Belgische Franstalige literatuur

Inleiding

Schilderij van Théo van Rysselberghe: Een lezing van Émile Verhaeren
Op een bijeenkomst in zijn appartement in Saint-Cloud leest Emile Verhaeren voor uit eigen werk. De Franse en Belgische vrienden van Verhaeren en Théo Van Rysselberghe zijn de toehoorders. Van links naar rechts zijn dat Félix Le Dantec, Francis Vielé-Griffin, Félix Fénéon, Henri Ghéon (staand), André Gide, Maurice Maeterlinck (zittend, uiterst rechts), en (op de rug gezien) de kunstschilder Henri-Edmond Cross

In dit wikibook wordt de Belgische Franstalige literatuur behandeld, met de nadruk op romans en hun auteurs vanaf de 19e eeuw. Voor Franse literatuur, de literatuur uit Frankrijk, zie Franse literatuurgeschiedenis. Deze opdeling heeft evenwel iets kunstmatigs, omdat ieder in het Frans schrijvend Belgisch auteur uiteraard de aspiratie koestert om te worden uitgegeven in Frankrijk.

Het huidige België ontstond pas in 1830, een Franstalige staat die werd opgericht als reactie tegen het Nederlandse orangistische regime. Het is vanaf het einde van de negentiende eeuw dat de Belgische literatuur echt van start gaat met grote namen zoals Georges Rodenbach, Émile Verhaeren, Maurice Maeterlinck. Het dient opgemerkt dat Vlaamse schrijvers in die periode vaak in het Frans schreven omdat ze als internationale schrijvers erkend wilden worden en het Frans daar veel beter geschikt voor was. Dat was het geval met onder meer Émile Verhaeren, Maurice Maeterlinck, Max Elskamp en Georges Rodenbach. Zij laten hun werk publiceren bij dezelfde uitgeverijen als auteurs uit Frankrijk en oogstten er veel succes mee.

Belgische uitgeverijen die veel hebben bijgedragen aan de popularisering van de Franstalige Belgische roman zijn La Renaissance du Livre (opgericht in Brussel, 1922); Dupuis; Gordinne en Casterman; Marabout (Verviers, 1949); Labor (1919) en Espace Nord, een verzameling paperbacks opgericht door éditions Labor in Brussel in 1983.

In de twintigste eeuw komen auteurs op de voorgrond zoals Géo Norge, Marie Gevers, Thomas Owen, Jean Ray, Arthur Masson, Michel de Ghelderode, Camille Lemonnier, Georges Simenon, de surrealisten Paul Nougé, Louis Scutenaire en Irène Hamoir. Meer recent bewijzen Suzanne Lilar, Françoise Mallet-Joris, Conrad Detrez en Amélie Nothomb dat de Franstalige Belgische literatuur springlevend is. Bovendien is België als het ware het land van strips en hebben grote namen als Hergé en Jijé veel bijgedragen aan de culturele invloed van het land.

Er worden vrij weinig Franstalige boeken vertaald naar het Nederlands. Uitgevers kunnen alleen uit de kosten komen door op veilig te spelen en romans van bekende bestsellerauteurs zoals Michel Houellebecq en Patrick Modiano te laten vertalen. Daardoor blijven veel waardevolle auteurs onderbelicht of zelfs onbekend buiten het eigen taalgebied. In het algemeen heeft Franstalige literatuur, ongeacht of ze in Frankrijk of daarbuiten wordt geproduceerd, ook sterk te lijden onder de veramerikanisering van de markt.

Literaire perioden

Belangrijke hedendaagse auteurs

Henri Michaux (Un barbare en Asie, 1933; Plume, 1938; Les ravagés, 1976)
Charles Plisnier (Mariages, 1936; Faux Passeport, 1937)
Georges Simenon (Le chien jaune, 1931; Maigret et la vieille dame, 1950; Mémoires intimes, 1981)
Marguerite Yourcenar (Mémoires d’Hadrien, 1951, L’œuvre au noir, 1968)
Jean-Pierre Verheggen (Le degré Zorro de l’écriture, 1978)
Pierre Mertens (Les éblouissements, 1987)
Jacqueline Harpman (Orlanda, 1996)
Jean-Philippe Toussaint (La salle de bain, 1985, La vérité sur Marie, 2009)
Amélie Nothomb (Hygiène de l’assasin, 1993, Stupeur et tremblements, 1999; Tuer le père, 2011)
François Weyergans (Trois jours chez ma mère, 2005)
Nicolas Ancion (Nous sommes tous des playmobiles, 2007; L’homme qui valait 35 milliards, 2009; La cravate de Simenon, 2012)
Bernard Quiriny (Contes carnivores, 2008; Les assoiffées, 2010)
[...]

Fransschrijvende Vlaamse auteurs

Jan Baetens, André Baillon, Georges Eekhoud, Max Elskamp, Marie Gevers, Maurice Maeterlinck, Paul Neuhuys, Jean Ray, Georges Rodenbach, Guy Vaes, Émile Verhaeren, Eugène Baie, Horace van Offel, Alfred Goemaere, Gaspard de Cort, Marie du Vivier, Georges Vaxelaire, Roger Avermaete, ...

Franstalige auteurs in Belgisch Congo

Badibanga, L'éléphant qui marche sur des oeufs (1931)

Lomami Tchibamba, Ngando (1948), Joseph Conrad, Nele Mariam

Georges Duncan, Henri Cornélus, Marcel Tinel, Joseph Esser, Mukala Kadima Nzuji, Martial Sinda

[Zie Silvia Riva,Nouvelle histoire de la littérature du Congo-Kinshasa (2006); Mukala Kadima-Nzuji, La Littérature zaïroise française (1984)]

Belgische stripauteurs

Hergé (Tintin), Franquin (Gaston Lagaff), Philippe Geluck (Chat), Greg (Achille Talon), Jean van Hamme (de series Thorgal en Largo Winch, François Shuiten (Cités obscures)

Literaire prijzen in Franstalig België

Les Prix de la Fédération Wallonie-Bruxelles:
- Prix de la première œuvre
- Prix triennal de poésie
- Prix triennal de théâtre
- Prix triennal du roman
- Prix triennal de l’essai
- Prix quinquennal de littérature
Les Prix Rossel:
- Prix Rossel
- Prix Rossel des jeunes
Le Prix des lycéens de la Fédération Wallonie-Bruxelles
Le Prix Marcel Thiry
Le Prix Gauchez-Philippot
Le Prix Maurice Carême de poésie
Le Prix des Bibliothèques de la Ville de Bruxelles
Le Prix Saga-Café
Le Prix Charles Plisnier
Les Prix de l’Académie de langue et de littérature françaises de Belgique:
- Prix Découverte
- Grand Prix des Arts du spectacle
- Grand prix de poésie
- Grand prix de l’essai
- Grand prix du roman
- Grand prix de l’histoire de la littérature

Bronvermelding

Le portail des littératures belges
Het verdronken land Franstalige literatuur in Vlaanderen
Franstalige literatuur in Gent
Belgische Franstalige letterkunde
Wel en wee van de Frans-Belgische letterkunde
De Franse literatuur in Vlaanderen
La littérature belge francophone
Littérature en langue française au 20ème siècle
Littérature belge d'expression française (Que sais-je?) Kindleboek
Histoire de la littérature belge d’expression française
De Franse letterkunde bestaat niet in Nederland