Onderwijs in relatie tot P2P/Communal shareholding

Communal shareholding betekent letterlijk gemeenschappelijk aandeelhouderschap. Aandeelhouderschap is een participatie in de vorm van aandelen in een bedrijf of een vennootschap. Een aandeel is dan een bewijs van deelneming in een bedrijf of een vennootschap en geeft een aantal rechten met betrekking tot het bedrijf of de vennootschap. Een vennootschap is een organisatievorm van twee of meer personen die iets in gemeenschap brengen met het doel er winst uit te halen (Wikipedia, 2014). Vermits het aandeelhouderschap bij communal shareholding geen betrekking heeft op een bedrijf of vennootschap, maar het hier wel gaat over een gemeenschappelijk beheer van commons of gemeenschappelijk goed, spreekt men hier over communal shareholding. Wikipedia en Linux zijn voorbeelden van digitale commons, maar ook oceanen en de atmosfeer worden als commons gezien (Bauwens & Lievens, 2013, p 192).

Communal shareholding en P2P

Michel Bauwens ziet peer-to-peer als een vorm van communal shareholding of gemeenschappelijk aandeelhouderschap, waarbij mensen bijdragen tot een groepsproject en van de resultaten van het collectieve werk gebruik kunnen maken, zonder dat hun eigen bijdrage in rekening wordt gebracht (Bauwens & Lievens, 2013, p 64). Hier moet het aandeelhouderschap dan eerder gezien worden als een aandeel hebben of een bijdrage leveren voor een gemeenschappelijk project, en er is zeker geen sprake van enige vorm van geldtransactie. De dynamiek van peer-to-peer betekent de vrije samenwerking van individuen om gemeenschappelijk waarde te creëren die universeel beschikbaar is (P2P- foundation, 2014). Peer-to-peer realiseert dus commons of gemeenschappelijk bezit en iedereen geeft of draagt bij wat hij kan en gebruikt of neemt wat hij nodig heeft. Er is dus wel sprake van een uitwisseling, maar zonder dat er statistieken worden bijgehouden van ieders vraag en aanbod. Dit is mogelijk, omdat het in het geval van peer-to-peer vaak draait om commons, die meermaals en tegelijkertijd kunnen gebruikt worden (De wereld morgen, 2014).

Het opensource-besturingssysteem Linux, dat functioneert op basis van communal shareholding is op dit moment het dominante model geworden voor de ontwikkeling van software. Maar niemand bezit Linux, iedereen mag het daarentegen wel gebruiken en kan het zelfs beter maken. Men ziet trouwens dat bij zo'n soort peer-to-peernetwerken er een enorm potentieel is aan samenwerking, maar zonder dat er hier sprake is van commando, sturing of controle. Eigenlijk kan men hier spreken over een soort coördinatiemechanisme zoals men het ook ziet bij sociale insecten als mieren en bijen (Bauwens & Lievens, 2013, p 97). Bij sociale insecten is elk lid van de kolonie in staat om zijn taak of functie uit te voeren zonder dat één of meerdere insecten de leiding opnemen. Bauwens beschouwt communal shareholding dan ook als de relationele logica van peer-to-peer (Bauwens & Lievens, 2013, p 96). Hiermee bedoelt hij dat bij peer-to-peer de sociale verhoudingen tussen mensen geregeld worden als een vorm van gedeeld of gemeenschappelijk aandeelhouderschap. Mensen creëren vrijwillig én gemeenschappelijk een common volgens het principe 'ieder doet volgens eigen vermogen en neemt volgens eigen noden' en dit alles zonder sturing. Michel Bauwens is er trouwens van overtuigd dat peer-to-peer netwerken de macht kunnen breken van klassieke instituties en hiërarchieën. Dit mechanisme ziet hij gebeuren bij Linux dat op basis van communal shareholding de positie van Microsoft doet wankelen (Bauwens & Lievens, 2013, p 97).

