Straatfotografie/Visie op straatfotografie

In straatfotografie is het onderwerp de mens en zijn omgeving

Deze definitie is zo ruim dat elke straatfotograaf er een persoonlijke interpretatie aan kan geven. Veel (nieuwe/vernieuwende) straatfotografen gaan bijvoorbeeld met een telelens op jacht naar close-ups van karakteristieke koppen, en noemen dit dan "straatfotografie". Dat mogen ze natuurlijk, maar ten eerste gaat dit in tegen de traditionele interpretatie van het genre, en ten tweede kan fotograferen van mensen en -vooral- het publiceren van deze foto's zonder hun expliciete toestemming met recht worden beschouwd als een schending van hun privacy.

Typisch voor straatfotografie is het gebruik van een compactcamera met een prime-objectief van 35 of 50mm of met een lichte zoomlens

Heb je een systeemcamera of spiegelreflex, dan kun je best een objectief met een brandpuntsafstand in dat bereik kiezen. Het voordeel van dergelijke objectief is dat je je foto 'midden in de actie' maakt, en dat is er ook aan te merken.

Voorkeur voor zwart-witfoto's

Publieke ruimtes zoals stations zijn aantrekkelijke plaatsen voor straatfotografen
(digitale zwart-witfoto waarin het diepere zwart en de mooiere korrel van echte film werd nagebootst).
Foto door J. Grandgagnage

Dit hangt echter een beetje van het onderwerp zelf af of je die mooie kleurenfoto in zwart-wit omzet of niet. Er zit magie in zwart-witfoto's, omdat je minder wordt afgeleid door kleuren of een drukke achtergrond. Fotograferen in zwart-wit ('monochroom') maakt het je gemakkelijker om je compositie en de lichtinval te evalueren, en het levert vaak sterkere foto's op.

Mik op snelheid

Verschillende belichtingsmodi:

A = "Aperture priority" (diafragmavoorkeuze)
P = "Programmed" en AUTO = Automatisch)
S = "Shutter priority" (sluitertijdvoorkeuze)
M = "Manual" (Manueel)

Verlies geen tijd met technische snufjes en instellingen! Begin met volautomatisch te fotograferen (gewoonlijk de P modus genoemd). De camera is slechts een tooltje. Belangrijker zijn een goede 'blik', intuïtie en snel reageren wanneer zich een mooi tafereel aanbiedt. Je kunt, wanneer je wat meer vertrouwd bent met je fotocamera, kiezen voor twee halfautomatische modi of voor manueel gaan:

Met sluitertijdvoorkeuze stel je de sluitersnelheid zelf in. Neem minstens 1/250s voor straatfotografie. De camera kiest dan zelf het diafragma en de IS0-waarde. Met diafragmavoorkeuze stel je zelf het diafragma in (de lensopening waardoorheen het licht valt) . Bij straatfotografe streef je naar veel scherptediepte, waardoor een kleiner diafragma (f5,6, of f8, of f11) aangewezen is. En manueel instellen, door zelf diafragma en sluitersnelheid te kiezen al naargelang het aanwezige licht? Be my guest, maar in 9 van de 10 gevallen mis je dan wel je foto! Nuttig voor de straatfotograaf is de "burst mode", waarbij reeksen foto 's (3, 6 of meer) wordt gemaakt bij elke klik. Op die manier verveelvoudig je je kans op een goede straatfoto die "het juiste moment" weet te vatten.

Beschik je over een camera met snelle autofocus, dan gebruik je die gewoon

Werkt de autofocus soms wat traag of onbetrouwbaar, dan zal een straatfotograaf vaak beroep doen op zonefocussen: stel je camera in op manueel scherpstellen, en kies een diafragma (typisch 5,6 of 8) dat je veel scherptediepte geeft (bijvoorbeeld tussen 3 m en 10m).

Op veel moderne camera's kun je kiezen voor verschillende manieren van focussen:

• Single
• Continuous
• Manual

'Single' is de meest gebruikte methode, waarbij wordt scherpgesteld (ontspanknop half indrukken) en de foto gemaakt. Bij 'continuous' focussen blijft de autofocus je onderwerp volgen bij elke verplaatsing. Nuttig, maar niet de snelste scherpstelmethode. Manueel scherpstellen gaat bij sommige camera's heel snel, door aan een ring te draaien.

Mooi weer: ISO 800, bewolkt of slecht weer: ISO 1600

Een voorbijzoevende fiets kon door de straatfotograaf scherp worden gefotografeerd bij ISO 400, wat een sluitersnelheid van 1/500 mogelijk maakte.
Foto: J. Grandgagnage

Het is een vuistregel, waar je natuurlijk kunt van afwijken. Het voordeel van een hogere ISO-waarde (de gevoeligheid van de sensor bij minder helder weer) is dat je meer scherptediepte en sluitersnelheid hebt bij het maken van je foto.

En de korrel dan? Die nemen we erbij! "Grain" voegen sommige fotografen zelfs achteraf toe omdat ze het zo mooi vinden! Een camera als de Fujifilm X100T houdt zich overigens mooi overeind tot minstens ISO 1600, en zelfs voorbij die gevoeligheid zijn de foto's nog heel aanvaardbaar. Straatfotografie is geen landschapsfotografie, waar fotografen full-frame camera's meezeulen en de laagst mogelijke ISO-waarde instellen, waardoor ook sterke vergrotingen mogelijk zijn.

