Nieuwgrieks/Adjectieven

Een adjectief komt in getal, geslacht en vorm overeen met het substantief waar het bijhoort. Indien het als gezegde gebruikt wordt dan komt het in getal en geslacht overeen met het onderwerp (de naamval is in dat geval natuurlijk altijd de nominatief):

Ο άντρας είναι τίμιος.   "De man is eerlijk."

Η γυναίκα είναι τίμια.   "De vrouw is eerlijk."

Το παιδί είναι τίμιο.   "Het kind is eerlijk."

De uitgangen van de adjectieven zijn afhankelijk van de naamval waarin ze staan en de diverse verbuigingen verschillen per geslacht.

Bij de verbuiging van adjectieven kunnen we 10 groepen onderscheiden. Enkel de eerste 3 groepen komen frequent voor, de overige groepen bevatten niet echt veel adjectieven.

In tegenstelling tot de substantieven verspringt het accent niet, het blijft dus steeds op dezelfde lettergreep (uitgezonderd enkele weinig voorkomende adjectieven met Oudgriekse verbuiging).

Als adjectieven echter als substantief gebruikt worden dan verspringen de accenten wel, bekijk bvb. het adjectief πλούσιος "rijk":

Βλέπω δυο πλούσιους ανθρώπους.   "Ik zie twee rijke mensen."

Βλέπω δυο πλουσίους.   "Ik zie twee rijken."

Opmerkingen:

• de vocatief wordt enkel vermeld bij de mannelijke verbuiging in het enkelvoud omdat deze in alle andere gevallen gelijk is aan de nominatief.
• de trappen van vergelijking worden op een afzonderlijke pagina besproken.

groep 1. Adjectieven op -ος, -η, -ο

We gebruiken καλός "goed".

	Mannelijk	Vrouwelijk	Onzijdig
Nom. Enk.	καλός	καλή	καλό
Gen. Enk.	καλού	καλής	καλού
Acc. Enk.	καλό	καλή	καλό
Voc. Enk.	καλέ
Nom. Mv.	καλοί	καλές	καλά
Gen. Mv.	καλών	καλών	καλών
Acc. Mv.	καλούς	καλές	καλά

Opmerking:

• soms krijgen deze adjectieven in de accusatief enkelvoud (mannelijk en vrouwelijk) een eind-ν volgens de regels die ook voor lidwoorden gelden. Meer hierover op de pagina over fonologie. Deze uitgang is echter vrij zeldzaam.

groep 2. Adjectieven op -ος, -α, -ο

We gebruiken ωραίος "mooi".

	Mannelijk	Vrouwelijk	Onzijdig
Nom. Enk.	ωραίος	ωραία	ωραίο
Gen. Enk.	ωραίου	ωραίας	ωραίου
Acc. Enk.	ωραίο	ωραία	ωραίο
Voc. Enk.	ωραίε
Nom. Mv.	ωραίοι	ωραίες	ωραία
Gen. Mv.	ωραίων	ωραίων	ωραίων
Acc. Mv.	ωραίους	ωραίες	ωραία

De adjectieven uit deze groep kan je herkennen aan volgende tips:

• met een stam (dit is de basisvorm zonder -ος) die op een geaccentueerde klinker eindigt, bvb. κρύ-ος "koud", νέ-ος "jong, nieuw", ωραί-ος "mooi".
• met een stam op een iota ι die als "j" uitgesproken wordt (zie Fonologie), bvb. όρθι-ος "rechtopstaand", πάλι-ος "oud", πλούσι-ος "rijk".
• de adjectieven eindigend op -ούχος, -φόρος, -ούργος.
• de adjectieven uit volgende lijst: άκρος "extreem",   γκρίζος "grijs",   θρήσκος "devoot",   μοντέρνος "modern",   παρθένος "maagdelijk",   σβέλτος "lenig",   σκούρος "donker",   στείρος "dor",   στέρφος "onvruchtbaar",   συμφεροντολόγος "egocentrisch".

groep 3. Adjectieven op -ός, -ιά, -ό

We gebruiken γλυκός "zoet".

