Handleiding moderatoren/Hoe om te gaan met persoonlijke aanvallen: verschil tussen versies

Een bruikbaar instrument om escalaties vroegtijdig te herkennen én aan te pakken is de esacalatieladder. Deze ladder is op schrift gesteld door de Oostenrijker [[w:Friedrich Glasl|Friedrich Glasl]]. De achtergrondgedachte is dat een aanvankelijk "rationele" (primair inhoudelijke) interactie door duidelijk te herkennen acties van één of meerdere gesprekspartners in een escalatie terecht komt. De esacalatieescalatie verloopt in fasen, en bij een bepaalde mate van ontsporing is er geen weg meer terug. Het is dus zaak vroegtijdig de signalen van esacalatie waar te nemen en zich niet te laten meeslepen.

De ''eerste fase'', de basis, is een interactie waarin de inhoud van het gesprek op redelijke toon besproken wordt. Er kunnen belangentegenstellingen of verschillen van inzicht aanwezig zijn, maar de gesprekspartners laten zich door inhoudelijke en redelijke argumenten beïnvloeden. Men spreekt ook wel van een "win-win" -gesprek, want elke derde aanwezigen probeertproberen niet alleen het eigen belang te dienen, maar ook oog te houden voor het algemene belang en dat van de ander(en).

De escalatie begint als iemand schuift van '''inhoud''' naar '''persoon''', en van '''zakelijk''' naar '''emotie'''. De schuiving kan subtiel, voor derden vaak ongemerkt plaatsvinden. Het kan een steek(je) onder water zijn, een rivaliserende opmerking, een suggestieve vraag, een subtiele beschuldiging. HetDe effectreactie opvan de ander is die van defensieverdediging. De ander voelt zich immers persoonlijk aangevallen, en zal als natuurlijke, primaire reactie in de verdediging schieten. Die verdediging is meestal ook persoonlijk, gericht op de ''persoon'' van de aanvaller. Deze aanvals-verdedigingsspiraal kan snel ontsporen en het hele gesprek gaan beïnvloeden. Zo komt het gesprek in fase II.

De ''persoonlijk-emotionele fase''. Kenmerken: het gesprek wordt '''ik''' tegen '''jou'''. Inhoudelijke argumentatie verliest het van persoonlijke en emotioneel getinte bijdragen. De ander wordt vijand, tegenstander (in de eerste fase was hij gepreks''partner''). De inspanningen richten zich meer en meer op het ''beschadigen'' van de ander (kleineren, beschuldigen, beledigen, vernederen etc). Het is ''persoon'' versus ''persoon''. ''Kampvorming'' kan onstaan: ben jij voor of tegen mij? Wie niet voor me is is tegen me, etcenzovoort. Deze fase kan steeds bitterder en agressiever worden. Het bewustzijn vernauwt zich en de redelijkheid verdwijnt meer en meer. Als het zover is dat de ander geen mens meer is maar een dier ("kakkerlak"), een ziekteverschijnsel ("kankergezwel") of object ("stuk vreten"), treedt de derde, laatste fase in:.