Michel de Montaigne/Essais: Verschillende edities

Montaigne begon in 1572 aan de Essais te werken. Hij bleef ze na de eerste editie uitbreiden en redigeren tot aan zijn dood in 1592. De vier eerste edities werden nog tijdens zijn leven gepubliceerd. Het exemplaar van editie 1588 dat Montaigne tot aan zijn dood bleef bewerken (maar dat onvolledig en onuitgegeven bleef) kreeg de naam 'Exemplaire de Bordeaux'. De laatste, postuum verschenen uitgave was een initiatief van zijn 'fille d'alliance ' Marie de Gournay, die er zelf commentaren aan toevoegde.

Titelpagina van de Essais

Alles bij elkaar hebben moderne uitgevers dus de keuze om zich te baseren op een van de volgende edities:

1. de eerste editie van 1580 met Livre I en Livre II, "Texte A" genoemd;
2. de tweede editie van 1582 met toevoegingen van Montaigne aan de oorspronkelijke tekst;
3. de derde editie van 1587, identiek aan die van 1582 (daarom wordt in plaats hiervan die van 1588 soms de 'derde editie' genoemd)
4. de vierde editie van 1588 met talrijke toevoegingen en verbeteringen, alsook Livre III. "Texte B" genoemd.
5. na zijn dood in 1592 liet Montaigne het "Exemplaire de Bordeaux" na, zijn exemplaar van de editie van 1588 met talrijke handgeschreven toevoegingen, "Texte C" genoemd;
6. ten slotte bestaat er nog een postume editie uit 1595, die van Marie de Gournay en Pierre de Brach, een vriend van Montaigne. Over de vraag of hun toevoegingen – die niet in de Bordeaux-kopie staan – wel authentiek van Montaigne zelf zijn, tast men in het duister.

Tot in de negentiende eeuw werd het Bordeaux-exemplaar genegeerd door uitgevers, die genoegen namen met het reproduceren van de tekst van Marie de Gournay. Reeds in 1802 besefte Naigeon, secretaris van Diderot, het belang ervan, wat leidde tot de uitgave van de tekst. Een echte doorbraak kwam er echter pas met een uitgave door Fortunat Strowski in 1906, en vervolgens door Pierre Villey, Arthur Armaingaud, Albert Thibaudet en Maurice Rat. Dankzij hun werk kreeg de tekst van het Bordeaux-exemplaar een prominente plaats in moderne uitgaven, met name van La Pléiade in 1963.

noot