere school. In hun visie werden de unieke talenten van mensen met autisme vaak niet volledig benut in het traditionele onderwijssysteem, terwijl deze talenten juist met succes kunnen worden ingezet om bij te dragen aan maatschappelijke ontwikkelingen en het aanpakken van 21e-eeuwse uitdagingen. Hoewel het Leerparadijs nu niet meer bestaat, blijft de invloed van hun pedagogische benadering en filosofie voortbestaan.

Het Leerparadijs opereerde op vwo-niveau en verwachtte uiteindelijk op dit niveau ontwikkelresultaten te zien van haar leerlingen. Het Leerparadijs verwachtte dit omdat haar leerlingen aantoonbaar meer- of hoogbegaafd dienden te zijn (cognitief te vergelijken zijn met een formule 1-wagen). Het Leerparadijs nam echter eerst de verstorende leerproblemen die te maken hebben met autisme weg (eerst de versnellingsbak repareren in plaats van in de eerste versnelling door te sputteren). Een leerling werd op het Leerparadijs eerst een ideale leerder (studax) en liet dan zien dat ook te zijn ten aanzien van de reguliere leerdoelen (in de hoogste versnelling te gaan racen). In deelstappen betekende dit dat eerst

de leerling (weer) de schoolgang oppakte. Dit was bereikt als een leerling gedurende minimaal 1 periode voldeed aan de urennorm.
de leerling in staat was voor langere tijd een project te plannen en te volharden daarin. Dit was bereikt als een leerling gedurende minimaal 1 periode met eenzelfde project bezig was geweest.
de leerling zijn eigen ontwikkeling kon inzien. Dit was bereikt als een leerling met succes een eigen portfolio had opgesteld en gedurende minimaal 1 periode had bijgehouden.
de leerling zijn eigen leren kon reguleren. Dit was bereikt als een leerling met zijn portfolio aantoonde aan voldoende leerdoelen gedurende de afgelopen periode te hebben voldaan.

Pas na deze mijlpalen te hebben bereikt verschoven de focus naar de kern- of examendoelen.

Het Leerparadijs zag als voornaamste onderscheid tussen havo en vwo het verschil in studietempo. Aangezien het Leerparadijs al in tempo differentieerde door individuele leerplannen en het afwezig zijn van leerjaren, kon een leerling ook kiezen voor een havo-diploma als eindresultaat. Het Leerparadijs namelijk was opgericht om leerlingen die op het reguliere havo/vwo-onderwijs dreigden uit te vallen, al thuis zaten of zich in een traject bevonden recht te doen. Voor leerlingen die meer of hoogbegaafd waren was zo’n structurele plek in de regio Emmen niet beschikbaar. Zij werden zodoende gedwongen om onder hun cognitief niveau onderwijs te volgen, wat leidde tot onderprikkeling. Dit kon bij mensen met autisme leiden tot onproductief denken en daarmee gepaard gaande depressies of thuiszitten.

Het Leerparadijs streefde naar een breed scala aan pedagogische en didactische benaderingen om een omgeving te creëren waarin leerlingen zich optimaal konden ontwikkelen. Eén van de kernaspecten was de intensieve ondersteuning bij het leren plannen en organiseren van project- en leeractiviteiten. Dit was een belangrijke stap in het bevorderen van ondernemend leren.

Bij Het Leerparadijs was er veel aandacht voor leren leren en het ontwikkelen van executieve functies. In het begin stond zelfontplooiing (Bildung) en zelfbewustwording voorop. Leerlingen werden aangemoedigd om hun interesses en talenten te verkennen, wat resulteerde in concrete ondernemingen. Vanuit deze ondernemingen werden verbindingen gelegd met de reguliere vakken. Naarmate de leerling zich verder ontwikkelde, verschoof de focus steeds meer naar de reguliere leerdoelen. Het resultaat was een dynamische, leerlinggerichte omgeving waarin elk individu kon gedijen en groeien.

Begeleiding

Voortdurende coaching speelde ook een cruciale rol op Het Leerparadijs. Leerlingen werden voortdurend gecoacht in zelfbewustwording, faalangstreductie, sociale vaardigheden en weerbaarheid. Bijzondere aandacht werd besteed aan het ontwikkelen van executieve functies, iets dat vaak uitdagend kan zijn voor leerlingen met autisme.

Bij Het Leerparadijs keken coaches naar kansen in plaats van naar obstakels. Ze spraken liever van "challenges" dan van problemen of beperkingen, wat een positieve draai gaf aan de benadering van uitdagingen. Deze positieve houding was een integraal onderdeel van de schoolcultuur, die altijd een sociaal, ondernemend en onderwijsaspect bevatte. Deze leerbenadering werd aangevuld met een focus op zelfgestuurde ontdekking, ondersteund door gestuurde zelfontdekking. De coaches leverden een kader dat gericht was op bewustwording van wie de leerlingen waren en wat ze nodig hadden. Leerlingen hadden de vrijheid om te ontdekken hoe zij daar op een eigen passende manier invulling aan konden geven.

