Schilderen/Overige oefeningen

Penselen en kwasten

	Oefening	Kies een eenvoudig onderwerp, bijvoorbeeld een boom of een vrucht. Verdeel je doek of paneeltje in twee delen, en schilder op de ene helft het onderwerp met een harde kwast, op de andere helft met een zachte kwast. Gebruik dezelfde verf en dezelfde kleuren
	Wat kan je hiervan leren?	Je merkt dat je met een harde kwast geneigd zal zijn stevige lijnen te zetten, waardoor je ook een wat hoekiger resultaat krijgt. Met de zachte kwast zet je vloeiender lijnen, met een zachter resultaat. Voortaan kan je kiezen bij welk onderwerp, of bij welk deel van je schilderij, je een zachte of een harde kwast zal gebruiken.
	Jouw eigen notities

Schilderen is kijken

	Oefening	Kijk eens naar een ingewikkeld voorwerp in je omgeving, zoals naar de inhoud van een kast vol met spullen, of naar een kledingstuk dat over een stoel hangt. Knijp je ogen tot spleetjes en let op de donkerste en lichtste vormen. Schets met potlood of met houtskool wat je ziet. Beperk je daarbij tot 3 tonen: zwart, donkergrijs en lichtgrijs. Laat wat het lichtst is helemaal wit. Met houtskool is het verleidelijk om te vegen, om subtiele toonnuances te krijgen; probeer dit te vermijden concentreer je op de eenvoud.
	Wat kan je hiervan leren?	Op deze manier ben je gedwongen om de vormen sterk te vereenvoudigen. Je komt snel tot de kern van het voorwerp
	Jouw eigen notities

Olieverftechniek

	Oefening	Verdeel schilderpapier of ander wegwerkmateriaal met een liniaal in 4, 6 of 8 gelijke delen. Schets een eenvoudig onderwerp, bijvoorbeeld een landschapje met één huis, één boom en een paadje. Neem dat over op alle delen van het papier. Probeer de verschillende technieken die hieronder beschreven zijn uit
	Wat kan je hiervan leren?	Je krijgt inzicht in de techniek die jou het beste past Je krijgt inzicht in de mogelijkheden van de verschillende olieverftechnieken
	Jouw eigen notities

Diepte scheppen

	Oefening	Schilder een driedimensionale doos, met drie kleuren: blauw aan de voorkant, rood aan de zijkant en een donkere oker aan de bovenkant. Schilder dan dezelfde doos, waarbij je de oker flink lichter maakt door te mengen met wit, het blauw iets lichter maakt en het rood iets donkerder maakt door te mengen met iets zwart of groen. Bekijk het resultaat
	Wat kan je hiervan leren?	Je zult zien dat de tweede variant een veel sterkere indruk geeft dan de eerste. Het gebruik van licht donker-contrasten is dus meer dan zwart en wit. Ook kleuren dragen bij tot het licht-donker contrast
	Jouw eigen notities

Compositie

	Oefening	Kies vijf voorwerpen die met elkaar te maken hebben. Bijvoorbeeld je huishoudelijke artikelen bij het ontbijt (mes, vork, bord, mok en krant), vijf vruchten, of vijf tubes verf. Leg ze bij elkaar en probeer verschillende composities uit. Wat wek je op als je alle voorwerpen dicht bij elkaar zet? Hoe kan je een onrustig beeld krijgen? Hoe krijg je een spannende compositie? Maak eventueel foto's met een digitale camera en bekijk het resultaat, zodat je compositie in een kader staat. Probeer eens een voorwerp deels buiten het kader te laten uitsteken. Probeer het ook eens met een even aantal voorwerpen, bijvoorbeeld 4.
	Wat kan je hiervan leren?	Als alle voorwerpen bij elkaar staan krijg je een gesloten gevoel. Als alle voorwerpen uit elkaar staan, wordt de compositie gauw rommelig. Spanning ontstaat als de voorwerpen buiten het kader steken. Een even aantal voorwerpen lijdt tot een saaier resultaat dan een oneven aantal.
	Jouw eigen notities

