Geo-visualisatie/Oplevering: verschil tussen versies

Een''' 'bitmap' '''betekent in het Engels eigenlijk 'kaart of rechthoekig patroon van een serie bits'. Elke bit beschrijft hierin de waarde van één pixel. Bij een monochrome of zwart-wit bitmap kan elke pixel slechts twee waarden bevatten: 0 of 1 (zwart of wit, rood of wit, groen of wit). Dit is dus een 2¹-bits bitmap. Bij een 2⁸-bits bitmap kan elke pixel 2⁸=256 kleuren (of 256 grijstinten) bevatten. Hoe meer kleuren / grijstinten kunnen worden opgeslagen, hoe mooier het eindresultaat doorgaans zal zijn. Bij 'ware kleuren' (zie ook [[Geo-visualisatie/Deel_C:_Kaartopmaak#Het_RGB-systeem|Het RGB-systeem]]) is er voor elke pixel de keuze uit 2²⁴=16.777.216 kleuren. Aardig om te weten dat het menselijk ook lang niet al die 'verschillende' kleuren uit elkaar kan houden...

Dit geldt niet als een website (web-serverwebserver, kleurenkaart, of browser) niet standaard alle kleuren aan kan. Hoewel je hier tegenwoordig weinig last van zult hebben, zal je er soms toch beter rekening mee kunnen houden. Kies in die gevallen voor een web-save-kleuren-palet.

Bij het omzetten van een kaartbeeld naar een bitmap kan vanwege performance- of opslagredenen gekozen worden voor een beperkte nauwkeurigheid voor wat betreft het aantal pixels. In die gevallen kan gekozen worden voor het toepassen van een tweetal technieken om het beeld voor het oog toch optimaal te laten lijken: anti-aliassing en dithering (zie hierna).

[[Afbeelding:Crystal Clear app ktip.png|20px]] '''TIP1:''' Het voordeel van het opleveren in ééneen raster-formatenrasterformaat is dat de ontvanger er (moeilijk, slechts handmatig) iets aan kan wijzigen. Wijzigt hij er iets aan, [[Image:Comparison of JPEG and PNG.png|right|thumb|200px|Een vergelijking tussen JPG en PNG. Zie de verschillen in de achtergrond: ruis bij JPG en strakkere oplossingen (anti-aliassing) bij de PNG.]] dan doet hij dat bewust. Wordt er opgeleverd in een vectorformaat, dan kan dit op detail (bewust) gewijzigd worden; gehele labels, kaartonderdelen en soms zelfs lijnen en vlakken uit het kaartframe, kunnen worden weggehaald of aangepast. Misschien wil je dat helemaal niet. Bijvoorbeeld omdat de kaartinhoud dan verkeerd beoordeeld wordt. Daarnaast is het mogelijk dat vectorbestanden (hoe nauwkeurig ook bewaard) toch fouten bevatten wanneer ze worden ingelezen in een ander softwarepakket bij de ontvanger. Bijvoorbeeld omdat lettertypes ontbreken op die PC, of omdat sommige lijnen en vlakken toch weer anders worden getekend. In je GIS geïmporteerde CAD-lijnen komen vaak niet goed over, doorzichtige vlakken worden niet goed weergegeven en halo's rondom teksten worden (niet) goed weergegeve. In die gevallen, of merk je problemen op bij de ontvanger, kies dan liever voor rasterformaten als op te leveren format.

[[Afbeelding:Crystal Clear app ktip.png|20px]] '''TIP2:''' Kies - wanneer je niet beter weet- bij elk rasterformaat voor een dpi van 300. Wil je aan de veilige kant zitten (bij drukwerk), kies dan voor 600 dpi. 300 (en helemaal 600) dpi levert echter al gauw te grote bestanden op voordevoor de wat grotere kaarten (groter dan 15 bij 15 centimeter). Kies dan voor 200 dpi. Lager dan 150 dpi is al gauw te onnauwkeurig.