Zowel de leerstof als de methode van leren die het Leerparadijs bood, bereidden leerlingen optimaal voor op het vervolgonderwijs en verdere loopbaan. Leerlingen deden, waar mogelijk, al ervaringen op met vervolgonderwijs of ondernemingen/maatschappelijke instellingen middels stages en het volgen van modules uit het vervolgonderwijs. Scholieren waren eigenaar van hun eigen leren op het Leerparadijs. Iedere scholier had zo een unieke lap op de gezamenlijke onderwijsdeken die het Leerparadijs heette. Men vormde deze deken op basis van gelijkwaardigheid en onderling respect. Het Leerparadijs zag pesten als haar eigen falen in het scheppen van een veilig, pedagogisch klimaat en wilde dit met haar pestprotocol te allen tijden voor zijn.

Alle leerstof en middelen voor leerbegeleiding waren digitaal. Er werd bijvoorbeeld gebruik gemaakt van een online leeromgeving en gamification. Ook oefenden de leerlingen veel met programmeren en andere vormen van ICT. Hiermee bereidde het Leerparadijs de leerlingen voor op de digitale toekomst. Het Leerparadijs zette diagnostische tussentijdse toetsen (DTT) in om de voortgang te checken met betrekking tot Nederlands, Engels en rekenen aan het eind van de onderbouw. Eveneens kregen de leerlingen voldoende oefening om de Centrale rekentoets te halen.

De kernactiviteit van een leerling (maatschappelijk ondernemend leren) op het Leerparadijs was vanuit binding, loyaliteit en identificatie, de samenleving middels eigen ondernemingen te verbeteren. Leerlingen droegen zelf zorg voor voldoende begeleid onderwijs. Voorop stond dat elke leerling voldoende begeleiding en tijd kreeg om zich voor te bereiden op passend vervolgonderwijs.

Docenten op het Leerparadijs waren ondernemende docenten. Ze boden zichzelf aan als ZZP-er of werden gedetacheerd via een uitzendbureau of het Samenwerkingsverband. Randstad en het Leerparadijs hadden daarvoor een intentieverklaring ondertekend. Docenten op het Leerparadijs werden door de leerling ingehuurd. Dit betekent dat docenten ondernemend moesten zijn in gedrag en in hoedanigheid om een goed rolmodel te zijn voor de leerlingen. De docent presenteerde zich met zijn portfolio (met minimaal een Verklaring Omtrent Gedrag en diploma's als bewijzen) op de elektronische leeromgeving. Een leerling kon een docent naar keuze toevoegen aan zijn eigen onderwijs. De behoefte van de leerling bepaalde dus sterk of het pedagogisch-didactisch handelen van de docent voldoende afgestemd was op het onderwijsleerproces en de voortgang in ontwikkeling van de betreffende leerling. Als er een klik was met de docent en hij voegde in zijn handelen waarde toe aan wat de leerling vroeg, dan ontstond er vanzelf een duurzame relatie.

Het Leerparadijs was gericht op een benadering waarbij leren leren, metacognitieve vaardigheden en executieve functies de hoofdbestanddelen vormden van het onderwijsprogramma. De vakgerichte leerdoelen werden hieraan gekoppeld, wat een andere benadering was dan in veel traditionele onderwijsomgevingen. De begeleiders boden modules aan om belangrijke vaardigheden te ondersteunen, zoals ondernemerschap, samenwerken, afspraken maken, creativiteit, metacognitie, zelfbewustzijn, burgerschap en effectiviteit. Vanuit deze leercompetenties hielpen de vakdocenten de leerlingen om zelf de wereld te ontdekken en zo de leerdoelen uit de reguliere vakken, kerndoelen of eindtermen te bereiken.

Op Het Leerparadijs is de nadruk gelegd op het volgen van de ontwikkeling van de leerlingen via verschillende innovatieve methoden. Centraal in het onderwijs staan de projecten die door leerlingen zelf zijn bedacht. Deze projecten bieden uitdagingen die de leerlingen aanzetten om hun leerdoelen te bereiken. Door de aard van deze projecten wordt er ruimte geboden voor alle soorten leerstijlen en leertempo's. Dit betekent dat elke leerling in staat is om op zijn of haar eigen manier en in zijn of haar eigen tempo te leren en te groeien.

De ontwikkeling van de leerlingen werd nauwlettend gevolgd door middel van een digitaal portfolio. In dit portfolio werden bewijzen van de voortgang en de vaardigheden van de leerlingen verzameld. Deskundigen of digitale expertsystemen kenden leerdoelen toe aan de betreffende leerling op basis van het bewijsmateriaal in het portfolio. Dit gebeurde in de vorm van badges. Deze badges konden ook worden verdiend door het succesvol voltooien van online tools of cursussen die een bewijs van bekwaamheid of certificaat afgeven.

De zwaarte van de leerdoelen werd bepaald door het behalen van European Credit Transfer and Accumulation System (ECTS) punten, een Europese maat voor studiepunten zoals die in het hoger onderwijs wordt toegepast. Eén credit staat voor 28 studie-uren voor een gemiddelde vwo-leerling. De snelheid van de ontwikkeling van een leerling werd gemeten in ECTS per periode (13 weken). Dit systeem zorgde ervoor dat de voortgang van de leerling op een gestandaardiseerde manier kon worden gevolgd, wat bijdroeg aan de transparantie en de eerlijkheid van het leerproces. Het Leerparadijs richtte zich dus op het faciliteren van een leeromgeving waarin de leerling centraal stond. Het gebruik van projecten, digitale portfolio's, badges en ECTS punten zorgde voor een dynamische en gepersonaliseerde leeromgeving waarin leerlingen op hun eigen tempo en op hun eigen manier konden leren en groeien.