Meditatie/Focussen
Emoties zijn weliswaar geen waarzeggers, maar wel waardezeggers'
Focussen is een intern georiënteerd psychotherapeutisch proces ontwikkeld door psychotherapeut Eugene Gendlin geïnspireerd door de humanistische psychologie. Hij ontdekte dat er "een soort lichamelijke gewaarwording bestaat dat ons leven ingrijpend beïnvloed". Deze zogenaamde "felt sense" of ervaren gevoel kan worden ingezet als middel voor persoonlijke doelen. Gendlin ontdekte verder dat "een ervaren gevoel zal verschuiven als je het op de juiste manier benadert". Alleen al het er contact mee maken zal volgens Gendlin dat ervaren gevoel en daarmee de persoon zelf veranderen.
Focussen kan in elke therapeutische situatie worden gebruikt. Het gaat om het houden van een specifiek soort open, niet-oordelende aandacht voor een innerlijk weten dat direct wordt ervaren maar nog niet in woorden is uit te drukken. Focussen kan onder andere worden ingezet om helder te krijgen wat men voelt of wil, om nieuwe inzichten over de eigen situatie te krijgen en om verandering of genezing van de situatie te stimuleren.
Mindfulness bewerken
Focussen kan men zien als mindfulness toegepast als middel tegen psychische klachten. Mindfulness was in de tijd waarin focussen werd ontwikkeld nog niet wijd verspreid in de Westerse wereld als therapeutische toepassing. Focussen past mindfulness toe op twee specifieke manieren: iets dat de "felt sense" wordt genoemd en een op onderzoek gebaseerde techniek die verandering mogelijk maakt. Deze 'felt sense' kan men beschrijven als een vage lichamelijke sensatie, waarvan men intuïtief aanvoelt dat het waardevol is. Deze sensatie wordt dan net als in mindfulness volledig omarmd en de ruimte gegeven zich te ontvouwen. Pas daarna worden er woorden aan gegeven. Het lijfelijke gaat dus vooraf aan het geestelijke.
Felt sense bewerken
"Het is een soort inwendige uitstraling die alles wat je voelt en weet omtrent een bepaald gegeven op een gegeven moment omsluit - het omvat dit voelen en weten en draagt het in één keer op je over, in plaats van het detail voor detail aan je duidelijk te maken" - Eugene Gendlin
"Felt sense" is een fijngevoelige lichamelijke gewaarwording die duidt op een bepaalde emotie of inzicht die niet bewust is verwoord. Het nog niet hebben van een besef van en waar die sensatie vandaan komt, is het uitgangspunt van de methode. Het gaat om een gevoelde betekenis die wordt ervaren zonder oordeel of verhaal erbij. Iets waar men aanvoelt dat er een aha-erlebnis kan komen. Gendlin beschreef het als "het voelen van een impliciete complexiteit, een holistisch gevoel van waar men aan werkt". Een felt sense blijkt meestal complex te zijn nadat men er aandacht aan besteedt en lastig in een woord te vangen zoals bij emoties.
Ook al duiden we "felt sense" aan als ervaren gevoel, het verschil met een emotie is dat het veel meer is dan een afzonderlijke emotie op zich. Het is het geheel aan sensaties (gedachten, gevoelens en lichamelijke gewaarwordingen) die zich openbaren bij een bepaalde persoon of situatie. Aandacht voor deze fijngevoelige gewaarwording zonder het te ontleden in specifieke onderdelen, maakt dat focussen een speciale variant is op mindfulness, die men in andere technieken om het innerlijk bewustzijn te vergroten niet terugvindt.
Eugene Gendlin bewerken
Eugene Gendlin ( 25 December 1926 – 1 May 2017) was een Amerikaanse hoogleraar in de psychologie aan de Universiteit van Chicago. Hij verwierf bekendheid door zijn vele bijdragen aan publicaties over psychotherapie en als redacteur van het tijdschrift "Psychotherapy". Daarnaast was hij een filosoof die manieren ontwikkelde van denken over en werken met het levensproces, subtiele lichamelijke sensaties en de "filosofie van het impliciete".
Gendlin promoveerde in 1958 in de filosofie, maar had geen diploma op het gebied van psychologie. Toch werd hij bekender op het gebied van de psychologie dan in de filosofie. Mede dankzij zijn omvangrijke studie bij en invloed op de psycholoog en psychotherapeut Carl Rogers, de grondlegger van cliëntgerichte therapie, aan de Universiteit van Chicago. Net als zijn jarenlange praktijk van psychotherapie en zijn uitgebreide publicaties op het gebied van psychologie.
