Onderwijstechnologie/Voorbeelden onderwijstechnologische realisaties/Rapport Blended Learning by Moodle

Groepsleden

Sandra De Galan
Wim Hendrickx
Peter Kravanja
Filip Moons
Ard Van Moer
Wim Verwimp

Inleiding

Enkele maanden geleden werd aangekondigd dat het katholiek onderwijs het vak informatica vanaf volgend schooljaar niet meer heeft opgenomen als apart vak in de leerplannen van het technisch en het beroepsonderwijs. Het vak dient geïntegreerd te worden in de andere lessen.
Voorlopig wordt nog een uitzondering gemaakt voor leerlingen uit het ASO omdat het vak Informatica voor hen wel nog tot de eindtermen behoort. Er is echter reeds een tijdje sprake dat er grote hervormingen op til staan in het onderwijs waardoor de richtingen ASO, TSO en BSO op termijn zullen verdwijnen en dus de kans bestaat dat ook in het ASO het vak kan verdwijnen. Ook het gemeenschapsonderwijs wil op termijn evolueren naar een meer geïntegreerde aanpak van informatica.
Dit betekent dat veel huidige en zeker toekomstige leerkrachten de taak zullen toebedeeld krijgen om ICT maximaal te integreren in hun eigen lessen. Met ons onderzoeksproject willen we alleszins een aanzet geven om ICT te integreren in de wiskundeles door het opstellen van een leertraject rond kwadratische functies via blended learning in Moodle. In dit leertraject, dat onder supervisie staat van de wiskundeleerkracht, worden naast theorie en oefeningen, ook toetsen en opdrachten opgenomen en wordt in het leertraject voorzien dat het een individueel gedifferentieerd traject is. Allerlei tools, zoals een forum en vademecum, worden toegevoegd aan dit leertraject, om een dynamisch geheel te creëren. Ons leertraject kan je bekijken door te surfen naar: http://filipmoons.com/.

Brainstorming en creatie van het idee

Vrij snel nadat prof. Questier de groepstaak toegelicht had die in het kader van het hoorcollege onderwijstechnologie dient gerealiseerd te worden, werd onze groep, bestaande uit 6 leden, spontaan samengesteld. We volgen momenteel allen de SLO Wetenschappen en Ingenieurswetenschappen, en op 1 na bezit elk een zeer grote expertise omtrent wiskunde. Nog voor ons eigen groepsforum (We-IR1) op Pointcarré gecreëerd werd, hadden we reeds een datum vastgelegd voor onze eerste brainstormvergadering. Ter voorbereiding op de brainstormsessie over mogelijke projecten, werden een aantal bestaande realisaties kritisch geanalyseerd.
Tijdens de eerste brainstormvergadering (verslag vergadering hier) werden alle ideeën, verwachtingen, doelstellingen besproken en werd vrij snel beslist dat het groepsproject binnen het domein van de wiskunde zal gerealiseerd worden. Bij de realisatie van het groepsproject zou duidelijk rekening gehouden worden met ieders competenties en vaardigheden en zou iedereen binnen zijn mogelijkheden op een positieve en actieve manier kunnen bijdragen tot het welslagen van het project.

De doelstelling is een interactief leertraject te ontwikkelen (e-learning) dat zowel in de klas als buiten de klasmuren inzetbaar is. Hierbij willen we dat het leertraject zowel synchroon als asynchroon gevolgd kan worden en dat er rekening wordt gehouden met de differentiatie van de leerlingen.
Daar we voorstanders zijn van het sociaal-constructivisme, werd beslist om de het leertraject te ontwikkelen volgens het principe van blended learning met Moodle.
Als doelpubliek werden leerlingen uit het secundair onderwijs vooropgesteld. Op basis van een aantal criteria (o.m. moeilijkheidsgraad, gebruiksgemak, zowel tekstuele als visuele mogelijkheden, meerwaarde voor leerkracht en leerling,...) die door ons werden vooropgesteld, werd beslist om een lessencyclus te creëren rond kwadratische functies. Het vakonderdeel “kwadratische functies” maakt deel uit van het leerplan wiskunde voor leerlingen uit het 4de ASO.
Aangezien één van de groepsleden (Filip Moons) reeds over een server beschikt waarop Moodle draait, en hij bovendien expert is in het gebruik van Moodle voor e-learning, was het een zeer logische keuze om van deze server gebruik te maken voor de realisatie van ons project. Op die manier werden mogelijke installatieproblemen of gebrek aan expertise van meet af aan van de baan geruimd, waardoor we zonder grote zorgen of moeilijkheden aan de realisatie van ons project konden beginnen.

