Griekse mythologie/Herakles: verschil tussen versies

* Herakles, de zoon van Zeus en Alkmene;

* [[Iphikles]], de zoon van Amphitryon.

In de Franse Empireperiode, tot in de 20e20ste eeuw, werd er soms over ''Hercule'' of ''Alcide'' gesproken, als alternatieve naam voor Herakles. Een gespecialiseerde Franse encyclopedie uit 1832 geeft aangaande de naam ''Alcide'' de volgende verklaring:

Herakles trouwde met [[Megara (mythologie)|Megara]] en kreeg met haar een aantal kinderen. Door toedoen van [[Hera]] werd hij op een dag door waanzin getroffen en vermoordde zijn vrouw en zijn kinderen. Om zichzelf te redden van de [[erinyenErinyen|wraakgodinnen]] moest hij in dienst treden van koning [[Eurystheus]] van [[Mycene|Mykene]] en alle taken verrichten die hij opgedragen kreeg. In opdracht van Eurystheus moest Herakles 10 onmenselijk zware werken verrichten. Omdat hij bij twee van die werken hulp had gekregen van iemand anders (volgens sommige bronnen [[Licymnius]], volgens andere [[Iolaus]]) moest hij nog twee extra werken verrichten. De twaalf werken worden de ''dodekathlos'' genoemd.

#Het eerste werk dat hij moetmoest verrichten, iswas het doden van [[Nemeïsche leeuw|de leeuw van Nemea]] (Nemea is een gebied gelegen tussen [[Argos (stad)|Argos]] en [[Korinthe (stad)|Korinthe]]). Dit dier kon niet verwond raken door pijlen of knots (de wapens die Herakles steeds bij zich droeg). Hij wurgde de [[leeuw (dier)|leeuw]] ten slotte met zijn blote handen. Later droeg Herakles altijd de vacht van deze leeuw als trofee. De kop van het dier wordtwerd zijn kap, de huid zijn mantel. Eurystheus iswas totaal overrompeld door het succes van Herakles. Van nu af geeftgaf hij zelf geen opdrachten meer, maar laatliet dit over aan zijn herauten.

#Het doden van de [[Hydra (mythologie)|Hydra]] van Lerna, de veelkoppige slang die in een moeras bij Argos (op de [[Peloponnesos]]) leefde. Dit monster heefthad negen koppen, maar zodra er een wordtwerd afgeslagen, groeiengroeiden er twee nieuwe aan. Herakles overwintoverwon de slang samen met zijn neef [[Iolaus]]. Telkens als er een kop wordtwerd afgeslagen, schroeienschroeiden zij met brandende boomstammen de wonden dicht. Herakles dompeltdompelde zijn pijlen in het giftige bloed van de Hydra; pijlen door hem afgeschoten zullenzouden van nu af aan ongeneeslijke wonden veroorzaken.

#Het vangen van een aan de godin [[Artemis (godin)|Artemis]] gewijde hinde, de [[Hinde van Keryneia]]. Dit dier heefthad een gouden gewei en koperen hoeven. Herakles moetmoest het levend en wel naar [[Mycene|Mykene]] brengen. De hinde iswas bovendien uitzonderlijk snel en de jacht op het dier kostkostte hem een vol jaar, waarbij hij heel [[Arcadië|Arkadië]] van noord naar zuid moetmoest doorkruisen. Ten slotte slaagtslaagde hij erin de hinde te vangen met een net alstoen het dier zijn dorst lestleste bij een meer.

#Het vangen van het [[Erymanthische zwijn]], dat het gebied rondom de berg Erymanthos onveilig maakte, en dezedat - net als de hinde - levend naar Mykene brengen, bij koning Eurystheus. Herakles slaagtslaagde in zijn opdracht, doordat het dier in de sneeuw was weggezakt. Herakles bond met kettingen de poten van het beest vast, en ging naar Mykene terug. De koning iswas zo bevreesd oog in oog te komen staan met het [[Wild zwijn|everzwijn]] dat hij zich verschuiltverschool in een groot koperen vat dat hij in de grond had laten ingraven.

#Het schoonmaken van de stallen van [[Augias]], een koning in [[Elis]]. Deze koning had 3000 [[runderen]], waarvan de mest zich 30 jaar lang had opgehoopt in een stal. Herakles verrichtte deze taak in één dag door het water van twee rivieren (de [[Alpheüs (rivier)|Alpheos]] en de [[Peneos (Elis)|Peneos]]) door de stallen te laten stromen. Herakles vraagtvroeg daarvoor als beloning een tiende van het vee. Koning Augias onthoudtonthield Herakles de beloning. Uit wraak doodde Herakles hem. Deze krachttoer leeft nog steeds voort in het Nederlands, want een 'Augiasstal' is een geweldige ophoping van vuil, in letterlijke of figuurlijke zin. Een Hercules-inspanning is op zijn beurt weer een opgave die qua zwaarte vergelijkbaar is met dit karwei.