Schaduw

	Oefening	Kijk in de spiegel naar je gezicht. Kijk waar de diepste schaduwen zijn. Kijk naar je neus, hoe die gevormd wordt door de lichte en donkere onderdelen. Kijk naar je hals, hoe de kleur van de schaduw eruitziet. Wordt die beïnvloed door je kleding? Kijk naar je lippen, welk onderdeel is daarvan het donkerste? Draai je gezicht eens opzij, naar boven en naar onder, en kijk wat er met de schaduwen gebeurt.
	Wat kan je hiervan leren?	Je hebt gezien dat het onder je wenkbrauwen erg donker is. Dat je neus uit allerlei vreemde vlakken bestaat, in donkerder en lichter kleur. Je hebt gezien dat je bovenlip donkerder is dan je onderlip, die wat boller is en uitsteekt bij de meeste mensen. Je hebt gezien dat onder je lip er een donkerder plek is. Je hebt gezien dat de vorm van je gezicht tot uitdrukking komt in de schaduwen. En dat de schaduwen ook sterk kunnen verschuiven als je je gezicht draait.
	Jouw eigen notities

Restvormen

	Oefening	Maak eens een tekening van een onderwerp dat je aanstaat, maar dan niet door naar het onderwerp zelf te kijken, maar naar de ruimte eromheen.
	Wat kan je hiervan leren?	Je zal zien dat het resultaat - omdat je onbevangen kijkt naar de restvormen - verassend goed lijkt op je onderwerp. Je vermijd namelijk op deze manier om te kijken naar wat je dénkt dat je ziet. Daarentegen ben je echt aan het kijken naar iets waarvan je niet goed weet hoe het eruit ziet. En daardoor kijk je beter en scherper.
	Jouw eigen notities

Onderwerpen

	Oefening	Maak een lijst van mogelijke onderwerpen die je aanspreken. Wees daarin zo concreet mogelijk. Als je je zou wil verdiepen in hoe je dieren schildert, schrijf dan niet op "dieren", maar bijvoorbeeld "de honden in mijn huis", of de "apen in Artis". Doe hetzelfde bij een onderwerp als "landschap", kies dan "mijn tuin" of "sloot in weiland". Loop dan de lijst na, en bedenk bij elk onderwerp hoe zo een schilderij eruit zou gaan zien. Schets een klein voorbeeld van de onderwerpen die je het makkelijkst kan aanpakken, leg de lat niet al te hoog, houdt het eenvoudig. Maak tenslotte een keus en ga daarmee de komende weken aan de gang.
	Wat kan je hiervan leren?	Je leert hiervan dat er heel veel onderwerpen zijn, dat je kan kiezen op basis van de beeldende kwaliteit
	Jouw eigen notities

Schildersmes of paletmes

	Oefening	Maak een schilderij van een uitzicht uit een raam van je huis. Laat je penselen en kwasten eens een keertje liggen en gebruik alleen één of meerdere schildermessen. Breng de verf eerst in grote vlakken aan, daarna in kleinere vlakken voor de details. Schraap de verf weer weg op gedeeltes waar het licht is in je onderwerp, zodat het witte doek weer tevoorschijn komt. Breng details aan door het mes alleen met de zijkant te gebruiken. Trek de allerdunste lijnen in de nog natte verf met de punt of de zijkant van het mes
	Wat kan je hiervan leren?	Je ziet na deze oefening dat er heel wat mogelijkheden zijn met een schildersmes
	Jouw eigen notities

Landschap

	Oefening	Teken op een papier 3 horizontale vakken, die je ondergrond voorstellen. Teken in elk vak een horizontale lijn, die de horizon voorstelt. Teken hem op drie verschillende plaatsen, hoog in beeld, in het midden, en laag in beeld. Schets vervolgens een boom links, en een weg, die naar een verdwijnpunt rechts in beeld loopt. Doe dat in alle drie de vakjes. Bekijk het resultaat.
	Wat kan je hiervan leren?	Je ziet dat het spannender is als de horizon niet precies in het midden staat. Je ziet ook dat als de horizon laag staat de lucht meer aandacht krijgt, als de horizon hoog staat, juist de bodem
	Jouw eigen notities
	Voorbeeld van het resultaat