Enkele begrippen verklaard

e-learning

e-learning is een leervorm die gebruik maakt van een computer of een andere elektronische component om informatie te bekomen of door te geven, en zo kennis te verwerven. E-learning is een ideale manier om aan afstandsonderwijs te doen met of zonder de controle van een leerkracht. Het grote voordeel van e-learning is dat het onderwijs mogelijk maakt dat niet afhankelijk is van tijd en plaats.

synchroon – asynchroon leren

Men spreekt van synchroon leren wanneer leerkracht en leerlingen tegelijkertijd aan het leertraject deelnemen. Er wordt in “real time” met elkaar gecommuniceerd via bvb. tijdens de les of per telefoon, chat, skype,.... Men spreekt van asynchroon leren wanneer leerlingen op een verschillend moment aangeboden lesmateriaal gebruiken. Dit lesmateriaal kan simpelweg een handboek zijn, een cd of dvd, of bronnen die online geraadpleegd worden, maar ook blogs, online forums, podcasts en wiki's kunnen lesmateriaal zijn. Asynchroon leren omvat dus een brede waaier aan e-learning mogelijkheden. Het belangrijkste voordeel van asynchroon leren is dat de leerling zelf kan kiezen wanneer, hoe vaak, hoelang, en aan welk tempo hij het leertraject wil doorlopen.

sociaal-constructivisme

Een belangrijke leertheorie in het onderwijs is deze van het sociaal-constructivisme. Hierbij gaat men ervan uit dat veel van wat leerlingen leren door henzelf wordt geconstrueerd en dat zij in meer of mindere mate in staat zijn hun eigen leerproces te sturen. Leerlingen leren niet alleen van hun interactie met de leerkracht, maar leren ook van de onderlinge interactie.

Sociaal-constructivistisch lesgeven bestaat onder meer uit:

• het afwisselen in werkvormen om iedereen een bevredigende leerervaring aan te bieden
• het zich bewust zijn van de voorkennis en deze doelgericht activeren
• de leerstof relevant maken door ze te kaderen in reële situaties
• de leerkracht die als coach zinvolle leerervaringen aanreikt aan de leerlingen
• een sociale dimensie van leren waarbij de leerlingen op een coöperatieve manier bezig zijn met het verwerven en verwerken van kennis en het ontwikkelen van vaardigheden.

De principes van het sociaal-constructivisme kunnen aangewend worden voor een vak als wiskunde door succesvolle, krachtige leeromgevingen te ontwikkelen waarbij een verscheidenheid aan werkvormen primeert. E-learning is zo'n bijzonder middel dat kan ingezet worden om een krachtige leeromgeving te creëren. Het is een mogelijkheid om als leerkracht deze toolset te integreren in de klaspraktijk en de leerling af en toe op zelfstandige basis een leerlijn via een e-learningplatform te laten doorlopen. Zo'n integratie noemen we blended learning: e-learning combineren met gewoon onderwijs!

methodologie van Blended learning

Blended learning

Blended-learning is een onderwijsvorm waarbij contactonderwijs, ook face-to-face onderwijs genoemd, gecombineerd wordt met computergestuurde activiteiten, of 'online'-onderwijs (e-learning), met als doel de kwaliteit van het leren te verbeteren. Hierbij worden leerinhouden, didactische methoden, communicatievormen,... aan de leerlingen online verspreid, vaak via een e-leeromgeving. Er is een element van leerlingencontrole aanwezig wat betreft tijd, plaats, pad en tempo om te leren.
Wanneer het leren plaatsvindt via draadloze apparaten zoals handcomputers, tablets, mp3-spelers en mobiele telefoons spreekt men van 'mobile learning' of 'm-learning'. Hierdoor wordt het leren nog meer onafhankelijk van plaats en tijd. Volgens de voorstanders van blended learning zorgt deze strategie voor een meer geïntegreerde benadering voor zowel leerkrachten als leerlingen.

Bij het realiseren van “blended learning” moet men er voor zorgen dat men steeds de leer- en onderwijssituaties als uitgangspunt neemt en men reflecteert over de keuzes die men zal maken. Deze keuzes omvatten: [1]

• tijdskeuze: bepalen van begin- en eindmoment van de leercyclus, flexibiliteit rond tempo of afleggen van toetsen
• inhoudskeuze: keuze rond onderwerp, volgorde van de module, gebruik van materiaal
• keuzes rond toegangseisen per onderdeel: flexibel/vast
• keuzes van instructies en bronnen: face-to-face, online, keuze tussen beide, individueel, groep, welke bronnen
• onderwijs en logistieke keuzes: bepalen hoe en wanneer er overleg mogelijk is, of er hulp geboden wordt
• keuzes in de manier van evalueren: controle van de opgedane kennis, controle dat de beoogde doelstellingen worden bereikt
  

Een e-learningplatform dat garant staat voor een sociaal-constructivistische leerervaring en dat heel eenvoudig kan gecombineerd worden met face-to-face onderwijs is Moodle. Elke activiteit die op het consistent opgebouwde Moodle-platform plaatsvindt, gaat op een erg eenduidige manier om met de interactie tussen de leerkracht en tussen de leerlingen onderling.