Voorbeeld

Bauwens gebruikt couchsurfing als een voorbeeld van communal shareholding. Couchsurfing is het grootste internationale, op internet gebaseerde, gastvrijheidsnetwerk, dat mensen en plaatsen verbindt. Wie zich lid maakt via de website www.couchsurfing.org kan andere leden vragen om overnachting, en men kan aangeven of men een slaapplek ter beschikking heeft voor andere mensen. Leden zijn niet verplicht om zelf ook mensen onderdak te verschaffen, want sommige mensen zijn immers voor langere tijd op reis of hebben geen plek voor gasten. De deelname is gratis. De waarde van het systeem wordt hier gecreëerd door de gebruikers en de output van het systeem staat ook ten dienste van de gebruikers, ook al zijn dit niet altijd dezelfde gebruikers. Vermits de couchsurfingleden geen gebruik maken van de plaatselijke logies, wordt dit soms als een nadeel aanzien voor de plaatselijke economie. Anderzijds zijn couchsurfingleden dankzij het netwerk wel terecht gekomen op die bepaalde locatie en maken zij daar wel gebruik van de plaatselijke economie zoals de andere toeristen (Wikipedia, 2014). Het gaat hier om communal shareholding of gemeenschappelijk aandeelhouderschap, omdat elke deelnemer in de mate van het mogelijke bijdraagt tot dit gemeenschappelijk gastvrijheidssysteem en er ook van kan genieten.

CSA staat voor Community Supported Agriculture of gemeenschapslandbouw en is een vorm van samenwerking tussen burgers en lokale landbouwers waarbij met aandeelhouderschap gewerkt wordt. Als CSA- aandeelhouder betaal je jaarlijks een bijdrage. Dit geld wordt niet alleen gebruikt voor de productie van de voedselgewassen, maar dient ook om de werkingskosten van het ganse bedrijf en de loonkosten van de boer voor te schieten. Op deze manier deelt de aandeelhouder ook in het landbouwrisico bij mislukte oogst. In ruil voor zijn geldbijdrage ontvangt men tijdens het teeltseizoen een aandeel van de opbrengst en men krijgt inspraak in het bedrijf. CSA-boerderijen kiezen voor ecologische landbouw, dit betekent dat zij bij hun bedrijfsvoering rekening houden en zorg dragen voor bodem, lucht, water en de gezondheid van de huidige en toekomstige generaties. Ondertussen telt elke Vlaamse provincie al een aantal CSA-boerderijen (CSA-netwerk, 2014). Bauwens verwijst naar de aardappelbeweging in Griekenland als een peer-to-peer model waarbij de consument bij de boer een soort aandeel koopt dat hem recht geeft op een deel van de oogst. Valt de oogst mee, dan krijgt de consument meer, valt ze tegen, dan krijgt hij minder (Bauwens & Lievens, 2013, p 103). Deze Griekse aardappelbeweging steunt op dezelfde principes als het CSA-model.

Aandeelhouderschap wordt ook als een mogelijke manier gebruikt om samenwonen juridisch en financieel mogelijk te maken. In dat geval kan men een coöperatieve vereniging (CV) oprichten en worden alle bewoners aandeelhouder in het gemeenschappelijk woonproject. Men is dan zelf geen eigenaar van een wooneenheid, maar men bezit wel aandelen. Ook sympathisanten, die zelf niet in het woonproject wonen, kunnen aandelen kopen.

Theoretische duiding

Om het begrip communal shareholding verder te duiden is het nodig om even stil te staan bij enerzijds de term communal sharing en anderzijds het begrip shareholding of aandeelhouderschap. Het begrip communal sharing werd uitgewerkt in de theorie van 'relationele modellen' beschreven door Alan Page Fiske in de jaren negentig. Fiske is een Amerikaanse professor in de antropologie aan de universiteit van Los Angeles en vooral gekend wegens zijn studies over de aard van de menselijke relaties. Fiske gaat ervan uit dat mensen sociale wezens zijn die dagelijks een aantal sociale relaties aangaan. Deze relaties zijn bij mensen complexer en diverser (zowel binnen en tussen samenlevingen) dan bij andere soorten. Hij deed heel wat etnografisch en experimenteel onderzoek en legde dit naast de klassieke psychologische, sociologische en antropologische theorieën. Fiske kwam tot de conclusie dat mensen, historisch gezien en onafhankelijk van hun cultuur, gebruik maken van slechts vier fundamentele relatiemodellen om hun sociale verhoudingen te organiseren. Hij kon op basis van zijn onderzoek ook aantonen dat mensen deze modellen gebruiken in verschillende combinaties en volgorden om hun eigen identiteit, motieven en normen vorm te geven. Deze modellen stellen mensen in staat om te begrijpen hoe andere mensen met hen omgaan en op deze manier kunnen ze ook gemakkelijker motieven en intenties van anderen interpreteren. Bovendien zijn ze ook interessant omdat ze meer inzicht geven hoe mensen hun deelname aan een groepsgebeuren regelen (sscnet, n.d.). Hij beschrijft deze Relational Models Theory in zijn werk 'The structure of social life' (Fiske, 1991). Deze vier modellen die de menselijke relaties beschrijven zijn authority ranking (autoriteitspositionering), equality matching (gelijkwaardige uitwisseling), market pricing (prijsstelling) en communal sharing (gemeenschappelijk delen) (psycnet, 2014). Om duidelijk het verschil te maken tussen communal sharing en de andere drie relatiemodellen worden ze alle vier kort beschreven.

