Pools/Naamvallen/Genitief
< Pools | Naamvallen
Genitief
Gebruik
De genitief wordt gebruikt in verschillende situatie's.
- Voor het uitdrukken van bezit
- Het vervangt de accusatief wanneer het werkwoord wordt vooraf gegaan door nie
- Bij speciale werkwoorden, zoals szukać (zoeken)
- Voor het uitdrukken van een hoeveelheid (veel/weinig)
- Bij een aantal voorzetsels
| Onzijdig zelfstandig naamwoord |
| De genitief van enkelvoudige onzijdige zelfstandig naamwoorden heeft dezelfde uitgang als de nominatieve meervoudsvorm. Dus: pióro wordt pióra, en morze wordt morza. |
| Pools | Nederlands |
|---|---|
| dom Marcina | huis van Marcin |
| nie mam dziecka | ik heb geen kind |
| obok komputera | naast de computer |
| słucham opowiadania | ik luister naar het sprookje |
| dużo mleka | veel melk |
| kilka pióra | enige pennen |
| Mannelijk zelfstandig naamwoord |
| De meeste mannelijke zelfstandige naamwoorden krijgen in de genitief enkelvoud de uitgang -a of -ia. Sommige woorden die iets onbezields aanduiden zoals stół (tafel) en dom (huis) krijgen echter de uitgang -u. De genitief meervoud van mannelijke woorden krijgt de uitgang -ów of -iow. Er zijn echter ook onregelmatige vormen zoals psa en psów, van pies (hond). |
| Pools | Nederlands |
|---|---|
| ogon kota | de staart van de kat |
| ogon psa | de staart van de hond |
| idę do domu | ik ga naar het huis |
| obok komputera | naast de computer |
| wśród domów | tussen de huizen |
| bez kraju | zonder land |
| wśród psów | tussen de honden |
| Vrouwelijk zelfstandig naamwoord |
| Bij vrouwelijke zelfstandige naamwoorden verandert de uitgang -a in de genitief enkelvoud doorgaans in -y (dziewczyna-dziewczyny), terwijl de genitief meervoud gelijk is aan de stam. Wanneer de nominatief eindigt op -ka, wordt dit in de genitief enkelvoud -ki en in de genitief meervoud -ek (bijv. mrowka, mrowki, mrowek "mier"). |
| Pools | Nederlands |
|---|---|
| ogon krowy | de staart van de koe |
| smak kawy | de smaak van de koffie |
| szkoła dziewczyn | de school van de meisjes |
| obok szkoły | naast de school |
De signalerende voorzetsels zijn de volgende:
| Pools | Nederlands |
|---|---|
| od | van (vanaf) |
| do | naar, tot |
| dla | voor |
| u | bij, met * |
| koło | in de buurt van, rond |
| z | (van)uit, vanaf, door |
| bez | zonder |
| oprócz | behalve |
| blisko | dichtbij |
| obok | naast |
| daleko | ver |
| niedaleko | niet ver, dichtbij |
| w pobliżu | in nabijheid |
| naprzeciw | tegen(over) |
| wśród | temidden van |
| między | tussen |
| wzdłuż | langs |
| dokoła/dookoła | rondom |
| naokoło | rondom |
* niet zijnde instrumentalis, bijvoorbeeld: Jak leci u ciebie? = Hoe gaat het met jou?