Moodle

Moodle is een “open source elektronische leeromgeving (ELO), ook wel bekend als course management software (CMS), learning management system (LMS) of virtual learning environment (VLE)” [2]. Wereldwijd maken leraren gebruik van Moodle om er online dynamische leersites voor hun leerlingen te ontwikkelen. Moodle, dat trouwens beschikbaar is in het Nederlands, kan gebruikt worden als platform om cursussen mee te organiseren die volledig online zijn (e-learning), maar kan ook gebruikt worden als aanvulling bij face-to-face cursussen (blended learning).
Moodle, beschikbaar onder een GNU General PUblic Licentie, kan gratis gedownload worden vanaf https://moodle.org en men kan zich vrijwillig registreren op de site. Indien men Moodle wenst te installeren, heeft men wel een hostingprovider nodig of moet men van zijn computer een lokale server maken (zie xampp.org voor meer info ). Hierbij dient de servercapaciteit wel voldoende groot te zijn.
Moodle beschikt over heel wat verschillende activiteitenmodules. Naast de traditionele mogelijkheden om bestanden, links naar websites,... beschikbaar te maken, biedt Moodle ook tal van interactieve activiteiten (vb. forum, les, opdracht, test, SCORM-pakket, puntenboek,...). Op de Moodle website kan men terecht voor documentatie, boeken en handleidingen omtrent Moodle. Het elektronisch handboek voor wiskunde: Moodle 1.9 Math is gratis te downloaden in pdf-formaat op de website van ons project of rechtstreeks hier.

Functies en tools in Moodle die zullen aangewend worden voor ons project rond wiskunde

De “opdracht”activiteit zal gebruikt worden om leerlingen (een) opdracht(en) online te laten insturen. Zowel een lesactiviteit als een opdrachtactiviteit kan men koppelen aan een puntenboek (dat beheerd wordt door de leerkracht). Er zijn verschillende beoordelingsmogelijkheden die kunnen aangewend worden.

Om de leerstof (zowel theorie als oefeningen) te implementeren zal gebruik gemaakt worden van de “test”activiteit waarvan de punten niet bijgehouden worden. De reden dat geen gebruik gemaakt wordt van de “les”activiteit is omdat deze geen vragen van het Wiris-platform aankan. De lesopbouw wordt gestuurd door de leerkracht door gericht vragen te stellen.

De “test”activiteit zal uiteraard ook gebruikt worden om een toets te creëren. Ook voor deze activiteit kan men allerlei instellingen kiezen en kan het resultaat in het puntenboek gezet worden.
Om evaluaties op een veilige, eerlijke en correcte manier te laten verlopen beschikt Moodle over allerhande mogelijkheden. Toetsen kunnen afgeschermd worden met een wachtwoord en slechts tijdelijk beschikbaar worden gesteld. Het is mogelijk om de vragen in een willekeurige volgorde te stellen om spieken te verhinderen en er kunnen verplichtingen worden ingesteld (profielfoto, fullscreen) zodat oneerlijke praktijken vermeden worden.

Tenslotte zal ook de “workshop”activiteit van Moodle aangewend worden. Deze geavanceerde activiteit bestaat uit meerdere etappes. De eerste stap is verbonden met de opdracht die online dient ingestuurd te worden. Vervolgens wordt deze activiteit aangewend om een peer assessment te organiseren over een presentatie die de leerlingen als opdracht moeten geven. Hier zullen de leerlingen elkaar beoordelen via een rubrische evaluatie alsook 1 punt op 5 over hoe ze de anderen evalueren.

In Moodle kunnen gemakkelijk bestanden worden opgeladen of bronnen toegevoegd. Een pdf-bestand wordt onmiddellijk herkend door Moodle en een gepast icoontje wordt naast het bestand geplaatst. Toegevoegde bestanden of bronnen kunnen geraadpleegd worden door iedereen die daartoe gemachtigd is.

In Moodle bestaat de mogelijkheid om een tijdscomponent in te geven. Een leerkracht kan instellen vanaf welk moment een cursus (of delen ervan) toegankelijk is/zijn en tot wanneer. Hij kan deadlines instellen voor het indienen van de opdrachten of het afleggen van het examen.

Voor de opbouw van een wiskundeles zijn volgende geïntegreerde applets zeer handig:

• Een Geogebra filter om gemakkelijker Geogebra bestanden te integreren in Moodle. De GeoGebra filter zet hierbij verwijzingen naar GeoGebra bestanden en GeoGebra gebruiksbestanden om naar een geïntegreerde applet. Deze filter dient wel manueel geïnstalleerd te worden.
  
• Een algebra-filter die tekst die tussen dubbele apenstaartjes wordt ingevoerd, omzet naar gepaste wiskundige symbolen.
  
• Een TeX-filter die LaTeX-input die tussen dubbele dollartekens staat omzet naar wiskundige notaties. Met deze filter zijn veel meer symbolen toegankelijk en wordt DragMath (vergelijkingseditor) in de standaard editor van Moodle geactiveerd.
  
• Met de WIRIS math tool kan men Moodle optimaliseren met een WIRIS editor en WIRIS cas.
  De integratie van Wiris is essentieel om succesvol wiskunde te integreren in Moodle. Je hebt immers een systeem nodig dat wiskundig gelijke antwoorden (zo is a+b en b+a commutatief equivalent) ook correct beoordeelt. Hiervoor heb je een CAS of een Computer Algebra System nodig. Deze systemen zorgen ervoor dat wiskundige uitdrukkingen correct geëvalueerd worden. Bovendien biedt Wiris allerhande vraagtypes aan die kunnen gebruikt worden in de testactiviteit van Moodle. Hierdoor kunnen wiskundige vragen gesteld worden en krijgt de leerling een vergelijkingseditor te zien om zijn antwoord te noteren. Wiris is tevens in staat om grafieken, variabelen,... dynamisch te genereren. Met een minimale programmeerkennis kan je zo random oefeningen generen via Wiris.
  