Authority ranking is gebaseerd op het principe van autoriteit: ondergeschikten laten hun hiërarchische oversten voorgaan, ze respecteren hen en gehoorzamen meestal. Je doet dus iets voor iemand als deze hoger in aanzien staat. Voorbeelden zijn militaire hiërarchieën, het aanbidden van de voorouders… Equality matching hanteert het principe van gelijke verdeling, waarbij iemand iets geeft , maar hij verlangt er ook iets voor terug. Hierop is een geefeconomie gebaseerd. Voorbeelden zijn beurtrollen, verkiezingen volgens het principe één persoon heeft één stem (algemeen enkelvoudig stemrecht), maar ook vergelding (oog om oog, tand om tand) valt hieronder. Relaties die steunen op market pricing zijn gericht op maatschappelijk betekenisvolle verhoudingen of tarieven zoals prijzen, lonen, interesten, rente, tienden of kosten-batenanalyses. Hier geldt het traditionele principe van prijs, vraag en aanbod. Voorbeelden zijn eigendommen die kunnen gekocht of verkocht of gebruikt worden als investeringskapitaal, huwelijken die contractueel of impliciet worden afgesloten in termen van kosten en baten voor de partners. Communal sharing is een relatie waarin mensen en groepen elkaar evenwaardig behandelen zonder onderscheid te maken op sociaal vlak. In een situatie van communal sharing geeft iedereen alles wat hij kan geven en neemt hij wat hij nodig heeft. Voorbeelden zijn mensen die gebruik maken van commons of gemeenschappelijk goed, verliefde mensen of mensen die zonder onderscheid om het even welk lid van een vijandelijke groep doden als vergelding (P2Pfoundation, 2014). Uit bovenstaande beschrijving van de vier modellen komt duidelijk naar voor dat peer-to-peer gebaseerd is op het model van communal sharing. En uitgaande van het relatiemodel van communal sharing noemt Bauwens peer-to-peer een vorm van communal shareholding (Bauwens & Lievens, 2013, p 64). Michel Bauwens is er trouwens van overtuigd dat er een overgang zal komen van een samenleving waarin market pricing domineert naar een model waarin communal sharing zwaarder zal doorwegen (Bauwens & Lievens, 2013, p 62).

Het begrip shareholding of aandeelhouderschap wordt hier besproken, zoals het gebruikt wordt bij bedrijven of vennootschappen omdat dit ook waardevolle informatie biedt om te begrijpen waarom Bauwens toch spreekt van aandeelhouderschap ondanks het feit dat er in de voorbeelden waar hij communal shareholding aanhaalt geen aandelen in het spel zijn.

Aandeelhouderschap is een participatie in de vorm van aandelen in een bedrijf of een vennootschap. Een aandeel is dan een waardepapier of een bewijs van deelneming in een bedrijf of een vennootschap (wikipedia, 2014). Het aandeel geeft een aantal rechten met betrekking tot het bedrijf of de vennootschap. Alle aandeelhouders samen zijn economisch gezien de eigenaren van de vennootschap of het bedrijf. Stel dat een bedrijf 1000 aandelen uitgeeft en iemand koopt 100 aandelen, dan is deze persoon voor 10% eigenaar van dat bedrijf. Een aandeelhouder heeft bepaalde inspraakrechten over het bedrijf of vennootschap en heeft stemrecht op de algemene vergadering van aandeelhouders. Bovendien kan de aandeelhouder meegenieten van de winsten van het bedrijf of de vennootschap als het goed gaat, maar zal ook delen in de eventuele verliezen als het minder goed gaat. Aandelen kunnen wel terug verkocht worden. Aandelen hebben geen vaste waarde, maar men kan de oorspronkelijke waarde die is betaald bij aankoop wel vermelden op een document. Bijvoorbeeld: stel een fictieve vennootschapX waarbij één aandeel bij de opstart een waarde heeft van 100 euro. Stel dat vennootschapX 1000 aandelen van 100 euro uitgeeft, dan is de gezamenlijke waarde van alle aandelen of het aandelenkapitaal 100 000 euro. Als vennootschapX bij de stopzetting verlies heeft geleden en het aandelenkapitaal is nog maar 90 000 euro, dan zal bij de verdeling elke aandeelhouder maar 90 euro voor zijn aandeel terugkrijgen. Als vennootschapX daarentegen winst heeft gemaakt en bij stopzetting 110 000 euro bezit, dan zal elke aandeelhouder bij stopzetting nu 110 euro voor zijn aandeel krijgen (Financiële informatie, 2014).

