|
'''OedipusOidipous''' (Lat.Grieks ) of '''OidipousOedipus''' ([[:sjabloon:Transliteratie Klassiek Grieks|naar het Grieks]]){{fn|1}} (Lat.) is een figuur uit de [[Griekse mythologie]], waar hij de zoon van [[Laios]] (koning van [[Thebe (Griekenland)|Thebe]]) en [[Iocaste]] is.
OedipusOidipous is de hoofdfiguur in [[Sophokles]]´ [[Attische tragedie|tragedie]] ''[[Koning OedipusOidipous]]'' (''Oidipous tyrannos'') uit 430 v.C. en in diens ''[[OedipusOidipous te Kolonos]]''. Verder figureert hij in [[Euripides]]' [[Phoinissai (Euripides)|''PhoenissaePhoinissai'']]. Ook [[Aischylos]] (''[[Zeven tegen Thebe]]'') en [[Aristophanes]] dichten over Oedipus en zijn nageslacht. De mythe over OedipusOidipous is echter veel ouder dan deze toneelschrijvers uit de 5e eeuw voor Christus: reeds [[HomerusHomeros]] maakt een zijdelingse allusie op de OedipusOidipous-legende.
==Mythe==
:''Zie ook [[Labdaciden]], [[De sage van Oedipus]]''
[[Image:Gustave Moreau 005.jpg|thumb|250px|[[Gustave Moreau]]'s voorstelling van de ontmoeting tussen Oedipus en de sfinx]]Volgens de mythe voorspelde het [[Orakel]] dat OedipusOidipous zijn vader om het leven zou brengen. Om dit te voorkomen wilde de vader zijn zoon ombrengen. Hij had zijn zoon vastgebonden aan zijn voeten (OedipusOidipous betekent letterlijk ''gezwollen voeten'') en gaf een herder de opdracht het kind naar de bergen te brengen en daar achter te laten. Zo werd het knaapje bijna vermoord, maar de herder die de baby achter moest laten, kreeg medelijden. Hij gaf de baby mee aan een groep paardenhoeders die langskwamen. Later hoorde OedipusOidipous van het [[Orakel]] dat hij zijn vader, die hij niet kende, zou vermoorden en met zijn moeder trouwen. Uit angst hiervoor vluchtte hij weg.
Jaren later kwam hij zijn biologische vader tegen, zonder het te weten, op een driesprong in de streek die Fokis heet. Toen OedipusOidipous de kruising naderde zag hij een heraut en een man op paard en wagen tegemoet komen. De heraut wilde hem met veel geweld van de weg af jagen toen de voerman hem daadwerkelijk opzij duwde. Hij gaf de man uit blinde woede een klap. De oude man op de wagen greep zijn kans toen OedipusOidipous langs de wagen liep, en hij gaf hem een klap op zijn hoofd met zijn stok. Onmiddellijk sloeg OedipusOidipous de man zodat hij achterover uit de wagen tuimelde. Hij vermoordde het hele gevolg, slechts een man kon ontsnappen.
Later passeert hij [[Thebe (Griekenland)|Thebe]], dat geterroriseerd wordt door een [[sfinx]]. Deze sfinx doodt iedereen die het opgegeven raadsel niet kan oplossen. Het [[raadsel]] is vrij bekend: "Welk dier loopt 's ochtends op vier benen, 's middags op twee benen en 's avonds op drie".
OedipusOidipous lukt het echter wél om het raadsel op te lossen (Een mens "loopt" als baby op handen en voeten, als volwassene op 2 benen en als hij oud is geworden loopt hij op 3 benen: 2 benen en een wandelstok). Zo verlost hij de stad van het monster. Hij krijgt de positie van koning (aangezien die vrij was, nadat hij zijn vader vermoord had), en mag met de koningin trouwen, zijn moeder [[IocasteJokaste]] (ookwel Jokaste genoemd).
Wanneer later Thebe geteisterd wordt door een plaag, geeft het [[Orakel]] prijs dat dit komt door een ongestrafte moordenaar. Via de blinde profeet [[TiresiasTeiresias]] komt men te weten dat het om OedipusOidipous zelf gaat. De ongelukkige OedipusOidipous steekt zichzelf de ogen uit en gaat rondzwerven als boetedoening. Althans in [[SophoclesSophokles]]' versie. Bij Seneca lezen we dat het orakel van Delphi niet alleen op vadermoord, maar ook op incest met de moeder alludeert. OedipusOidipous begrijpt de hints echter niet. TiresiasTeiresias en zijn dochter [[Manto]] moeten hulp brengen. Ze voeren een offer uit, maar wanneer niets verloopt zoals verwacht (de eigenaardigheden moeten we lezen als toespelingen op het toekomstige lot van OedipusOidipous), wordt besloten LaiusLaios uit de onderwereld op te roepen. Deze beschuldigt zijn zoon openlijk, maar nog ziet OedipusOidipous niet wat er aan de hand is. Pas wanneer een oude Corinthiër en de herder Porbas hem rechtuit zeggen dat IocasteJocaste niet alleen zijn echtgenote, maar ook zijn moeder is, vallen voor hem de stukjes in elkaar. OedipusOidipous steekt daarop zijn ogen uit. In tegenstelling tot wat we bij SophoclesSophokles lezen, komt hij hierna niet tot rust, maar raast zijn furor verder. Hij vervloekt de natuur en meent door zijn gruweldaad te hebben getriomfeerd op het noodlot. Hij heeft immers niet alleen zijn vader vermoord, zoals hem was voorspeld, maar heeft ook nog eens zijn moeder de dood ingejaagd.
==Literatuur==
| 