Wiris voor Moodle is volledig gratis en kan gedownload worden vanaf http://www.wiris.com/. Bovendien is er een bibliotheek voorhanden om oefeningen op te vragen: http://collection.wiris.com/

Leerplannen

De leerplandoelstellingen van het GO!-onderwijs [3] voor de 4de graad ASO voor het vak wiskunde [4] werden geraadpleegd teneinde ons ervan te vergewissen dat het leertraject dat we opstellen rond kwadratische functies voldoet aan de eindtermen. De voor ons project relevante eindtermen zijn samengevat de volgende:
“de leerlingen:

• kennen de definitie van een tweedegraadsfunctie
• kunnen met behulp van de transformaties van functies de grafiek van y=a(x-p)² + q opbouwen
• kunnen de grafiek van y = ax² + bx + c opbouwen
• kunnen uit de bekomen grafiek en uit het functievoorschrift van een tweedegraadsfunctie het onderstaande afleiden: domein, bereik, stijgen/dalen, minimum/maximum, symmetrie, tekenverloop
• kunnen vraagstukken/problemen oplossen die aanleiding geven tot een vergelijking of een functie van de tweede graad, eventueel met behulp van ICT'
  

De pedagogisch-didactische wenken voor elke doelstelling kunnen eveneens geraadpleegd worden in het leerplan [5]

Communicatie

Voor dit groepswerk werden verschillende groepsvergaderingen georganiseerd waarop alle groepsleden steeds aanwezig waren. Deze vergaderingen werden gebruikt om:

• kennis te maken en te leren werken met Moodle
• de stand van zaken rond het project toe te lichten
• problemen op te lossen
• opdrachten te bespreken
• nieuwe taken te verdelen om parallelwerk te vermijden
• nieuwe vergadering te plannen
• het project uit te werken
• deadlines vast te leggen
• enz.

Daarnaast werd er geopteerd om zoveel mogelijk te communiceren via het groepsforum hoewel we ook gebruik gemaakt hebben van Skype, e-mail en telefoon als communicatiemiddelen.
Na elke vergadering werd een verslag gemaakt dat aan ons rapport in de wikibook werd toegevoegd zodat iedereen het kon raadplegen. Tevens werden de belangrijkste afspraken en data ter herinnering samengevat op het forum.

Chronologische ontwikkeling van het project

Na afloop van onze eerste groepsvergadering waren de krijtlijnen van ons project reeds uitgetekend en was afgesproken om de volgende bijeenkomst te besteden aan een eerste kennismaking met Moodle, gegeven door Filip, omdat niemand anders van ons dit e-platform al had gebruikt. Dit gebeurde enerzijds via een demoles over Moodle en anderzijds door zelf onder begeleiding van onze coach Filip aan de slag te gaan met Moodle. De verschillende tools en functies die we zeker zullen gebruiken in de opbouw van ons leertraject (zie eerder in de tekst) werden gedemonstreerd en toegelicht. Er werd een account gecreëerd voor elk groepslid met “leerkracht”-bevoegdheid zodat we de mogelijkheid kregen om ook zelf te proberen cursussen aan te maken en we thuis naar hartelust konden verder experimenteren in Moodle. Zo werden we gedoopt tot “Moodlers” (gebruikers van Moodle) en vormde onze groep een “Moodle-Community”.

Iedereen was het eens dat het leertraject rond kwadratische functies zowel een module theorie, een module oefeningen als een module evaluatie diende te bevatten en dat het leertraject diende opgesteld te worden volgens de leerplandoelstellingen. De gedetailleerde uitwerking van dit inhoudelijk-wiskundige luik van ons project werd toevertrouwd aan Ard en Peter.

Na het grondig doornemen van de leerplannen en rekening houdend met de pedagogisch-didactische wenken die gegeven worden rond kwadratische functies, stelden Ard en Peter een ontwerpdocument op rond theorie en oefeningen en de manier van implementatie. Er werd bewust gekozen om belangrijke begrippen, definities, …. systematisch met eenzelfde kleurcode te implementeren in Moodle en bij elke vraag de mogelijkheid van feedback toe te voegen. Dit werd rigoureus in de volledige ontwerptekst aangeduid om het werk voor degenen die dit zouden implementeren te vereenvoudigen. Het lijvige en zeer gedetailleerde ontwerpdocument, opgesteld door Ard en Peter, kan je hier terugvinden. Zodra dit document opgesteld was, werd er gestart met de implementatie in Moodle door zowel Wim V., Wim H. en Filip. We waren er ons immers van bewust dat de opbouw van een eerste lescyclus toch wel veel tijd in beslag zou nemen omdat 1) men nog dient uit te zoeken hoe men alle fuctionaliteiten in Moodle kan gebruiken en 2) de vooropgestelde leercyclus over kwadratische functies vrij uitgebreid was.

