Gender en diversiteit/Aanpakken van discriminatie

Het bestrijden van discriminatie is nodig op vele vlakken. Er zijn gelukkig op veel niveaus ook mensen mee bezig: basisbewegingen en zelfhulpgroepen, enkele politici en hun medewerkers, ...

Discriminatie in het alledaagse leven

De samenleving waarin wij leven gaat niet zo goed om met diversiteit. Dit is een probleem dat vaak veel moeilijker is om op te lossen, en veel meer tijd nodig heeft, dan bijvoorbeeld enkele wetsaanpassingen.

Geslachtsregistratie

Verschillende genderrechtenorganisaties wereldwijd ijveren voor de afschaffing van geslachtsregistratie. Dit komt terug op verschillende plaatsen: bijvoorbeeld bij de geboorte wordt het - vermeende - geslacht officieel vastgelegd. Verder moet je bij heel veel zaken verplicht kiezen voor het man of vrouw hokje. Bijvoorbeeld in België, bij het nemen van een treinabonnement moet je je geslacht vermelden. EN bij het nemen van een abonnement op eeh tijdschrift, nieuwsbrief, het inschrijven op een website...

Er bestaan hier verschillende reacties voor. We tonen enkele voorbeelden.

De Gender Actie Groep (België) bijvoorbeeld heeft een brief opgesteld waarin individuen mensen in een organisatie kunnen aanspreken om die registratie achterwege te laten of tenminste optioneel te maken.

Behandeling

Meneer of mevrouw, dat is al wat de meeste mensen kennen.

Culturele discriminatie

Dit klinkt misschien onbelangrijk, maar in veel media, in fims en boeken, is er een probleem met diversiteit: er is er geen. Het aantal soaps waarin enkel blanke mensen rondlopen in buurten die in de echte wereld veel meer een mix zijn, is niet te tellen. Films met enkel heteroseksuele relaties, zonder aandacht voor genderdiversiteit behalve om te "lachen" ermee (bijvoorbeeld het cliché travestie karakter). Zoiets veroorzaakt problemen, namelijk o.a. dat mensen die zich niet in die hokjes thuisvoelen, te weinig eigen cultuur vinden, wat een verschraling met zich meebrengt, of een drang om dan toch maar te conformeren aan wat de filmbeelden tonen.

Dit wordt het normatieve karakter van mainstream cultuur genoemd, dat hokjesdenken verspreidt en i.v.m. gender nooit afwijkt van het bipolaire model: er is enkel man of vrouw, die zijn elkaars tegengestelden, daartussen is er niets.

Over tolerantie en respect

Er is een bepaalde stroming van denken die meent dat, als iedereen maar genoeg respect of tolerantie voor elkaar opbrengt, alle problemen in de samenleving zichzelf wel oplossen. We citeren hier een passage uit Ik Stel Vast, waarbij we het woord racisme kunnen veranderen door discriminatie in het algemeen:

" 'Tolerantie' is een begrip dat betrekking heeft op een individuele attitude. Het is een begrip dat slaat op de nobele individuele inborst van mensen, die ervoor zorgt dat zij -- op basis van welke criteria ook -- bepaalde dingen 'verdragen'. Wanneer men 'tolerantie' als tegendeel van 'racisme' gebruikt, dan associeert men racisme meteen ook met individuele opvattingen of attituden. Racisten zijn dan mensen die de bepaalde dingen waarvan sprake niet verdragen. Meteen wordt hieraan ook een morele evaluatie toegevoegd: tolerantie is goed, ruimdenkend en nobel, intolerantie is slecht, kleingeestig of kortzichtig. Aan de termen hangt tegelijkertijd een politieke categorisering: links en het centrum zijn tolerant, (extreem) rechts is intolerant. De individualisering van racisme via het contrasterende paar 'tolerantie-intolerantie' houdt een analyse van racisme in, waarbij racisme herleid wordt tot individuele, karakteriële eigenschappen van mensen. De maatschappij, of (om verouderde terminologie te gebruiken) het systeem wordt niet gezien als een producent van racisme. Racisten zijn stoute mensen, die weigeren dingen te verdragen die men met een beetje goeie wil best zou kunnen verdragen. De diepere politieke dimensies van racisme worden weggevlakt, en het is opvallend hoe zwak racisme als politiek fenomeen wordt omschreven.

Politieke actieplannen tegen racisme benadrukken voortdurend de individuele, attitudinele kant van de zaak, en gebruiken een jargon dat aan de psychotherapie is ontleend: de mensen zijn angstig of onzeker, zij voelen zich uitgesloten, hebben geen greep meer op hun toestand of hun omgeving, zij ervaren een bedreiging vanwege de vreemdelingen, zij hebben het gevoel dat hun oude waarden niet meer afdoend zijn, enzovoort. Dat racisme wel eens iets zou kunnen te maken hebben met algemene politieke processen of met structurele kenmerken van ons type samenleving, wordt niet in aanmerking genomen. " -- citaat uit Ik Stel Vast - Politiek taalgebruik in het tijdperk van vernieuwing, hoofdstuk 5, Jan Blommaert (ook online leesbaar).

Groepen en bewegingen

We bespreken enkele groepen die zich inzetten voor vrijheid van genderexpressie, tegen genderdiscriminatie en hokjesdenken, etc. Ook hier zijn onze ervaringen beperkt, andere auteurs kunnen dit verder aanvullen.

België

• Gender Actie Groep

Nederland

• Noodles

Verenigd Koninkrijk

• Press for Change

Verenigde Staten van Amerika

• Gender Public Advocacy Coalition (GenderPAC)