#Het verjagen van de [[Stymphalische vogels]]. Deze leefden bij het Stymphalosmeer in Arkadië. De vogels hadden een bronzen bek, vleugels en klauwen. Ze aten mensenvlees en konden hun veren als pijlen afschieten. AlsToen Herakles in hun nabijheid komtkwam, latenlieten de vogels zich aanvankelijk niet zien. Maar door te rammelen met twee bronzen kleppers weetwist hij ze uit hun holen te lokken. Hij slaagtslaagde er zelfs in het merendeel van de vogels te doden. Van dit werk heeftwerd door de beeldhouwer [[Émile-Antoine Bourdelle]] (1861 - 1929) een beeldhouwwerk gemaakt waarvan een afgietsel in het [[Musée d'Orsay]] staat.

#De Stier van [[Kreta]] ophalen en overbrengen naar het vasteland. Deze stier iswas het eigendom van [[Minos]], koning van Kreta, die hem van [[Poseidon (god)|Poseidon]] heefthad gekregen als offerdier (zie ook [[Minotaurus|Minotauros]]). In plaats van hem te offeren, houdthield Minos echter de stier voor zichzelf, waarop Poseidon het beest razend maaktmaakte en het een plaag wordtwerd voor het eiland. Herakles weetwist de stier te vangen en te brengen naar koning Eurystheus te brengen. Later zalzou deze de stier opnieuw loslaten, waarop hij opnieuw een plaag zal wordenwerd, nu voor de stad [[Marathónas|Marathon]] en omgeving. Daar zal hij ten slotte door de beroemde held van [[Attika|Attica]], [[Theseus]], worden gedood.

#Herakles moest ook de [[merries van Diomedes]] halen, een vorst in [[Thracië|Thrakië]], die de paarden voedde met (mensen)vlees van zijn nietsvermoedende gasten. Herakles bezoektbezocht op weg naar Thrakië zijn vriend [[Admetos]]. Zodra hij verneemtvernam dat Admetos' echtgenote, [[Alkestis]], vrijwillig de dood heefthad gekozen in de plaats van haar man, weetwist hij haar aan de [[dood]] ([[Thanatos]]) te ontrukken. Daarna reistreisde hij verder naar Thrakië en gooitgooide Diomedes als voer voor diens eigen mensenetende paarden. De paarden wordenwerden door Herakles getemd en naar Mykene gebracht. Daar werden ze vrijgelaten en uiteindelijk door wilde dieren gedood.

#Als negende opdracht moest Herakles de kostbare gordel halen van [[Hippolyte]], de koningin van de [[Amazone (mythologie)|Amazonen]]. De dochter van Eurystheus heefthad haar vader om de gordel gevraagd. AlsToen Herakles bij [[Hippolyte]] aankomtaankwam, en vraagt om de gordel vroeg, grijptgreep [[Hera]] in. Hera doetdeed zich voor als Amazone en stooktstookte de Amazones tegen Herakles op, met het verhaal dat Herakles kwade bedoelingen heefthad. Dit looptliep uit op een gevecht met [[Hippolyte]]. Herkakles doodtdoodde haar en neemtnam de wapengordel mee naar [[Mykene]].

#Als tiende opdracht moest Herakles de [[runderen van Geryon]] halen,; een [[reus (figuur)|reus]] met drie hoofden, drie bovenlijven en zes armen bewaakte deze runderen. Herakles doodde hem met een pijl die alle drie zijn lichamen doorboorde. Hij bracht de runderen naar Mykene waar koning Eurystheus ze offertofferde aan [[Hera]], gemalin van [[Zeus]].[[Image:0064MC.jpg|thumb]]

#Herakles moest de [[gouden appels van de Hesperiden]] roven. De [[Hesperiden]] zijnwaren dochters van [[Atlas (mythologie)|Atlas]], en zij bewakenbewaakten de tuin met de gouden appels die [[Gaea|Gaia]] als huwelijksgeschenk aan Zeus en Hera heefthad gegeven. De honderdkoppige [[draak (fabeldier)|draak]] [[Ladon]] helpthielp hen daarbij. Na vele omzwervingen bereiktbereikte Herakles ten slotte Atlas, een der [[Titaan (mythologie)|Titanen]] die het hemelgewelf moetmoest torsen. Atlas paktpakte zelf de appels, alstoen Herakles zijn taak even overneemtovernam. Toen Atlas het hemelgewelf niet meer wilde overnemen, kreeg Herakles hem met een list zo ver om nog even het gewelf te torsen, waarna Herakles er natuurlijk snel vandoor ging. Herakles wijdtwijdde de appels aan de godin [[Pallas Athena]]. Deze geeftgaf de gouden appels weer terug aan de Hesperiden. Tijdens deze reis bevrijdde Herakles tevens [[Prometheus (mythologie)|Prometheus]]. Hij was een titaan die voor straf aan een rots zat vastgeketend en iedere dag gemarteld werd door de adelaar [[Ethon]] die uit zijn lever pikte, welke 's nachts weer aangroeide.

