Wikijunior:Kriebelbeestjes/Lieveheersbeestje

Het lieveheersbeestje

Een lieveheersbeestje met stippen. Een lieveheersbeestjes kan van 0 tot meer dan 20 stippen hebben.

Hoe ziet dit beestje eruit?

Lieveheersbeestjes zijn insecten en hebben dus een lichaam dat uit drie delen bestaat (kop, borststuk en achterlijf) en zes pootjes. Ze lijken op een half balletje en kunnen rood, geel, wit of zwart zijn. De meeste lieveheersbeestjes hebben stippen, maar niet allemaal.

Kijk goed waar het hoofdje en waar het nekstuk en ook waar het dekschild zit.

Bovenaan het kopje staan twee antennes, die zijn echter heel klein en je ziet ze aleen maar als je goed kijkt. Aan de zijkanten vind je 6 pootjes (3 aan elke kant).
Het meestal roodgekleurde deel met de stippen heet het dekschild en is een stevig pantser dat het achterlijf en de vleugels van het lieveheersbeestje bedekt.
Het dekschild zit vast aan het kopje met een borststuk.
De ogen van de lieveheersbeestjes zitten aan de zijkant bovenaan het hoofdje.

Kijk op de foto's of je kan zien waar het hoofdje zit, waar het borststuk zit en waar het dekschild begint.
Opgelet, de twee grote witte vlekken horen samen met het zwart ertussen tot het borststuk.

Er zijn wel zo'n 60 verschillende soorten lieveheersbeestjes in België en Nederland. Op de afbeelding rechts staan geen verschillende soorten maar variaties van één soort lieveheersbeestje. Net als mensen bruin of blond haar kunnen hebben kennen ook lieveheersbeestjes variatie in kleur. Sommige soorten zijn daarom moeilijk uit elkaar te houden.

Waar vind je dit beestje?

Lieveheersbeestjes komen voor in heel Europa, Azië en Noord-Amerika.

Ze leven in struiken en bomen en klimmen in planten. Soms overwinteren ze ook in huizen of kelders. Het vierentwintigstippelig lieveheersbeestje eet planten en plantenschimmels.

Wat eet het?

De meeste soorten lieveheersbeestjes (en ook de larven) eten bladluizen. Anderen eten planten (klavers) of bladschimmels. Omdat bladluizen de planten beschadigen, gebruiken boeren soms lieveheersbeestjes om de bladluizen op te eten, zo hoeven ze geen schadelijke bestrijdingsmiddelen te gebruiken die vaak verboden zijn. Soorten die schimmels eten, lijken nuttige diertjes, maar omdat de schimmels ook aan hun lijf blijven plakken dragen ze juist bij aan de verspreiding van schimmels.

Hoe groeit het op?

A. Volwassen lieveheersbeestje

Het volwassen lieveheersbeestje kennen we het beste. Als het lieveheersbeestje volwassen is, verandert het niet meer. Een klein lieveheersbeestje wordt dus nooit een groot lieveheersbeestje. Ook het aantal stippen verandert nooit; het aantal zegt dus niets over de leeftijd van het kevertje.

In het voorjaar paren mannetjes en vrouwtjes. Het vrouwtje zal daarna eitjes leggen.

B. Eitjes

De piepkleine gele eitjes van lieveheersbeestjes worden in groepjes vastgekleefd aan de onderkant van een blad. Ze liggen in groepjes van 3 tot wel 50 eitjes samen. Na ongeveer een week komen de eitjes uit.

C. Larven

Het jong dat uit een eitje van een lieveheersbeestje kruipt, noemen we een larve. Een larve ziet er nog helemaal niet uit als een lieveheersbeestje. Het lichaam is niet rond, bol en glad maar juist langwerpig, plat en stekelig. De larve heeft nog geen vleugels en kan dus ook nog niet vliegen. Een larve moet groeien en daarvoor moet het heel erg veel eten. Veel soorten lieveheersbeestjes eten ook als larve bladluizen.