Horizon

	Oefening	Maak drie vakjes waarin je kan tekenen. Teken in elk van de drie vakjes de voorkant van een huis, met een deur en ramen. Teken in het linker vakje de horizon door de bovenkant van de deur. Teken in het middelste vakje de horizon door de onderkant van de deur. Teken in het rechter vakje de horizon boven het huis. Kies nu een verdwijnpunt op de horizon en teken de zijkant van het huis. Voeg eventueel wat kleur toe voor je eindresultaat.
	Wat kan je hiervan leren?	Je ziet dat het huis vanuit drie posities bekeken er heel anders uit lijkt te zien. De linker figuur ziet eruit alsof je voor het huis staat. De middelste figuur heeft kikvorsperspectief, het lijk of je het huis vanaf de grond bekijkt. Het rechter huis zie je deels van boven, alsof je het vanaf een toren ziet. N.B. in het voorbeeld hieronder is de voorkant van het huis precies gelijk. Alleen de ligging van de horizon verschilt, en daardoor de in perspectief getekende zijkant.
	Jouw eigen notities
	Voorbeeld van het resultaat

Portret van jezelf

	Oefening	Ga voor een spiegel zitten met een dik papier en houtskool Denk even na hoe je het hoofd van jezelf op papier wil zetten, gebruik het hele papier Schets de omtrek van je gezicht met het haar erboven (als je dat hebt) Zet de ogen op hun plaats (globaal in het midden van het hele hoofd) Geef de mond aan, de neus, de oren Laat zien waar de hals zit, schets een klein deel van schouders Veeg als je klaar bent het houtskool zoveel mogelijk weg Pak één kleur van je verf en wit. Begin met de donkerste plekken een kleur te geven. Meng je verf in een lichtere toon en geef de lichtere plekken een kleur Meng nog wat wit bij en maak het werk af. Laat even drogen en werk nog wat door in je schilderij, voeg wat meer details toe en wat meer nuances
	Wat kan je hiervan leren?	Je eerste portret zal nog niet lijken, maar wees blij als je gezicht een vorm heeft gekregen
	Jouw eigen notities

Hand

	Oefening	Leg de hand die je niet gebruikt voor je neer, en teken hem na, ook met behulp van een spiegel. Teken of schider hem na, in verschillende posities. Werk snel en maak het niet mooier dan nodig, oefen liever tientallen keren dan één keer een mooie hand te tekenen.
	Wat kan je hiervan leren?
	Jouw eigen notities

Schaduw

	Oefening	Ga weer voor de spiegel staan, maar nu met je verf. Probeer je hoofd telkens in dezelfde stand te houden, kijk dus goed hoe licht en schaduw vallen, want je moet ook naar je kwast en doek kijken. Neem weinig kleuren op je palet, wit, gele oker en blauw is voldoende. Kijk naar je gezicht en meng oker met een klein beetje blauw. Zet de schaduwplekken neer op je doek. Doe dat dun, maar in grote vlakken. Meng nu de oker met wat wit en zet alle de middentonen neer, bijvoorbeeld je wangen, het midden van je voorhoofd, de zijkant van je neus. Doe nog wat meer wit bij je okermengsel en geef de lichtste delen aan, maar het allerlichtste deel kan je gewoon wit laten! Doe ten slotte iets met je haar, als je dat hebt - in de toon van je haar, dat is bij iedereen anders. Laat daar gerust ook wat wit van het doek doorheen schemeren, vooral aan de bovenkant, waar je haar springerig en dun is. Als je nog verder wilt werken, breng dan wat meer nuances in de schaduwen aan bijvoorbeeld. Maak de donkerste plekken donkerder en maak de schaduwen minder scherp waar je gezicht rond en zacht is, veeg dat uit als de verf nog nat is, of probeer een goede tussenkleur te mengen. Kijk goed naar de details van je ogen en je oren, die zijn erg ingewikkeld, net als je neus. Zet tenslotte een paar glimlichtjes in je ogen, een subtiel streepje wit is genoeg.
	Wat kan je hiervan leren?	Ben je tevreden met je schilderij? Het lijkt misschien niet op jou, maar hopelijk heeft het wel de vorm van een gezicht. Dan heb je al een hele prestatie geleverd. Portretschilderen is moeilijk en vergt veel oefening.
	Jouw eigen notities

Kleding

	Oefening	Schilder een theedoek of een ander stoffen voorwerp na. Kijk heel goed naar de lichten en de schaduwen. Vraag je niet af hoe het precies komt allemaal, en schilder alleen wat je ziet. Kijken, kijken, kijken is hier het devies! Maak je niet druk om de kleuren, maar schilder het monochroom. De vorm is in eerste instantie het belangrijkste, voeg als je tevreden bent over de vorm pas de kleuren en structuur van de stof in, door over de eerdere lagen heen te schilderen.
	Wat kan je hiervan leren?
	Jouw eigen notities