Maatschappijleer/Maatschappijleer 3 havo/Samenvatting H2 De grondbeginselen

Veiligheid, vrijheid en gelijkheid zijn basisprincipes van de rechtsstaat:

• de overheidsmacht is opgedeeld;
• er is een grondwet;
• burgers én overheid houden zich aan de wet.

Montesquieu, was een Frans filosoof. Hij wordt beschouwd als een van de grondleggers van de sociologie en als een van de belangrijkste filosofen van de Verlichting.

Om machtsmisbruik van de overheid te voorkomen, is deze macht verdeeld in een:

• wetgevende macht;
• uitvoerende macht;
• rechterlijke macht.

Deze verdeling noemen we de machtenscheiding of Trias Politica. Het idee is dat de verschillende staatsmachten elkaar controleren en scherp houden (checks and balances).

De onafhankelijkheid van rechters zorgt ervoor dat het proces eerlijk verloopt, je wordt beschermd tegen de overheid en dat mensen geen eigen rechter gaan spelen.

Naast klassieke grondrechten zijn er sinds 1983 ook sociale grondrechten opgenomen in de grondwet. Het is erg moeilijk om de grondwet aan te passen. Daarnaast hebben we te maken met de EVRM.

Het legaliteitsbeginsel heeft te maken met de strafbaarheid, strafmaat en de manier waarop iemand vervolgd kan worden (bijvoorbeeld de ne bis in idem-regel waarbij je na de uitspraak van een rechter in principe niet voor een tweede maal voor hetzelfde vervolgd kan worden).