D. De larve vervelt

Omdat ze groeien, zullen ze drie keer vervellen. Ze verliezen dan hun oude vel dat net als een broek te klein is geworden om een nieuw velletje te krijgen. De tijd tussen het uitkomen uit het eitje en het verpoppen duurt ongeveer 3 weken lang. Zo lang blijft hij dus een larve.

E. Verpoppen

Zodra de larve helemaal volgroeid is, is ie klaar om te verpoppen. De larve hecht zich vast aan een plant of boom en blijft bijna roerloos in zijn zelfgemaakte coconnetje zitten terwijl hij van binnen helemaal verandert. De pop ziet er uit als een bruine druppel. Dit duurt ongeveer 2 weken. In die tijd groeien er vleugels en een mooi schild met stippen.

Als het beestje na die tijd uit zijn cocon kruipt, is het een echt volgroeid lieveheersbeestje. De kleuren van de stippen zijn nog niet meteen zichtbaar, maar na enkele uren is alle kleur er en kan het lieveheersbeestje voor het eerst in zijn leven ook vliegen.

Lieveheersbeestjes worden ongeveer een jaar oud.

Hoe verdedigt het zichzelf?

Een lieveheersbeestje kan goed toneelspelen. Als het bij gevaar op zijn rug terecht komt trekt het de pootjes en antennes in en doet alsof of het dood is. Zo hoopt het dat het met rust gelaten wordt. Als het gevaar voorbij is, draait het kevertje zich op de buik en vliegt gewoon weg.

Door zijn kleuren (bv. rood met zwarte stippen) laat het lieveheersbeestje zien dat het erg vies smaakt. Als een dier toch een lieveheersbeestje eet zal het de vieze smaak niet vergeten en andere lieveheersbeestjes voortaan met rust laten. Sommige lieveheersbeestjes, zoals de rode lieveheersbeestjes met 7 stippen zijn ook echt giftig voor jonge koolmeesjes.

Een ander verdedigingsmechanisme is het gele vocht dat het lieveheersbeestje kan afscheiden aan zijn pootjes. Als je zachtjes tegen het lieveheersbeestje tikt of als een vogel hem oppakt, scheidt het die vloeistof af. Het gele goedje stinkt en smaakt erg bitter. Een vogel zou het lieveheersbeestje meteen loslaten als hij dat proeft en zo is het lieveheersbeestje gered.

Wat is er speciaal aan dit beestje?

Er zijn mensen die geloven dat je een wens mag doen als een lieveheersbeestje op het topje van je wijsvinger zit en van daar wegvliegt.

Het lieveheersbeestje is vaak het symbool voor goede doelen. Zo staat het bv. symbool voor de organisatie tegen zinloos geweld.

Lieveheersbeestjes worden soms door boeren ingezet als biologisch bestrijdingsmiddel tegen bladluizen. Zo hoeven ze geen pesticiden te gebruiken om de bladluizen op hun gewassen te bestrijden.

Wist je dat het lieveheersbeestje beschermd wordt in België?
Je mag het niet vangen of in gevangenschap houden, je mag ze niet doden of verhandelen. Je mag zelfs geen woon- of schuilplaatsen van lieveheersbeestjes verstoren.

Is het gevaarlijk?

Nee, lieveheersbeestjes zijn niet gevaarlijk. Ze kunnen wel bijten maar doen dit zelden. Steken kunnen ze niet en ze zijn ook niet giftig. De gele vloeistof die ze kunnen afscheiden is wel erg bitter en kan je maar beter van je handen wassen.

Een lieveheersbeestje is een vriendelijk dier dat erg nuttig is in de tuin omdat het schadelijke bladluizen opeet. Je moet het echter wel zelf met rust laten, want het is een beschermd diertje.

Bekijk nu een filmpje over het lieveheersbeestje .

Meer voor in de klas!

Alles om een spreekbeurt te geven. Lesmateriaal voor leerkrachten.

Bestudeer nu de meikever

Wikipedia heeft een encyclopedisch artikel over lieveheersbeestjes