Een goede straatfoto heeft veel scherptediepte

Sitting at the dock of the bay, Kattendijkdok Antwerpen
Foto door J. Grandgagnage

Dat een straatfotograaf vaak groothoeklenzen verkiest, heeft ermee te maken dat lenzen in dit bereik een aanmerkelijk grotere scherptediepte bieden dan lenzen met een langere brandpuntsafstand. In een goede straatfoto speelt de omgeving, de achtergrond, immers een belangrijke rol. Een foto van persoon die wordt uitgebeeld tegen een wazige achtergrond (wat je kunt bereiken met een klein diafragma (bv. 1.8 of 2) te kiezen, en van dichtbij een opname te maken) kan een mooi portret opleveren, maar is geen straatfotografie.

De beste fotocamera is degene die je het beste kent

Je hoeft, als je begint, dus niet meteen een high-end fotocamera te kopen. Meer hierover lees je in het hoofdstuk "De beste straatcamera".

Respecteer de privacy van "je onderwerpen"

Girltalk in the metro – Wanneer personen herkenbaar in beeld zijn gebracht, kunnen de geportretteerden zich in bepaalde gevallen verzetten tegen publicatie van hun portret
Foto:met toestemming: Heinonlein

Fotograferen in de publieke ruimte is in principe altijd toegestaan, ook in België. Het verhaal wordt anders wanneer je besluit je kiekjes op het internet of in tijdschriften te publiceren; In dat geval heb je toestemming nodig van de mensen die worden uitgebeeld.

Foto: Half by Alvaro A Novo

Wat doe je nu als je op straat wordt aangesproken door iemand die niet op je foto wil staan en eist dat ze verwijderd wordt? Wissen natuurlijk! Niemand mag echter eisen om je camera af te geven omdat je op straat fotografeert, ook de politie niet.

Enkele tips om op een creatieve manier met deze beperkingen om te gaan

A walk in the rain
Foto door J. Grandgagnage

Waarschijnlijk vinden de meeste mensen het niet erg om zichzelf te herkennen 'op het internet' op de een of andere fotosharingsite. De huidige generatie is opgegroeid met Facebook, Twitter en Flickr, en is soms verbijsterend openhartig en mededeelzaam over wat het privéleven aangaat. Dit neemt niet weg dat we er rekening mee moeten houden dat niet iedereen er zo over zal denken.

Om te beginnen: wees zeer terughoudend bij het fotograferen van zwervers, dronkaards, of mensen die iets doen waar ze waarschijnlijk later spijt van zullen hebben en zeker niet aan herinnerd willen worden met jouw foto die op internet viraal gaat. Wees zeer terughoudend bij het fotograferen van kinderen, vraag daarvoor best eerst toestemming.

Je hoeft niet iedereen frontaal en herkenbaar te fotograferen

Up and down the stairs
Foto door J. Grandgagnage

• Bij regenweer lopen de mensen verborgen achter hoeden, kragen en paraplu's, wat 'veilige' foto's kan opleveren.
• Fotografeer ook mensen terwijl je achter ze loopt (weinig kans op herkenning) , of ga op zoek naar sterke contrasten en silhouetten.
• Fotografeer vanuit een heel laag standpunt, of vanuit een 'vogelsperspectief (van bovenop een trap).
• Maak foto's van benen; handen, voeten, handen of andere onderdelen. Fotografeer gebaren.
• Fotografeer vanop afstand, of juist andersom: maak een extreme close-up van bv. een gedeelte van het gezicht.
• Zoek bewust bewegingsonscherpte op (niet erg traditioneel, maar je omzeilt zo wel herkenbaarheid).
• Bewerk je foto achteraf zodat de personen niet herkenbaar meer zijn.
• Fotografeer de weerspiegeling in een plas van een voorbijganger.
• Fotografeer groepen waarin niemand van de personen nadruk krijgt (dat mag).

Overdrijf niet met croppen (bijsnijden) van je foto's

Veel fotografen doen het. Uit luiheid om voldoende dicht bij hun onderwerp te komen tijdens het schieten, of uit gewoonte wanneer ze thuis de gemaakte foto's 'aanpakken'. Wees er spaarzaam mee. Niet alleen gaat de kwaliteit van je foto's (het aantal pixels) ermee achteruit, maar je verliest ook de context van het beeld. Bij straatfotografie is context heel belangrijk: knip de achtergrond, de context van je verhaal, niet weg. Een van de meesters van de straatfotografie, Cartier-Bresson, beweerde dat hij nooit "cropte". Met andere woorden: hij stak meer tijd in zijn compositie en kadrering tijdens het fotograferen zelf, zodat hij de foto later niet hoefde bij te snijden. Een wijze les voor the rest of us: wees niet lui en denk dus niet: "ik fotografeer dat tafereel vanop een veilige afstand en dan zal ik later wel het interessante stuk eruit knippen". Het zal je resultaten ten goede komen, en zelfs dramatisch verbeteren.

Fotografeer straatartiesten

Street musician getting attention
Foto: J. Grandgagnage

Straatmuzikanten en andere straatartiesten vinden het normaal gezien niet erg om te worden gefotografeerd als publieke entertainer Maak misschien eerst een babbeltje, of beloon ze voor de muziek die ze maken.

Roei eens tegen de stroom in

Zoek bewust onscherpte, vreemde kadrering en sterke korrel op:

Hoe meer "grain", hoe meer vreugd? Toevoegen van korrel aan een foto heeft een vervreemdend effect en maakt het 'model' minder goed herkenbaar.

Leg zelf een verhaal in je foto, creëer sfeer

Bron

• Visietekst: Jules Grandgagnage: Visie-op-straatfotografie