	Mannelijk	Vrouwelijk	Onzijdig
Nom. Enk.	γλυκός	γλυκιά	γλυκό
Gen. Enk.	γλυκού	γλυκιάς	γλυκού
Acc. Enk.	γλυκό	γλυκιά	γλυκό
Voc. Enk.	γλυκέ
Nom. Mv.	γλυκοί	γλυκές	γλυκά
Gen. Mv.	γλυκών	γλυκών	γλυκών
Acc. Mv.	γλυκούς	γλυκές	γλυκά

De adjectieven uit deze groep kan je herkennen omdat de nominatief mannelijk enkelvoud eindigt op -κος, -κός, -χός, -θός.

groep 4. Adjectieven op -ύς, -ιά, -ύ

We gebruiken βαθύς "diep".

	Mannelijk	Vrouwelijk	Onzijdig
Nom. Enk.	βαθύς	βαθιά	βαθύ
Gen. Enk.	βαθιού*	βαθιάς	βαθιού*
Acc. Enk.	βαθύ	βαθιά	βαθύ
Voc. Enk.	βαθύ
Nom. Mv.	βαθιοί	βαθιές	βαθιά
Gen. Mv.	βαθιών	βαθιών	βαθιών
Acc. Mv.	βαθιούς	βαθιές	βαθιά

Opmerking:

• Voor de genitief enkelvoud mannelijk en onzijdig worden ook regelmatig de vormen βαθύ gevonden.
• Volgende adjectieven volgen ook een Oudgriekse verbuiging. Ze komen in dat geval meestal in een technische context of in vaststaande uitdrukkingen voor: αμβλύς "stomp",   βαρύς "zwaar",   βραχύς "kort",   δριμύς "wrang",   ευθύς "rechtstreeks",   ευρύς "wijdopen",   θρασύς "driest",   οξύς "scherp",   ταχύς "snel",   τραχύς "ruw":

	Mannelijk	Vrouwelijk	Onzijdig
Nom. Enk.	οξύς	οξεία	οξύ
Gen. Enk.	οξέως	οξείας	οξέως
Acc. Enk.	οξύ	οξεία	οξύ
Voc. Enk.	οξύ
Nom. Mv.	οξείς	οξείς	οξέα
Gen. Mv.	οξέων	οξέων	οξέων
Acc. Mv.	οξείς	οξείς	οξέα

groep 5. Adjectieven op -ής, -ιά, -ί

We gebruiken σταχτής "grauw".

	Mannelijk	Vrouwelijk	Onzijdig
Nom. Enk.	σταχτής	σταχτιά	σταχτί
Gen. Enk.	σταχτιού	σταχτιάς	σταχτιού
Acc. Enk.	σταχτή	σταχτιά	σταχτί
Voc. Enk.	σταχτή
Nom. Mv.	σταχτιοί	σταχτιές	σταχτιά
Gen. Mv.	σταχτιών	σταχτιών	σταχτιών
Acc. Mv.	σταχτιούς	σταχτιές	σταχτιά

groep 6. Adjectieven op -ης, -α, -ικο

We gebruiken ζηλιάρης "jaloers".

	Mannelijk	Vrouwelijk	Onzijdig
Nom. Enk.	ζηλιάρης	ζηλιάρα	ζηλιάρικο
Gen. Enk.	ζηλιάρη	ζηλιάρας	ζηλιάρικου
Acc. Enk.	ζηλιάρη	ζηλιάρα	ζηλιάρικο
Voc. Enk.	ζηλιάρη
Nom. Mv.	ζηλιάρηδες	ζηλιάρες	ζηλιάρικα
Gen. Mv.	ζηλιάρηδων	—	ζηλιάρικων
Acc. Mv.	ζηλιάρηδες	ζηλιάρες	ζηλιάρικα

Opmerking:

• De genitief vrouwelijk meervoud bestaat niet.
• Deze groep omvat alle adjectieven op -άρης en -ούλης.
• Verder ook de adjectieven die een bepaalde lichaamseigenschap uitdrukken (in het Nederlands geven we dit meestal weer door een constructie met het voorzetsel "met"):

κοντολαίμης "met een korte nek",   μαυρομάτης "met zwarte ogen", ...

• Tenslotte bevat deze groep ook volgende adjectieven: κατσούφης "ontevreden",   κουτσομπόλης "roddelachtig",   μπατίρης "bankroet",   τεμπέλης "lui",   τσαχπίνης "liederlijk",   τσιγκούνις "gierig".

groep 7. Adjectieven op -άς, -ού, -άδικο

We gebruiken λογάς "babbelziek".

