|
:''Voor de supermarktketen zie [[Spar (supermarkt)]]''
----
{{Taxobox|type=plant
|naam= Spar
|orde= ''[[Coniferales]]'' (Coniferen)
|familie= ''[[Pinaceae]]'' (Dennenfamilie)
|taxon=[[geslachtGeslacht (biologie)|geslachtGeslacht]]
|w-naam= ''Picea''
|auteur= A.Dietr.
|datum= 1824 }}
'''Spar''' (''Picea'') is een [[geslacht van(biologie)|geslacht]] uit de [[denenfamilie]] (''Pinaceae''). De [[naaldboom|naaldbomen]], datdragen belangrijk bijdraagtbij aan de bossen op het [[Noordelijknoordelijk Halfrond]]. Verschillende soorten van het geslacht Spar staan niet alleen in het [[bos]], maar worden ook gekweekt voor de sier. Voor sierdoeleinden zijn er [[cultivar|kweekvormen]]s met alle mogelijke vormen, zoals een bol, een piramide, dwergeen dwergvorm en een treur.vorm
De bomen behouden het hele jaar door hun naalden.
[[Afbeelding:Spar_naalden.jpg|thumb|180px|left|Takje van de [[fijnspar]]]]
De spar is van de [[pinusPinus|den]] (''Pinus'') te onderscheiden doordat de naalden bij de spar afzonderlijk en bij de den bij elkaar staan. Ook heeft de spar platte, driehoekige of vierhoekige naalden en de den ronde. Bij de Fijnsparfijnspar staan de naalden rondom de twijg. Bij de [[Zilversparzilverspar]]ren (''Abies'') en bij de [[Douglasspardouglasspar]] (''Pseudotsuga menziesii''), die tot andere geslachten behoren, staan ze in hetzelfde vlak in twee rijen aan weerskanten van de twijg. IntegenstelllingIn tegenstellling tot de zilversparzilversparren (''Abies'') komtkomen bij de sparsparren (''Picea'') een deel van de bast mee als een naald wordt uitgetrokken. Er zit bij de sparsparren dus altijd een vlaggetje aan de losgetrokken naald.
De takken staan in kransen rondom de [[stam (plant)|stam]]. De zijtakken staan in twee rijen min of meer tegenover elkaar.
De naalden van vele soorten aan de horizontale takken zijn zodanig omgekeerd dat de onderkant naar boven wijst. De bovenkant is dus eigenlijk de onderkant.
De leerachtige [[kegelvrucht|kegel]]s hangen aan de takken en kleuren in de herfst bruin. De [[zaad (plantenplant)|zaden]] zijn dan rijp, maar kunnen pas uit de kegel vallen als de schubben uit elkaar gaan staan wat pas in het volgend voorjaar gebeurt. In de daaropvolgende herfst vallen deze kegels dan af.
== Bekende soorten ==
=== Fijnspar ===
De [[fijnspar]] (''Picea abies'', syn.[[synoniem (plantkunde)|synoniem]]: ''Picea excelsa'') komt voor in Noord- en Oost-Europa evenals in grote delen van Azië. De fijnspar kan 40 m hoog worden en worden doorgaans 100- tot 150 jaar oud. Er zijn echter bomen bekend die 220 jaar oud zijn. De [[schors]] van de Fijnspar heeft een roodachtige kleur. De naalden zijn 121,2-2,4 tot 24 mmcm lang. De lichtbruine kegels zijn 10 tot -19 cm lang en gesloten 2,5 cm dik. Het timmerhout van de Fijnsparfijnspar wordt [[vuren (hout)|vuren]] genoemd.
[[Image:Picea mariana cones.jpg|thumb|270px|right|Zwarte spar|Zwarte spar (''Picea mariana'')]]
De Slangenspar (''Picea abies'' 'Virgata') wordt zo genoemd om de willekeurig kronkelende takken. ▼
▲De Slangensparslangenspar (''Picea abies'' 'Virgata') wordtis een [[cultivar]] die zo wordt genoemd om de willekeurig kronkelende takken.
De [[Blauwspar]] (''Picea pungens'') is inheems in Noord-Amerika en kan daar 30 m hoog worden. In Canada komt deze soort alleen in struikvorm voor. In Alaska kan deze soort zelfs groeien in bodems die tot meer dan 50 cm diep blijvend zijn bevroren, maar blijft dan wel zeer laag. ▼De blauwspar dankt zijn naam aan de blauwige glans van zijn naalden.
▲De [[ Blauwsparblauwspar]] (''Picea pungens'') iskomt inheemsvan nature voor in Noord-Amerika en kan daar 30 m hoog worden. In Canada komt deze soort alleen in struikvorm voor. In Alaska kan deze soort zelfs groeien in bodems die tot meer dan 50 cm diep blijvend zijn bevroren, maar blijft dan wel zeer laag . De blauwspar dankt zijn naam aan de blauwige glans van zijn naalden.
=== Sitka spar Sitkaspar===
De [[Sitka sparsitkaspar]] hoortkomt thuisvan nature voor langs de noordwestkust van Noord-Amerika in vochtige gebieden van Noordwest-Californië tot in Alaska en komt in de regel niet verder dan 60 km, somsuit de kust voor. Soms komt de plant tot 200 km in valleien, uit de kust voor in valleien. De boom kan 80 m hoog worden en de takken hangen enigszins. De bast is in het begin grijs later purperachtig bruin. De naalden zijn driehoekig en 15worden tot 251,5-2,5 mm lang. Omstreeks 1970 werd in Nederland in plaats van Fijnspar de Sitka spar als bos aangeplant. In totaal wordt het areaal Sitkaaan sparsitkasparren in Nederland op minder dan 2000 ha geschat.
Het hout van Amerikaanse bomen van de Sitka sparsitkaspar wordt gebruikt als klankhout voor kasten van luidsprekers en de stam voor masten en gieken. Vroeger werd dit hout ook gebruikt voor de dragende delen van een houten [[vliegtuig]].
[[Afbeelding:Picea abies cone USFWS.jpg|thumb|100px|right|Afgevallen kegel van [[fijnspar]]]]
=== Servische spar ===
De [[Servische spar]] (''Picea omorika'') kan 30 m hoog worden en heeft afhangende takken en een vrij smalle vorm. De bovenzijde van de naalden is groen en de onderzijde blauw.
=== Witte spar ===
De [[witte spar]] (''Picea glauca'') komt oorspronkelijk uit [[Noord-Amerika]].
== Gebruik Toepassingen==
Van bepaalde sparrensoorten kan [[hars]] en [[terpentijn]] gewonnen worden. De hars wordt verwerkt in balsems tegen reumapijn en longaandoeningen.
Ook kan van het vocht uit de naalden en takjes met toevoeging van [[gember]], [[hop (plant)|hop]], stroop of [[sucrose|suiker]] en [[gist]] sparrenbier gemaakt worden. Dit [[bier]] werd vroeger op de zeilschepen gedronken als middel tegen [[scheurbuik]].
=== Kerstboom ===
De [[Fijnsparfijnspar]] wordt veel als [[kerstboom]] gebruikt en hier dan ook speciaal voor gekweekt. Duurdere kerstbomen zijn de [[Blauwsparblauwspar]] (''Picea pungens'') en de [[Nordmannnordmann-spar]] (''Abies nordmanniana''), die trager groeien, maar waarvan de naalden minder snel uitvallen. De Nordmannnordmann-spar behoort tot het geslachtde [[Zilversparzilverspar]]ren. Kerstbomen met kluit zijn veel minder brandbaar dan bomen zonder kluit.
[[Categorie:conifeer]]
| 