Voor het opstellen van het evaluatiegedeelte werd er nagedacht over hoe men de leerlingen die het leertraject hebben doorlopen correct kon beoordelen. In eerste instantie werd gekozen om een toets te integreren in analogie met de overige modules. Op analoge manier als voor de theorie en de oefeningen werd door Ard en Peter een ontwerpdocument voor de toets ter implementatie opgesteld.
Doordat de eerste demo van het leertraject nogal vrij traditioneel en statisch was, en bijgevolg de 'dynamische' mogelijkheden van Moodle (bvb. random genereren van variabelen in combinatie met Wiris) te weinig werden geïllustreerd, werden de nodige aanpassingen aangebracht om het leertraject dynamischer te maken en ervoor te zorgen dat het leertraject wel degelijk voldoet aan de eisen van Blended learning. Zo werden een aantal oefeningen en testvragen aangepast zodat variabelen wel random werden gegenereerd, werden extra items toegevoegd aan het puntenboek alsook de puntenverdeling, werd een forum toegevoegd, werd info rond contactmomenten toegevoegd, een agenda, een vademecum, een bestandsmap,.... Finaal werd ook een voltooiingsmechanisme toegevoegd en werd de lay-out gepersonaliseerd.

Opbouw van de site en de leercyclus en specifieke kenmerken

Om het gerealiseerde leertraject rond kwadratische functies te bekijken, surf je naar http://filipmoons.com/. Je komt op de “Elektronische Leeromgeving Moodle - Filip Moons” terecht waar je “project onderwijstechnologie: Kwadratische functies” ziet staan met daaronder een inleidende tekst en een link “Project”. De lay-out van de website is sober en overzichtelijk en deze lay-out is doorheen het ganse leertraject doorgetrokken.
Om een cursus in Moodle te kunnen bekijken dient men te beschikken over een login. Om ons gerealiseerd project te kunnen bekijken werd ingesteld dat je de inloggegevens (student of leerkracht) vermeld op de beginpagina kan gebruiken, ofwel een persoonlijke account kan aanmaken. Afhankelijk van je rol in Moodle (beheerder, leerkracht, student) beschik je over andere mogelijkheden en bevoegdheden. Zo kan een student geen aanpassingen aanbrengen in een cursus terwijl een leerkracht dit wel kan. Eens ingelogd kom je op de beginpagina van het leertraject rond kwadratische functies en kan je starten met het leertraject te doorlopen. Een inleidende tekst legt uit hoe de module is opgebouwd (theorie, oefeningen, examen), en wat de randvoorwaarden zijn bij het doorlopen van de module. Er wordt aangegeven dat men gebruik kan maken van het forum voor vragen (met link) en er is een link “jouw puntenboek” om de puntenverdeling binnen deze module alsook je persoonlijke score te raadplegen.

Verder naar beneden vind je achtereenvolgens links naar “vademecum”, links naar de verschillende onderdelen waaruit het theoriegedeelte is opgebouwd, de verschillende onderdelen van de oefeningen (oefeningen, elementaire oefeningen,...), en links naar de verschillende onderdelen van de opdrachten. De navigeerbaarheid is eenvoudig en overzichtelijk. In het rechterscherm staat een navigatiebalk die permanent je vooruitgang doorheen de module weergeeft. Op die manier krijgt de leerling voortdurend feedback over zijn leerproces.

In het leertraject is een “voltooiingsmechanisme” ingebouwd zodat men als leerling pas toegang krijgt tot bepaalde activiteiten als er aan een aantal gedefinieerde prerequisites is voldaan. Dit verhindert dat een leerling “vluchtig” door het traject gaat of zelfs delen overslaat om zo het leerproces te versnellen. Zo dienen “opfrissing”, “definitie” en “grafiek van een kwadratische functie” in het theoretisch gedeelte in deze volgorde afgewerkt te worden en wordt er geen toegang verleend tot een onderdeel als de voorafgaande delen niet volledig zijn doorlopen.

Analoog werden voorwaarden ingebouwd voor het gedeelte “oefeningen” en het gedeelte “opdrachten” en hun verschillende componenten. Er kan pas gestart worden met de oefeningen na het volledig afwerken van het theoretisch gedeelte; men dient te slagen voor de “elementaire oefeningen” alvorens men kan starten met de “basisoefeningen, enz.; de opdrachten (“ICT” en “presentatie”) worden pas toegankelijk na het slagen op de vereiste oefeningenonderdelen (i.e elementaire gedeelte). Het examen is pas beschikbaar nadat alle theorie, oefeningen en opdrachten met succes zijn doorlopen.

Als opdracht dient elke leerling een presentatie te geven. Het onderwerp van de presentatie kunnen zij via een keuzemodule zelf kiezen. Hoe sneller men het leertraject doorloopt (weliswaar voldaan aan de opgelegde voorwaarden), hoe groter de kans dat men het onderwerp van voorkeur zal kunnen selecteren (first come, first served principe). Op die manier worden gemotiveerde leerlingen beloond.

Via het forum kunnen leerlingen vragen posten. Ze worden aangemoedigd om elkaars vragen te helpen beantwoorden door het gebruik van het forum in het puntenboek op te nemen. Op die manier helpen ze elkaar en versterken ze hun eigen inzichten in het aangeboden studiemateriaal.

Wie de module over kwadratische functies afrondt en geslaagd is, kan uiteindelijk een bekwaamheidsbewijs downloaden. Dit bekwaamheidsbewijs wordt gegenereerd door een module die niet standaard in Moodle zit. Deze module is enkel in het Engels beschikbaar, maar wij hebben deze vertaald naar het Nederlands.

