Basiskennis chemie/Organische chemie/Alkynen
Alkynen | |||||||||||||||||||||||||
Zoals in het hoofdstuk over de alkenen, waar de binding tussen twee koolstofatomen door 4 elektronen verzorgd wordt, is het ook mogelijk dat zes elektronen voor de binding zorgen. Verbindingen waarin dit het geval is worden alkynen genoemd. Omdat het over een binding tussen twee koolstofatomen gaat, is het eenvoudigste alkyn een stof met twee koolstofatomen in zijn molecuul. Onder nummer 1 hieronder zie je de structuurformule. | Alkynen | ||||||||||||||||||||||||
Om de zes elektronen tussen de twee koolstofatomen in een structuurformule weer te geven, moet je bedenken dat een "gewone" binding door twee elektronen wordt gevormd en weergegeven wordt met een enkele streep: de enkele binding. Voor de 4 elektronen in de dubbele binding worden twee strepen tussen de koolstofatomen gebruikt. Voor zes elektronen is het dan niet meer dan logisch om drie strepen te gebruiken en te spreken over een drievoudige binding. | Structuurformule van alkynen | ||||||||||||||||||||||||
Namen van alkynen | |||||||||||||||||||||||||
De naamgeving van alkynen wordt door de volgende regels bepaald:
Hieronder staan enkele alkynen als voorbeeld weergegeven:
| Namen van alkynen | ||||||||||||||||||||||||
Reacties van alkynen | |||||||||||||||||||||||||
De reacties van alkynen verschillen niet veel van die van de alkenen:
| Reacties | ||||||||||||||||||||||||
Ethyn | |||||||||||||||||||||||||
Hoewel de drievoudige binding tussen koolstofatomen vaker voorkomt (zie bijvoorbeeld de categorie alkynen in Wikipedia), is het eenvoudigste alkyn – nl. ethyn – in de praktijk het meest bekende. Het is ook onder de naam acetyleen bekend. | Ethyn | ||||||||||||||||||||||||
Voor de meeste verbindingen geldt dat er energie vrijkomt als de verbinding uit de elementen wordt opgebouwd. Ethyn is een van de verbindingen waarbij juist energie vrijkomt als de verbinding ontleedt naar zijn elementen:
figuur 1 | |||||||||||||||||||||||||
Technisch is de belangrijkste toepassing te vinden in het autogeen lassen. De vlam is zeer heet, doordat er in feite drie warmtebronnen tegelijkertijd werken:
figuur 1 | Autogeen lassen | ||||||||||||||||||||||||
In het laboratorium vindt ethyn toepassing als brandgas in de AAS (atomaire-absorptiespectrometrie). De temperatuur van een vlam van ethyn en perslucht is zo hoog dat veel verbindingen uit elkaar vallen in losse atomen. Van die losse atomen kan vervolgens de concentratie gemeten worden op een vergelijkbare manier als in de gewone spectrometrie. figuur 1 | Laboratorium toepassing |