[[Afbeelding:Crystal Clear app ktip.png|20px]] '''TIP3:''' Alle instellingen vooraf zeker willen weten en afstemmen met de drukker, webbeheerder en of opdrachtgever is niet zo verstandig. Er gaat veel tijd in zitten. Houd gewoon een slag om de arm. Je GIS kan waarschijnlijk altijd wel een ander formaat en andere nauwkeurigheden en compressietechnieken ophoesten indien nodig. Test gewoon een outputformaat (bijvoorbeeld 300 dpi en PNG) en kijk dan of het resultaat op de website wel goed overkomt. Lever aan een drukker enkele formaten (300 en 600 dpi, PNG én PDF). Bekijk het resultaat van een PNG op kwaliteit (pixels en kleuren; kijk vooral naar de lijnen en teksten) en bekijk het resultaat van een PDF op vreemd of niet geplaatste labels, vlakken, randen en lijnen. Je hebt dan niet alle kennis nodig van al die formaten, resoluties, kleuren en overige omissies. Je let alleen goed op en zorgt voor extra (doorloop-)tijd om eventueel een tweede of derde versie te leveren.

| Afkorting van '''bitmap'''. Voluit soms ook wel Windows Bitmap formaat genoemd, terwijl het een aparaatonafhankelijkapparaatonafhankelijk formaat zou moeten zijn. Er is geen sprake van compressie. Bestanden zijn daardoor meestal onhandelbaar of onnodig groot. Is niet echt meer gebruikelijk en niet meer nodig. Ben je bang voor kwaliteitsverlies, dan is het is vaak verstandiger om geen BMP te bewaren, maar je originele GIS-project te bewaren,. alAl kan dat laatste op de langere termijn misschien lastig zijn, omdat de onderliggende geo-informatie misschien wijzigt. Een bestand dat te groot is, maak je kleiner door het aantal pixels te verkleinen. Van 1000x1000 pixels naar 500x500 is twee maal zo onnauwkeurig, maar scheelt een factor 4 in grootte van het bestand! Voor meer informatie zie [http://nl.wikipedia.org/wiki/BMP_%28bestandsindeling%29 BMP op Wikipedia].

| Afkorting van '''Graphics Interchange Format'''. Wordt nog steeds veel gebruikt. Is beter dan JPG en net zo goed als PNG. Kent evenals PNG zogenaamde lossless datacompression. Kent een gepatenteerde (en daarom volgens sommige nadelige) compressietechniek. Zijn bewegende versie (zie ook [[Geo-visualisatie/Inleiding_Cartografie#Analoge_en_digitale_kaarten|Analoge en digitale kaarten]]) heet Animated GIF, maar heeft dezelfde extensie GIF. Wordt vaak gebruikt voor kleinere, zeer nauwkeurige afbeeldingen. Nadeel ten opzichte van PNG: kent slechts 256 kleuren, waardoor problemen (kleurverlies, kleurwijzigingen of [[Geo-visualisatie/Oplevering#Dithering|dithering]]) kunnen ontstaan. Daardoor niet geschikt voor hoge kwaliteitskaarten. Voor meer informatie zie [http://en.wikipedia.org/wiki/Graphics_Interchange_Format GIF op Wikipedia].

| Afkorting van '''Joint Photographic Experts Group'''. Kent veel (tot 24-bits) kleuren. Wordt veel op internet gebruikt. Kent lossy data compression. Voor foto's geldt; is de kwaliteit van de compressie hoog genoeg, dan is er geen (zichtbaar) nadelig effect op de foto van die compressie. Nuttig voor foto's, maar geheel onnuttig voor GIS-bestanden, omdat vlakken en lijnen door de compressietechniek qua kleur 'uitgesmeerd' worden. Ook een hoge kwaliteits JPG is niet goed genoeg. Vlakken en lijnen zijn daardoor niet meer continu van dezelfde kleur en dikte voorzien en bij randen treden soms vervelende verschijnselen op (zie figuur hierboven). Een bestand dat te groot is, maak je kleiner door de (beeld)kwaliteit te verlagen. Voor meer informatie zie [http://nl.wikipedia.org/wiki/Joint_Photographic_Experts_Group JPG op Wikipedia].

| Afkorting van '''Portable Network Graphics'''. IsDit is een open internet standaardinternetstandaard. Vervormingen zijn er niet (in tegensteling tot bij JPG) door de zogenaamde lossless datacompression. Kent net als JPG veel (24-bits) kleuren. PNG is (veel) kleiner dan BMP. Wordt veel gebruikt (met een hoge dpi indien nodig) voor het opleveren van kaarten. Is inmiddels zeer gebruikelijk - naast PDF - en goed in te lezen door drukkers, webbeheerders enzovoort. Voor meer informatie zie [http://en.wikipedia.org/wiki/Portable_Network_Graphics PNG op Wikipedia].

| Afkorting van '''Tagged Image File (Format)'''. Een TIF (of TIFF) levert vaak grote bestanden op (maar altijd kleiner dan BMP). Kent een hoge kwaliteit en eveneens veel (24-bits) kleuren. TIF kent zowel lossy als lossless compression. Een TIF kleiner maken kan (naast door deze in te pakken en te kiezen voor lossy compression) door het aantal dpi's te verlagen. Een GIS-specialist zal niet voor lossy compression willen kiezen. Door de flexibiliteit van het aantal in het TIF-bestand toegepaste compressietechnieken zijn helaas niet alle TIF-bestanden door elk pakket weer goed in te lezen. Voor meer informatie zie [http://en.wikipedia.org/wiki/Tagged_Image_File_Format TIF op Wikipedia].