Het systeem van aandeelhouderschap wordt gebruikt als er wel ideeën zijn om een bedrijf of vennootschap op te richten, maar als er niet voldoende kapitaal is om het idee tot uitvoer te brengen. Meestal is de optie van geld te lenen bij een bank dan ook niet mogelijk omdat de bank ofwel te grote garanties eist ofwel een te hoge rente als compensatie voor het risico. Als alternatief kan het bedrijf of de vennootschap dan aandelen uitgeven en op deze manier kunnen gemotiveerde mensen, die het toekomstig project genegen zijn, meebetalen voor de uitvoering van het idee (wikipedia, 2014). Ook bij communal shareholding zoals Bauwens het gebruikt, worden mensen enthousiast voor een groepsproject en dragen ze bij zoveel als ze willen en kunnen. Iedereen kan vrijblijvend gebruik maken van de realisaties.

Externe links

Meer voorbeelden van communal shareholding in e-boek van Plan C : (http://eboek.plan-c.eu/pdf/ProductDienst.pdf) op website http://www.plan-c.eu/

Meer informatie over aandelen en aandeelhouderschap : http://buck.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/391/560/RUG01-001391560_2010_0001_AC.pdf Deceunynck F.(1999) Geldwijzer.Dossier: veilig beleggen in aandelen. Schoten, België. Uitgeverij Het bronzen huis

Meer informatie over de concrete werking van een CSA-boerderij : http://www.delandgenoten.be/

Meer informatie over samenwonen en aandeelhouderschap : http://www.samenhuizen.be/onderzoek/Eindwerk_CV.pdf http://www.cohousingprojects.be/index.php/investeer-mee http://www.samenhuizen.be/sib/verwerven_site

Meer informatie over de werking van de sociale staat bij sociale insecten : https://bio.kuleuven.be/ento/pdfs/wenseleers%202009%20karakter.pdf

Meer informatie in verband met de theorie van de relationele modellen : http://www.iep.utm.edu/r-models/

Referenties

Bauwens, M. en Lievens, J. (2013). De wereld redden. Antwerpen, België: Uitgeverij Houtekiet.

Couchsurfing, share your life. Retrieved October 26, 2014, from www.couchsurfing.org

CSA, community supported agriculture. Retrieved October 26, 2014 from http://www.csa-netwerk.be

De Wereld Morgen. Met peer-to-peer naar een post-kapitalistische systeem. Retrieved October 29 from http://www.dewereldmorgen.be/artikel/2014/10/14/met-peer-to-peer-naar-een-post-kapitalistisch-systeem

Financiële informatie. Aandeelhouder. Retrieved November 20, 2014 from http://www.financieleinformatie.be/tag/aandeelhouder

Fiske, A.P. (1991). Structures of social life, New York, Free Press abstract Retrieved from http://psycnet.apa.org/psycinfo/1991-97016-000

Fiske, A.P. (n.d.). Human sociality. Retrieved from http://www.sscnet.ucla.edu/anthro/faculty/fiske/relmodov.htm

P2P- foundation, Researching, documenting and promoting peer to peer practices. Relational Model typology. Retrieved October 24, 2014 from http://p2pfoundation.net/Relational_Model_Typology_-_Fiske

P2P-foundation, Researching, documenting and promoting peer to peer practices. Michel Bauwens on the Importance of Peer Money. Retrieved October Retrieved October 29, 2014, from http://p2pfoundation.net/Michel_Bauwens_on_the_Importance_of_Peer_Money

P2P-foundation, Researching, documenting and promoting peer to peer practices. The intersubjectivity of P2P: the The gift economy vs communal shareholding. Retrieved October Retrieved October 26 2014, from http://blog.p2pfoundation.net/the-intersubjectivity-of-p2p-the-the-gift-economy-vs-communal-shareholding/2010/07/28

Wikipedia, the free encyclopedia. Shareholder. Retrieved October 27, 2014, from http://en.wikipedia.org/wiki/shareholder

Wikipedia, de vrije encyclopedie. Vennootschap. Retrieved November 30, 2014 from http://nl.wikipedia.org/wiki/Vennootschap

Wikipedia, de vrije encyclopedie. Couchsurfing. Retrieved October 26, 2014 from http://nl.wikipedia.org/wiki/CouchSurfing