	Mannelijk	Vrouwelijk	Onzijdig
Nom. Enk.	λογάς	λογού	λογάδικο
Gen. Enk.	λογά	λογούς	λογάδικου
Acc. Enk.	λογά	λογού	λογάδικο
Voc. Enk.	λογά
Nom. Mv.	λογάδες	λογούδες	λογάδικα
Gen. Mv.	λογάδων	λογούδων	λογάδικων
Acc. Mv.	λογάδες	λογούδες	λογάδικα

groep 8. Adjectieven op -ης, -ης, -ες

We gebruiken σαφής "helder".

	M.+Vr.	Onzijdig
Nom. Enk.	σαφής	σαφές
Gen. Enk.	σαφούς	σαφούς
Acc. Enk.	σαφή	σαφές
Voc. Enk.	σαφή
Nom. Mv.	σαφείς	σαφή
Gen. Mv.	σαφών	σαφών
Acc. Mv.	σαφείς	σαφή

Opmerkingen:

• De vocatief is zeer zeldzaam.
• De adjectieven op -ώδης zijn de enige die een accentverschuiving hebben in de genitief meervoud:

ιδεώδης "denkbeeldig"  →  ιδεωδών

• Bij volgende adjectieven verschuift het accent in de nominatief en de accusatief onzijdig enkelvoud naar de derde laatste lettergreep: αυθάδης "brutaal",   αυτάρκης "zelfgenoegzaam",   επιμήκης "langwerpig",   κακοήθης "immoreel",   κλινήρις "bedlegerig",   συνήθης "gewoonlijk".

groep 9. Adjectieven op -ων, -ουσα, -ον

We gebruiken μέλλων "toekomstig".

	Mannelijk	Vrouwelijk	Onzijdig
Nom. Enk.	μέλλων	μέλλουσα	μέλλoν
Gen. Enk.	μέλλoντος	μέλλουσας	μέλλoντος
Acc. Enk.	μέλλoντα	μέλλουσα	μέλλoν
Voc. Enk.	(μέλλων)
Nom. Mv.	μέλλoντες	μέλλουσες	μέλλoντα
Gen. Mv.	μελλόντων	μελλουσών	μελλόντων
Acc. Mv.	μέλλoντες	μέλλουσες	μέλλoντα

Deze groep bevat voornamelijk adjectieven die uit het Oudgrieks overgenomen zijn. In deze groep hebben we een accentverschuiving in de genitief meervoud: in het mannelijk en het onzijdig staat het accent op de voorlaatste lettergreep, in het vrouwelijk op de laatste.

groep 10. Adjectieven op -ων, -ων, -ον

We gebruiken μείζων "meerderjarig".

	M.+Vr.	Onzijdig
Nom. Enk.	μείζων	μείζον
Gen. Enk.	μείζονος	μείζονος
Acc. Enk.	μείζονα	μείζον
Voc. Enk.	μείζων
Nom. Mv.	μείζονες	μείζονα
Gen. Mv.	μειζόνων	μειζόνων
Acc. Mv.	μείζονες	μείζονα

Opmerkingen:

• De onzijdige vormen zijn zeer zeldzaam.
• Tot deze groep behoren verder volgende adjectieven: γενναιόρφων "genereus",   δεισιδαίμων "bijgelovig",   εθνικόρφων "nationalistisch",   ειδήμων "expert",   εμπειρογνώμων "specialist",   ευγνώμων "dankbaar",   μετριόφρων "bescheiden",   νοήμων "intelligent" en ελάσσων "minderjarig".

Het onregelmatige adjectief πολύς "veel"

	Mannelijk	Vrouwelijk	Onzijdig
Nom. Enk.	πολύς	πολλή	πολύ
Gen. Enk.	—	πολλής	—
Acc. Enk.	πολύ	πολλή	πολύ
Voc. Enk.	—	—	—
Nom. Mv.	πολλοί	πολλές	πολλά
Gen. Mv.	πολλών	πολλών	πολλών
Acc. Mv.	πολλούς	πολλές	πολλά
Voc. Mv.	—	—	—

Opmerkingen:

• De genitief enkelvoud mannelijk en onzijdig bestaat niet.
• De vocatief bestaat niet.

Onverbogen adjectieven

Het Grieks kent ook een aantal adjectieven van vreemde oorsprong die in alle naamvallen en geslachten dezelfde vorm behouden.

Enkele voorbeelden: γκρι "grijs",   λουξ "de luxe",   μπεζ "beige".

---

>> Nieuwgrieks >> Adjectieven