Basiskennis chemie 3/Zuur volgens Brønsted en Lowry

Zuur volgens Brønsted

Al eerder heb je kennisgemaakt met het begrip "zuur": een deeltje dat H⁺ kan afstaan. Verder is azijnzuur veel als voorbeeld van een zuur gebruikt.
De definitie "H⁺ kunnen afstaan" is afkomstig van de de Deense chemicus Brønsted. Naast azijnzuur zijn er nog een groot aantal andere stoffen die H⁺ kunnen afstaan. In tabel 49 van BINAS kun je er een aantal vinden.

Brønsted

Meerwaardige zuren

Zuren die meer dan één H⁺ kunnen afstaan worden meerwaardige zuren genoemd. Voorbeelden zijn: zwavelzuur

{\ce {H2SO4}}

dat twee H⁺-ionen kan afstaan en fosforzuur dat er zelfs 3 kan afstaan. Wat wel voor deze zuren geldt is dat het afstaan van de waterstof-ionen niet tegelijk gaat. In een oplossing van zwavelzuur in water zullen eerst (bijna) alle zwavelzuur-moleculen 1 waterstof-ion afstaan. Pas als er vrijwel geen moleculen

{\ce {H2SO4}}

meer over zijn, er is dan wel een heleboel waterstofsulfaat (

{\ce {HSO4-}}

) gevormd, zullen de eerste

{\ce {HSO4-}}

-ionen hun

{\ce {H+}}

afstaan en sulfaat,

{\ce {SO4^{2-}}}

, vormen.

meerwaardig zuur

Zwavelzuur
2-waardig

Base, geconjugeerde base, geconjugeerd zuur

Door Brønsted is ook het begrip "base" gedefinieerd: Een base is een deeltje dat ${\ce {H+}}$ -ionen kan opnemen. In de voorbeelden met azijnzuur en acetaat is het laatste deeltje duidelijk een base: het kan een ${\ce {H+}}$ opnemen (en wordt dan azijnzuur). Een base die op deze manier bij een zuur hoort, de base heeft 1 ${\ce {H+}}$ minder, wordt de geconjugeerde base van het zuur genoemd.

Acetaat is de geconjugeerde base van azijnzuur

Omgekeerd, een zuur dat op vergelijkbase manier bij een base hoort, het zuur heeft 1 ${\ce {H+}}$ meer dan de base, wordt het geconjugeerde zuur van de base genoemd.

Azijnzuur is het geconjugeerde zuur van acetaat

Base
Geconjugeerde base
Geconjugeerd zuur

Amfoliet

Kijk je nu opnieuw naar het voorbeeld van zwavelzuur dan is er met het ${\ce {HSO4-}}$ -deeltje iets speciaals aan de hand: Het kan zoals hierboven aangegeven een ${\ce {H+}}$ afstaan, en is dus een zuur, maar het kan óók een ${\ce {H+}}$ opnemen en is dus ook een base! Het waterstofsulfaat-ion is een amfoliet.
Maar ook:

Zwavelzuur, ${\ce {H2SO4}}$ , is het geconjugeerde zuur van waterstofsulfaat en
Sulfaat, ${\ce {SO4^{2-}}}$ , is de geconjugeerde base van waterstofsulfaat.

Amfoliet

Vorige pagina

Inhoudsopgave

Volgende pagina