Tenslotte dient nog meegegeven te worden dat er een bestandsmap aangemaakt is in Moodle waarin de pdf-bestanden relevant voor dit project zijn opgeslagen.

Presentatie

Tijdens de presentatie van het groepsproject door Filip en Sandra is het de bedoeling om zoveel mogelijk de nadruk te leggen op het principe van “blended learning” en hoe men de verschillende aspecten van blended learning maximaal kan integreren, alsook op de verschillende aspecten van het gerealiseerde groepswerk die het een dynamisch geheel maken. De specifieke wiskundige inhoud zelf (definitie, oefeningenvragen,...) zal minder toegelicht worden, aangezien deze door elkeen die inlogt op de site in detail kan doorgenomen worden. Interactie met het publiek staat centraal tijdens de presentatie. Het publiek zal een wiskundige vraag krijgen en zal deze via mobiele interactie (m-learning) kunnen beantwoorden. Het resultaat zal automatisch verwerkt worden. Ter afsluiting van de presentatie zal een woordenwolk gegenereerd worden die eveneens via mobiele interactie gecreëerd wordt.

Taakverdeling

De taakverdeling werd zo opgesteld dat ieder een positieve bijdrage kon leveren tot het project binnen zijn mogelijkheden en zodanig dat ieder ook nieuwe competenties en vaardigheden zou hebben verworven na dit groepsproject.

Taakverdeling	Ard	Filip	Peter	Sandra	Wim H.	Wim V.
Brainstormen	X	X	X	X	X	X
Aanwezigheid vergaderingen	X	X	X	X	X	X
Leerplandoelstellingen raadplegen	X		X
Opstellen van de werktekst voor implementatie (theorie, oefeningen, toets)	X		X
Implementatie in Moodle		X			X	X
Inbrengen verbetersleutel		X
Testen van de website	X	X	X	X	X	X
Samenvatting Wiki				X		X
Verslagen vergadering				X		X
Rapport Wiki				X
Presentatie opstellen		X		X
Aanwezig tijdens presentatie	X	X	X	X	X	X
Presentatie geven		X		X

Conclusie

Met het gerealiseerde leertraject rond kwadratische functies hebben we aangetoond dat het leerplatform Moodle voor een leerkracht de mogelijkheid biedt om op een sociaal-constructivistische manier een leertraject uit te bouwen ter ondersteuning van het leerproces in de klas. Deze digitale onderwijsvorm wordt gebruikt als hulpmiddel om leerlingen bij te staan in hun leerproces, maar verdringt niet het contact tussen leerling en leerkracht. Flexible en dynamische vakactiviteiten (opdracht, test, forum,...) kunnen gemakkelijk gekoppeld worden aan het leertraject. We bieden de leerlingen dus de mogelijkheid om hun kennis en vaardigheden te verhogen via blended-learning.
Aangezien de cyclus opgebouwd is conform de doelstellingen en eindtermen wiskunde in de tweede graad ASO kan eenieder van ons die in de toekomst als wiskundeleerkracht zal fungeren dit onmiddellijk integreren in zijn les. Op analoge wijze kunnen nieuwe lessen en onderwerpen aangemaakt worden waardoor na verloop van tijd een volledige bundel aan cursussen kan gecreëerd worden die een volledig jaarplan omvatten.
Het realiseren van dit leertraject samen met de dynamische activiteiten (forum, discussies,...) verbonden aan het vak onderwijstechnologie zowel als de hoorcolleges hebben onze horizon enorm verruimd. We zijn ons allen bewust van de vele mogelijkheden die ICT biedt voor het onderwijs en willen deze mogelijkheden ten volle benutten wanneer we zelf voor de klas staan. Daarnaast zijn we allen gewonnen door de vele voordelen die open source programma's ons bieden en zullen deze zelf nog meer dan vroeger gebruiken.

Gebruikte sites of software

• http://filipmoons.com/: waar we ons leertraject op gerealiseerd hebben
• Moodle.org: voor algemene en specifieke info over Moodle, zijn mogelijkheden en toepassingen.
• Dropbox : om documenten die interessant of relevant waren voor ons project gemakkelijk te delen met elkaar
• We-IR1 groepsforum op Pointcarré als belangrijkste middel om met elkaar te communiceren.
• e-mail
• Skype
• OpenOffice.org
• www.ond.vlaanderen.be voor het raadplegen van de leerplannen van het GO!-onderwijs
• http://nl.wikibooks.org/wiki/Onderwijstechnologie voor de samenvatting en het rapport van het gerealiseerd project
  

Verslagen

Vergadering 1: 27/02/2013

Plaats: VUB L2.210 Uur: 18u
Aanwezig: Iedereen
Deze vergadering stond in het teken van het bepalen van het project. Mits wij bijna allen een affiniteit met wiskunde hadden, werd er gekozen om deze weg in te slaan. Daarna werden er enkele ideeën en criteria op tafel gegooid.