#Het laatste werk was het ontvoeren van de driekoppige hellehond [[Cerberus (mythologie)|Kerberos]] uit de [[onderwereld (mythologie)|onderwereld]]. Herakles gaatging naar de ingang van de onderwereld in het zuiden van de [[Peloponnesos]], bij [[Kaap Matapan]]. Van [[Hades]] magmocht hij erin afdalen en Kerberos meenemen als hij geen gebruikmaaktgebruik maakte van wapens. De ijzersterke handen van Herakles kunnenkonden zelfs dit monster wurgen en grommend erkenterkende het zijn meerdere in Herakles en volgtvolgde hem naar koning Eurystheus. Op zijn terugweg kankon hij nog ook nog de held [[Theseus]] bevrijden uit de onderwereld. Bevend van angst verbergtverborg de koning zich in zijn koperen vat en durftdurfde zich alleen vanuit deze positie van de overwinning van Herakles overtuigen.

Herakles redde de dochter van Laomedon, hesioneHesione. Laomedon weigerde echter het loon daarvoor uit te betalen. Herakles wasontstak daarover in woede ontstoken daarover en verwoesteverwoestte vervolgens de stad Troje.

Ten slotte kiestkoos hij vrijwillig de dood op de brandstapel (op de berg Oitè, in Zuid- oost-Thessalië).

WanneerToen de vlam opstijgtopsteeg, wordtwerd hij naar de [[Olympus (berg)|Olympus]] gevoerd, waar hij Hebe als bruid krijgtkreeg.

In de legende van [[Alkestis]] redde hij haar. Alkestis was de vrouw van koning Admetos, die de gunst van de goden had verkregen dat als het stervensuur aangebroken was, een ander in zijn plaats naar de [[Hades]] mocht gaan. Toen dat moment was aangebroken, bleek alleen zijn vrouw Alkestis bereidertoe ombereid in zijn plaats te sterven. Herakles kwam te hulp en hij redde Alkestis.

Herakles trouwde met [[Deianeira]]. Toen hij en zijn vrouw een rivier overstaken met behulp van de [[centaur (mythologie)|centaur]] [[Nessus (mythologie)|Nessos]], probeerde de centaur Deianera te verkrachten. Herakles doodde hem met zijn giftige pijlen, maar de stervende Nessos bezwoer tijdens Deianera dat ze zijn bloed moest bewaren, omdat ze daarmee de [[liefde]] van Herakles terug zou kunnen winnen. Wat Deianeira niet wist was dat het bloed van Nessos vergiftigd was met het bloed van de hydra. Vele jaren later toen Herakles een oorlog had gewonnen, kwam een bode dit aan Deianeira vertellen. Ook vertelde hij dat Herakles verliefd was op een andere vrouw. Ze smeerde daarom de lievelingsmantel van Herakles in met het bloed van Nessos. Ze stuurde de bode terug, met de mantel als welkomstgeschenk naar Herakles die ergens anders een offervuur voor Zeus aan het maken was.

Toen de bode weg was, zag ze dat het bolletje wol waarmee ze de mantel had ingesmeerd helemaal verschrompeld was. In paniek rende ze het huis uit, waarna ze tegen haar zoon opbotste. Die gaf zijn moeder de schuld, terwijl hij vertelde hoe de mantel was gaan schrompelen, hoe veelhoeveel pijn het zijn vader had gedaan en dat Herakles de bode van de berg af had gegooid. Moederlief bedacht zich geen moment, liep naar binnen en stak zichzelf neer met een van Herakles' zwaarden. Tijdens haar sterven bracht ze nog een paar woorden over Nessos en het bloed uit, waarna haar zoon begreep dat zijn moeder door Nessos was bedrogen. Herakles wilde zichzelf in brand laten steken. Op een brandstapel op de berg [[Oite]], aangestoken door [[Philoctetes]], vond Herakles de dood. Philoctetes kreeg de boog van Herakles als dank voor het aansteken van het vuur. Herakles stierf niet echt, maar werd onsterfelijk en onder de Olympische goden opgenomen en kreeg [[Hebe]], de Godin van de Jeugd, tot vrouw.

In geheel [[Griekenland]] was Herakles een zeer populaire [[halfgod]], als beschermer tegen allerlei kwaad en narigheid. De verering van de vergoddelijkte Herakles werd al in de 6de eeuw v.Chr. door [[Griekse kolonisatie|Griekse kolonisten]] in Zuid-[[Italië]] verspreid. Hier wordtwerd hij bekend als Hercules. Herakles wordt voorgesteld met een pantser of gekleed in een korte chiton (kleed) en gewapend met [[zwaard (wapen)|zwaard]] of boog, na 650 v.Chr. ook als naakte figuur met leeuwenhuid (van de [[Nemeïsche leeuw]]) en knots.