| Afkorting van '''Adobe Illustrator'''. Waneer jou gevraagd wordt om dit formaat te leveren, zal die vraag waarschijnlijk uit de hoek van grafisch ontwerpers of drukkers komen. AI is een formaat dat met het grafisch (ontwerp en teken) programma Adobe Illustratir wordt aangemaakt. Waarschijnlijk wil die persoon dit AI-formaat van jou om de kaart verder op te maken en te verwerken in wat voor boek of brochure dan ook. Waarschijnlijk kan jij dit formaat niet leveren, en kan hij wel uit de voeten met PDF. Waarschijnlijk zal je dan wel een hoge resolutie (600 dpi) moeten leveren. Let wel op dat hij jouw output goed verwerkt. Hij is letterlijk met Adobe Illustrator in staat om allsals met de kaart te doen. Vraag eventueel het eindresultaat of de proefdruk op indien het om een belangrijke kaart gaat (met jouw naam / bedrijf eronder!). Voor meer informatie zie [http://en.wikipedia.org/wiki/Adobe_Illustrator AI op Wikipedia].

| Afkorting van '''Enhanced Metafile'''. Deze is - immers een vector-format - te bewerken door de ontvanger, net als onderstaande formaten. Wordt nog maar weinig gevraagd/gebruikt, door de opkomst van andere formaten als PDF. Voor meer informatie zie [http://en.wikipedia.org/wiki/Windows_Metafile EMF op Wikipedia]. Wordt nog maar weinig gevraagd/gebruikt, door de opkomst van andere formaten als PDF.

| Afkorting van '''Portable Document Format'''. Bevat naast vector- ook rasterdata, (indien in het GIS ook rasterbeelden stonden) ook rasterdata. PDF is ook via internet goed te verspreiden. In een PDF (immers een vector-formaatvectorformaat) kan op teksten gezocht worden. Via hetde gratis downloadbare PDF-viewer Adobe Acrobat Reader, waar iedereen inmiddels wel over beschikt, is kan zo'n PDF-kaart zelfs als een primiteiveprimitieve GIS-viewer dienen. Problemen met PDF zijn echter mogelijk (zie ook TIP1 hierboven). Het komt bijvoorbeeld voor dat jij je eigengemaakte PDF-kaart mooi opentkan openen op jouw PC, maar bij de ontvanger lukt dat niet op zijn PC. Wanneer sommige puntsymbolen en of lettertypes niet (goed) er op staan, kan het zijn dat de ontvanger niet beschikt over door jou gekozen fonts. Een oplossing is deze fonts te 'embedden' (in te sluiten) in je PDF. Een andere optie is om het lettertype (waarschijnlijk een *.ttf bestand op je c-schijf) te kopiëren naar de ontvanger. Let wel op: het kan zijn dat jij wel en de ontvanger geen licentie heeft bij dat font. Fonts worden vaak bij bepaalde software pakkettensoftwarepakketten meegeleverd en geïnstalleerd. Een ander lettertype kiezen of alsnog leveren in bijvoorbeeld PNG is een andere oplossing. Voor meer informatie zie [http://en.wikipedia.org/wiki/Portable_Document_Format PDF op Wikipedia].

Een andere techniek om de nauwkeurigheid te vergroten is '''dithering'''. Hierbij worden puntjes, met een bepaalde tussenliggende grijstint of kleur, geplaatst bij de overgang van de ene kleur naar de andere kleur van een hoge dichtheid naar een lage dichtheid. Het grensvlak is zo minder hard, en wordt meer een geleidelijke overgang, ook al wordt met een beperkt aantal kleuren of grijstinten gewerkt. In lang niet alle gevallen is dit wenselijk. Bij kaarten waarbij vlakken scherp en duidelijk aangeven waar iets wel of niet aanwezig is, wil je dus juist géén dithering gebruiken. Dithering wordt vaker (bewust) bij foto's toegepast dan bij kaarten. De reden daarvan is dat een kaart vaak scherpe grenzen wil laten zien. Kleuren op een foto gaan vaker langzaam in elkaar over, waardoor dithering wel mag voorkomen.

<div style="background:#FFDAB9FFEFD5;">

<div style="background:#FFEFD5FFDAB9;">