Leer jezelf ecologisch tuinieren/Plantkunde/Bloem: verschil tussen versies

|[[bloembodem]] (3)

|[[kroonblad]]enkroonbladen ook wel bloemblad genoemd (''petalen'') (5) en [[Kelk (bloem)|kelkbladen]] (''sepalen'') (8), samen het [[bloemdek]] (''perianth'')

|[[meeldraden]] (''androecium'') bestaande uit helmdraad en helmhokjes (4)

|[[stamper]] (7) - bestaande uit stijl (1) en stempel (6)

|[[vruchtbeginsel]] (''gynoecium'') (2)

Niet alle onderdelen zijn bij elke bloem aanwezig. Sommige bloemen hebben geen kelkbladen of geen bloembladen ([[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Noorse esdoorn|Noorse esdoorn]]), of zelfs in het geheel geen kelk- of bloembladen (bijvoorbeeld [[katjeLeer jezelf ecologisch tuinieren/Katwilg|wilgekatjesWilgekatjes]]. Ook kunnen de bloembladen ontbreken, maar zijn er wel gekleurde kelkbladen, zoals bij de [[kievitsbloemLeer jezelf ecologisch tuinieren/Kievitsbloem|Kievitsbloem]] en de [[bosanemoonLeer jezelf ecologisch tuinieren/Bosanemoon|Bosanemoon]].

Soms is een '''bijkelk''' (epicalyx), een krans van kelkachtige blaadjes, aanwezig, die echter niet tot de kelk behoren. Een voorbeeld hiervan is de bijkelk van [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Muskuskaasjeskruid|Muskuskaasjeskruid]], die bestaat uit drie lijn- tot lancetvormige blaadjes.

Om de bouw van een bepaalde soort bloem op een beknopte wijze weer te geven wordt de [[w:bloemformule|bloemformule]] gebruikt aangevuld met het [[w:Bloemformule|bloemdiagram]].

Een kroonblad (bloemblad) bestaat uit de nagel (het smalle onderste gedeelte), de plaat (het brede, platte bovenste gedeelte) en soms een [[spoor (bloem)|spoor]] (cilindervormige uitzakking van het kroonblad, meestal met nectar). De kroon kan voorzien zijn van een ''honingmerk'', waardoor bijen en dergelijke worden aangelokt.

De [[pioenroosLeer jezelf ecologisch tuinieren/Pioenroos|Pioenroos]] is een voorbeeld van extreem gevulde bloemen. De [[Rozen|roos]], als snijbloem, is ook een duidelijk voorbeeld van een gevuldbloemige. Er zijn ook enkelbloemige [[cultivar|variëteiten]] van de roos, die wel in tuinen worden aangeplant. Er is ook een oud enkelbloemig ras 'Sepharin Drouin' dat heerlijk geurt en stekelloos is.

De hondsroos[[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Hondsroos|Hondsroos]] is een enkelbloemige wilde roos.

Voor meer informatie over meeldraden, zie [[w:meeldraad|meeldraad]].

De binnenste krans heeft één of meer stampers opgebouwd uit één of meer vruchtbladen (''carpel'') en vormt het vruchtbeginsel (''gynoecium'') met stijl en [[stempel (plant)|stempel]]. Ook kunnen er één of meer honingklieren (''nectarium'') aanwezig zijn.

Op de foto van de [[kievitsbloem]]Kievitsbloem (''Fritillaria meleagris''), bovenhierboven, zijn twee bloembladen en een meeldraad verwijderd om een beter zicht te krijgen op de bloemonderdelen.

Bloemen groeien vaak samen in een [[../Bloeiwijze|bloeiwijze]], bijvoorbeeld in een [[aar (bloeiwijze)]], zoals bij [[graan|granen]], of in een scherm, zoals bij [[fluitenkruidLeer jezelf ecologisch tuinieren/Fluitekruid|Fluitekruid]]. Soms zitten de bloemen zo dicht op elkaar, dat het lijkt alsof ze samen één bloem vormen. Dat is het geval bij samengesteldbloemigen, zoals de [[paardenbloemLeer jezelf ecologisch tuinieren/Molsla|Paardenbloem]] en de [[zonnebloemLeer jezelf ecologisch tuinieren/Zonnebloem|Zonnebloem]]. Die bloeiwijze wordt gedetailleerd beschreven in het artikel over [[w:composietenfamilie|composieten]].

[[Bestand:Hemerocallis_zweefvliegen.jpg|250px|right|thumb|zweefvliegenZweefvliegen op Hemerocallis]]

Bestuiving en bevruchting worden vaak door elkaar gehaald. Bestuiving kan leiden tot bevruchting maar dat hoeft niet. Na bestuiving moeten de spermacellen uit de [[meeldraad|stuifmeelkorrel]] via de stuifmeelbuis naar de eicel gebracht worden en moeten ze met elkaar versmelten. In de lucht zitten zeer veel verschillende stuifmeelkorrels en alleen een specifieke combinatie van stuifmeelkorrel en stempel geeft bevruchting. Dit voorkomt bij kruisbevruchters kruisbevruchting tussen soorten of nauw-verwante planten, zodat deze soort-echt blijven.

Er zijn verschillende barrières tegen kruisbevruchting tussen soorten. Deze kunnen door de bouw van de bloem komen, maar er zijn ook genetische barrières. Deze kunnen sporofytisch of gametofytisch van aard zijn. Gametofytisch: de reactie van het stuifmeel hangt af van het genotype van de haploïde kernen van het stuifmeel en het genotype van de moeder, waardoor de stuifmeelbuis al of niet kan uitgroeien. Sporofytisch: de reactie van het stuifmeel hangt niet af van het genotype van de haploïde kernen van het stuifmeel maar van het genotype van de vader en het genotype van de moeder. Eenslachtige bloemen aan aparte vrouwelijke en mannelijke planten geeft doorgaans een zeer goede bescherming. [[Bestand:Geranium_macrorrhizum_ongelijke_rijping_stempel_meeldraad.jpg|250px|right|thumb|rijpeRijpe meeldraden en onrijpe nog gesloten stempel van Geranium macrorrhizum]]
Ook tweeslachtige bloemen kunnen kruisbevruchting tegen gaan, doordat het stuifmeel en de stamper niet tegelijk rijp zijn, zoals bij ''Geranium macrorhizum'' of doordat de helmhokjes van de meeldraden ver van de stamper verwijderd zijn.

Als voorbeeld van bestuiving door dieren is de [[Kolibries|kolibrie]]Kolibrie zeer bekend. Door de speciale bouw kan de kolibrie in de lucht stil blijven hangen.

In de 18e eeuw plaatste [[w:Carolus Linnaeus|Linnaeus]] bloemen in een schema, op basis van hun reproductie-organen. Dit schema is sinds lang verlaten. Er bestaan nu verschillende soorten indelingen. Zie hiervoor [[Planten|Plantae]].