Criteria

• Wiskunde mag niet te moeilijk zijn. Iedereen moet dit vlot kunnen verwerken. Hierdoor viel de keuze op een 4 ASO;
• Software die we willen gebruiken moet gebruiksvriendelijk zijn en makkelijk te hanteren voor iedereen;
• We moeten niet enkel tekstueel kunnen werken maar ook visueel;
• Wiskundige notaties moeten kunnen worden ingevoerd;
• Geen technologie voor de technologie, maar een meerwaarde bieden voor leerlingen en leerkrachten;
• ...

Voorstellen

• Een applet van geogebra om verschillende oefeningen te maken.
• Een programma om statistieken te verwerken
• Een leerproces of leerweg creëren waar de combinatie tussen gewoon onderwijs en e-learning kan gemaakt worden.

Besluit

Uiteindelijk werd gekozen voor het laatste voorstel. Filip legde zijn idee nu volledig uit en haalde enkele voordelen van het elektronisch leerplatform "Moodle" aan. We vonden hier in ieder geval veel van onze criteria terug (zowel tekstuele als grafische mogelijkheden, makkelijk te gebruiken,...). Er werd beslist om de volgende week (07/03/2013) terug samen te komen om in groep het elektronisch leerplatform te verkennen en uit te diepen. Zo weet iedereen wat de mogelijkheden zijn en waar we naartoe kunnen.

Vergadering 2: 07/03/2013

Plaats: VUB SBC Uur: 15u
Aanwezig: iedereen
Tijdens deze vergadering probeerde Filip ons allemaal onder te dompelen in de wereld van "Moodle". Spijtig genoeg was de internetinfrastructuur in het SBC lokaal van de VUB niet optimaal (sommigen slaagden er niet in internetverbinding te krijgen) dus werd het in de plaats van een doe sessie eerder een observatiesessie. Filip toonde de functionele elementen in Moodle. Zo werden enkele interactieve activiteiten bekeken:

• Les: Dit bestaat uit een keten van pagina's. Hierbij wordt de leerstof overlopen en worden er vragen gesteld. Afhankelijk van het antwoord kan de leerling verder met de les of wordt hij omgeleid naar een remediëringspagina.
• Opdracht: Hier dienen de leerlingen in moodle iets te maken en binnen te sturen.
• Workshop: Hiermee kan men peer-evaluaties maken
• SCORM-pakket: Hiermee kan men content voor e-learningsystemen hergebruiken
• Test: Hiermee kunnen testen voor leerlingen afgenomen worden.

Na het overlopen van de functies en mogelijkheden werd bekeken wat we juist willen doen met Moodle. Bedoeling is om al deze functionaliteiten aan bod te laten komen in ons project. Zo willen we een leerweg creëren waar men begint met een les. Wanneer men deze begrijpt (getest met enkele vragen) kan men naar een volgend deel overgaan. Na een x aantal lessen zal er ook een formatieve of summatieve test volgen. Tevens laten we tijdens de leerweg de leerlingen enkele opdrachten opsturen. Deze kunnen dan eventueel via peer-evaluatie besproken worden.

Hiermee zouden we al redelijk wat elementen van Moodle gebruikt hebben. Om dit alles goed wiskundig, tekstueel en visueel te krijgen, gebruiken we een soort plug-in van Wiris en Geogebra.

Voor het project was het nu belangrijk om te bepalen over welk deel van wiskunde we onze leerweg zouden maken. Er werd gekozen voor kwadratische functies. Dit is visueel interessant, voor iedereen makkelijk te begrijpen en we kunnen hier reële toepassingen aan linken. We besloten ook om 1 handboek wiskunde te verwerken naar Moodle. Zo heeft iedereen dezelfde basis en kan het project makkelijker individueel opgesplitst worden. We gaan rondom dit thema dus een model leerweg maken waarbij al de facetten van Moodle gebruikt zullen worden.

Actielijst Wat nog te doen voor volgende vergadering.

• Boek wiskunde 4 ASO doorsturen naar iedereen zodat we allemaal met dezelfde bron werken. (Filip)
• Leerplan checken voor 4 ASO GO (Ard)
• Filip zorgt dat iedereen kan experimenteren op Moodle
• Iedereen probeert in Moodle wat te experimenteren.
• Leertraject vastleggen (Peter, Ard,...)
• Wiki aanpassen en verbeteren (Iedereen)

Vergadering 3: 29/03/2013

Plaats: VUB 7G424 Uur: 13u -15u40
Aanwezig: iedereen
Doelstelling vergadering: stand van zaken, oplossen problemen, taakverdeling

De verwachtingen/verplichtingen en deadlines omtrent de groepstaak worden nogmaals toegelicht teneinde zich ervan te vergewissen dat hieraan voldaan is.

• Deadline 01/04 : voorstel op groepsforum: blended learning in de wiskunde met moodle: ok.

• Presentatie zal gemaakt worden met openoffice

• Alle relevante documenten zullen als pdf via dropbox ter beschikking worden gesteld

Alle redactionele taken (verslagen van de vergaderingen, tussentijdse rapporten, teksten, eindrapport, logboek,enz.) zullen uitgevoerd worden door Sandra. De rest van de groep zal alles nalezen en waar nodig verbeteren of bijsturen.

