Schilderen/Paletmes

Er wordt wel gesproken over een paletmes en een schildersmes. Een paletmes is strikt genomen bedoeld om de verf te mengen op het palet. Een schildersmes is zuiver bedoeld om de verf aan te brengen op het schilderij. Een schildersmes heeft dan ook een geknakte steel, zodat je tijdens het opbrengen van de verf het schilderij niet aanraakt met je hand.

Een setje gloednieuwe schildersmessen

In de praktijk kan je met een schildersmes, zeker als het niet al te klein is, prima verf mengen op een palet. De meeste schilders vinden het prettig als het mes lekker soepel is.

De messen zijn niet echt scherp, je kan er dus niet per ongeluk mee snijden in je doek. Wel kan je met de zijkant krassen in de verf aanbrengen. Dat kan natuurlijk ook opzettelijk gebeuren!

Effect

Met een schildersmes wordt witte verf op het doek aangebracht

Met een schildersmes breng je dikke verf aan op het doek, zodat je een deel van het doek geheel bedekt. Het einde van het vlak eindigt in een opstaande rand verf. De opstaande richels werpen schaduwen op het doek, zodat ze extra opvallen. De vlakke laag verf heeft uiteraard geen penseelstreek en laat daarom in het geval van olieverf een mooie glans zien.

Vorm, afmetingen en materiaal

Schildermessen zijn verkrijgbaar in vele bladvormen en afmetingen: rond, langwerpig, of ruitvormig. Er bestaan ook plastic varianten, naast de metalen die hier zijn afgebeeld. De plastic varianten zijn zeer goedkoop. Plastic messen hebben het voordeel dat ze minder hard zijn. Bij het werken op papier is dat een voordeel, want het papier wordt dan minder snel beschadigd.

Gebruik

Het schildermes geeft veel mogelijkheden voor het aanbrengen van textuur en leent zich voor pasteus werk. Het is dus een vorm van impasto. Je mengt de juiste kleur op je palet, en neemt het op je mes, zorg dat het dan op de onderzijde zit. Vervolgens smeer je de verf uit op je doek. Uit het woordje "smeren" blijkt dat de verf niet te dun moet zijn. Verf direct uit de tube is geschikt, of verdund met een klein beetje terpentijn of lijnolie.

Je krijgt met het paletmes dus vooral vlakken van één kleur. Als je de verf echter niet volledig gemengd hebt op je palet, kan je uiteraard met het paletmes een variërende kleur aanbrengen op je schilderij.

	Frans Hals (detail)	Frans Hals, zigeunermeisje, circa 1628
	Op dit schilderij van Frans Hals is met name in de mouw van het meisje het gebruik van het schildersmes duidelijk te zien. Je ziet ook dat in dit schilderij de zachte oppervlakken, bijvoorbeeld het decolleté van het meisje, met een kwast of penseel is geschilderd. Het paletmes eigent zich niet goed voor zachte ronde contouren.

Je kan het schildersmes ook gebruiken om weer verf van de ondergrond af te schrapen. Met de zijkant van het mes kan je krassen in de nog natte verf maken.

Het schildersmes kan ook gebruikt worden om de verf op het doek zelf te mengen, of alleen een beetje door elkaar te vegen.

Voor zeer groot werk kan in plaats van een schildermes ook een plamuurmes gebruikt worden.

Houd de kleuren fris en veeg voor elke nieuwe kleur het schildersmes af om de vorige kleur te verwijderen.

Onderhoud

Maak na gebruik beide kanten van het paletmes grondig schoon. Als de messen door veel gebruik aan de rand erg scherp worden maak ze dan weer bot door ze met de scherpe kant tegen een steen of vijl wat af te schuren.