Pools/Naamvallen/Datief

Datief

Gebruik

De datief wordt gebruikt in de volgende situaties:

Het weergeven van het indirect object
Bij speciale werkwoorden, zoals pomagać (helpen)
Bij enkele voorzetsels: dzięki (dankzij), ku (naartoe), przeciw (tegen)

De datief (Latijn: dare, datum = geven, gegeven, Pools: Celownik) of derde naamval geeft zoals in veel talen het indirect object weer, dat wil zeggen de zaak in een zin waarop de door het werkwoord uitgevoerde handeling níet direct betrekking heeft, het meewerkend voorwerp.

Onzijdig zelfstandig naamwoord

De datief enkelvoud van onzijdige zelfstandig naamwoorden eindigt op -u. Deze uitgang komt in plaats van de -e of -o van de nominatief. Dus: pióro wordt pióru, en morze wordt morzu. Bij een bijvoeglijk naamwoord (adjectief, Pools: przymiotnik) of aanwijzend voornaamwoord dat betrekking heeft op een onzijdig zelfstandig naamwoord in de datief enkelvoud verandert de uitgang -e in -emu. Dus: dobre wordt dobremu, moje wordt mojemu en to wordt temu. In het meervoud is de uitgang van de datief -om of -iom

Mannelijk zelfstandig naamwoord

De meeste mannelijke zelfstandige naamwoorden krijgen in de datief enkelvoud de uitgang -owi en in de datief meervoud de uitgang -om of -iom. Dus inżynier (ingenieur) wordt inżynierowi en in het meervoud inżynierom. Alleen mannelijke dieren krijgen in de datief enkelvoud de uitgang -u: kot → kotu.

Vrouwelijk zelfstandig naamwoord

De meeste vrouwelijke zelfstandige naamwoorden krijgen in de datief enkelvoud de uitgang -ie; dziewczyna wordt dziewczynie en kawa wordt kawie. Soms treedt hierbij palatalisatie (verzachting) van de eindklank van de stam op: kobieta wordt bijvoorbeeld kobiecie in de datief enkelvoud. Bij woorden als mrówka verandert de uitgang -ka in -ce: mrówce. Bij vrouwelijke woorden die in de nominatief enkelvoud op -ia eindigen verandert deze uitgang in het enkelvoud in -ii en in het meervoud in -iom. Dus komedia (komedie) wordt komedii en komediom. Vrouwelijke woorden op -ść (die iets abstracts betekenen) krijgen respectievelijke de uitgangen -i en -iom. Dus wysokość (hoogte) wordt n het enkelvoud wysokośći en in het meervoud wysokośćiom.

De signalerende werkwoorden voor de datief zijn de volgende:

Pools	Nederlands

|- |pomagać || hulp bieden aan |- |wyjaśniać || uitleggen aan |- | dawać || geven aan |- | pozwalać || toestaan aan |- |pożyczać || lenen aan |- |zaufanie || vertrouwen geven aan |}

De signalerende voorzetsels zijn de volgende:

Pools	Nederlands

|- |dzięki || dankzij |- |wbrew || tegen |- |ku || naartoe |- |przewic || tegen |}