• Aandachtspunt: introductie over Moodle in rapport aanbrengen

Er wordt op gewezen dat voor onze presentatie internet absoluut noodzakelijk is. Gezien voor sommigen de verbredende oefenstage gelijktijdig valt met enkele presentatiedagen en aanwezigheid van alle groepsleden op de dag van ons projectvoorstel onontbeerlijk is, wordt overeengekomen dat wij ons zullen opgeven via het forum als vrijwilligers voor de eerste presentatiedag (8 mei).

• Peter zal dit op het forum plaatsen samen met de noodzaak van internetverbinding tijdens de presentatiedag

Peter en Ard hebben reeds een ontwerpdocument klaar rond kwadratische functies, vergelijkingen en ongelijkheden. Gezien de enorme inhoud van het ganse hoofdstuk wordt beslist van zich in een eerste fase te beperken tot Deel 1: De kwadratische functie. Document dient opgesteld te worden in functie van “Blended learning” en men dient er zich ten allen tijden van te vergewissen dat het geen “e-learning wordt”. Ard en Peter zullen op 2 april samenzitten om dit document te finaliseren. De finale versie zal ten laatste op 3 april elektronisch worden doorgestuurd.

Verschillende vragen omtrent de input in Moodle en de mogelijkheden worden besproken, toegelicht of gedemonstreerd door Filip. Deze omvatten o.a.:

• Wijze implementeren

• Koppelen vraag-antwoord

• SCORM-pakket

• Woordenlijst

• WIRIS quizzes

• databank

Taakverdeling:

• Peter en Ard: - finaliseren van ontwerpdocument (zie 4)

• Wim en Wim: - implementeren in Moodle

• Sandra: - alle redactionele taken

• Filip: - alles openzetten op het platform en zorgen dat instellingen ok zijn

- hulp bij implementeren indien nodig

- presentatie

• Iedereen: - testen, melden van problemen

Volgende afspraken:

• 5 april 14u via skype

• 17 april 14u-16u; Sandra zorgt voor lokaal

Vergadering 4: 17/04/2013

Plaats: VUB CSB Uur: 14u -15u00
Aanwezig: iedereen
Doelstelling vergadering: stand van zaken, taken en deadlines,
• Doodle:
Een doodle binnen de groep heeft aangetoond dat op 8 en 22 mei iedereen aanwezig kan zijn voor de presentatie van het groepswerk. Op 15 en 23 mei zijn meerdere groepsleden verhinderd door de verplichte vakoverschrijdende oefenstage of door verplichte hoorcollege buiten de VUB.
• Taken en deadlines:
De nog te verrichten taken en deadlines worden besproken samen met de beschikbare tijd van de leden. Er worden volgende deadlines opgelegd voor de groepstaak:

- Ard en Peter maken nog een toets om te implementeren (na de vergadering) en bezorgen deze ter implementatie, er zal ook nodige zorg gegeven worden aan een puntenverdeling voor deze toets (cf doelstellingen, eindtermen)

- Alle implementatie dient klaar te zijn tegen woensdag 24 april

• Het deel dat nog dient geïmplementeerd te worden zal gedaan worden door Wim H op 21 en 22 april
• Filip neemt over op 23 april en implementeert de rest

- Momenteel is de implementatie nog vrij statisch en dient het dynamischer gemaakt te worden (willekeurige richting van grafieken, regeneren van verschillende oefeningen,…). Filip zal dit in orde brengen.

- De volledige versie wordt getest door iedereen vanaf 25 april en alle nodige aanpassingen of fouten worden gemeld

- de volledige redactie van het rapport kan dan gebeuren vanaf 25 april door Sandra. Hierbij werd door de groep gevraagd volgende zaken in rekening te brengen:

• screenshots toevoegen aan het rapport indien mogelijk
• nakijken of er een mogelijkheid is om de tekst opgesteld voor implementatie te integreren als link

de tekst wordt ter goedkeuring doorgestuurd en nodige aanpassingen worden gemeld zodat de tekst klaar is op 1 mei

- presentatie zal gedemonstreerd worden op 3 mei en na eventuele aanpassingen op pointcarré geplaatst worden (deadline 6 mei)

• Presentatie:

- De algemene structuur van de presentatie wordt besproken alsook de manier hoe specifieke kenmerken van het project en mogelijkheden zullen worden geïntegreerd.

- er zal tijdens de presentatie aandacht besteed worden aan “blended learning” en “e-learning” en onze doelstellingen van het project

- In tegenstelling tot wat verwacht wordt door prof. Questier, zal onze presentatie toch met powerpoint gemaakt worden en niet met free software omdat enkel met powerpoint alle mogelijkheden die in de presentatie aan bod dienen te komen, kunnen verwezenlijkt worden.

- nogmaals wordt benadrukt dat internet absoluut noodzakelijk is voor het slagen van de presentatie. Dit dient nogmaals gemeld te worden aan Bruno!

• Afspraken:

- Kort lijstje met deadlines wordt op forum geplaatst ter herinnering

- Nogmaals vraag hernemen internet tijdens presentatie

- Volgende afspraak: 3 mei 14u: presentatie groepstaak

Referenties

• Fransen en Swager, 2007 : Blended Learning in de praktijk: een kwestie van kiezen. Handreiking bij het maken van keuzes. Lectoraat eLearning Hogeschool INHOLLAND. [6]