Onderwijs in relatie tot P2P/Crowdfunding

Crowdfunding: een alternatieve wijze om een project te financieren waarbij vele kleine investeerders een bedrag investeren in een doel waarin ze geloven en waarbij ze zich betrokken voelen. Met deze grote investering kan de initiatiefnemer zijn doel verwezenlijken.

Crowdfunding en P2P

Crowdfunding, dat voortkomt uit crowsourcing (zie theoretische duiding) kunnen we op een directe manier linken aan het concept van p2p in Bauwens’ boek ‘De wereld redden’ (2013). Hier definieert hij peer-to-peer als ‘ een begrip uit de computerwereld dat letterlijk gelijke-tot-gelijke (computer in een netwerk) betekent’ ( Bauwens, p 204). Bij crowdsourcing zelf, lanceert men een open oproep naar creatieve oplossingen voor problemen die zich stellen binnen organisaties. Dit gebeurt vaak via het internet, maar is niet noodzakelijk (zie onderstaand voorbeeld van Cie Tartaren waar mensen in 'levende lijve' in contact komen met een organisatie en hen willen steunen d.m.v. geld te doneren op een rekening). Op deze manier zijn de gebruikers in het netwerk elkaars gelijke.

Het begrip crowdfunding komt aan bod in de context van de vraag naar de grenzen van peer-productie. Er wordt gesteld dat de materiële productie van peer-productie een andere aanpak vraagt dan de materiële productie van bijvoorbeeld een auto. Voor de productie van een auto is er kapitaal nodig voor grondstoffen en machines. Hier wordt het terrein van de schaarste betreden; goederen worden geproduceerd met het oog op hun ruilwaarde. Zonder dit principe zou de markt ineen storten. Bij p2p echter, worden goederen geproduceerd omwille van hun gebruikswaarde. Toch verloopt het materiële aspect van peer-productie momenteel toch nog via de marktlogica. Dit terwijl het idee ‘ iedereen draagt bij volgens zijn mogelijkheden en krijgt volgens zijn behoeften' nodig is om innovatief te kunnen zijn. Deze twee logica’s werken elkaar tegen. Crowdfunding biedt een antwoord op dit probleem, via kleine bijdragen kan men voldoende groot startkapitaal bij elkaar brengen. Zo kan men zich toespitsen op de productie en het innoveren zonder de kapitalistische invloed. De moraal van het verhaal is dus dat we de concepten die in onze hersenen zijn ingeprent, gebaseerd zijn op een bestaand idee van productie, volledig moeten herdenken (Bauwens, 2013).

Voorbeeld

Crowdfunding bestaat in principe al erg lang. Zo schonk Frankrijk het Vrijheidsbeeld aan New York. Maar de sokkel waarop dat beeld moest komen te staan, werd door de inwoners zelf gefinancierd bij gebrek aan geld van de Overheid (Koren, n.d.). Bij ons in Europa kwam het rond 1990 op en ontwikkelde het mee met het Internet. Aanvankelijk werd crowdfunding gebruikt in de creatieve industrie, waarmee muziek, film, journalisten, schrijvers, uitgevers etc. bedoeld worden. Later breidde het zich uit naar sociale projecten. Van beide sectoren wordt er respectievelijk een voorbeeld gegeven.

De Vort’n Vis is een ‘autonoom regionaal trefpunt’ regio Ieper dat verschillende activiteiten zoals optredens, praat-en discussiegroepen organiseert. De gebouwen van de Vort’n Vis voldoen niet meer aan de verwachtingen en de staat ervan is onvoldoende. Er werd dan ook samen gezeten met verschillende partijen, waaronder ook de provincie West-Vlaanderen en de stad Ieper. Na de voorlegging van de plannen bleek dat er naar schatting nog 100.000 euro nodig is om de bouw te kunnen voltooien. De Vort’n Vis heeft dan ook een crowdfunding opgezet waar mensen kunnen doneren. Ze rekenen op 2000 mensen die elk 50 euro willen bijdragen. Maar ze vermelden natuurlijk ook dat grotere en kleinere bedragen welkom zijn.

Compagnie Tartaren is een artistiek gezelschap gevestigd in de Ridderstraat 33 te Leuven. Tussen sociaal-kwetsbare mensen die naar hun opentheaterplaats komen, zijn er ook artiesten in een rolstoel. Deze mensen moeten momenteel naar boven worden gedragen. Via een filmpje dat ze gemaakt hebben, hopen ze de som geld te verzamelen die ze nodig hebben om de lift de verwezenlijken. ‘ Nog 100 keer 40 euro en onze rolstoellift is een feit! Dit is geen onbereikbaar doel! En jij kan ons helpen!’ (Cie Tartaren vzw, n.d.).

Theoretische duiding

Crowdfunding is afkomstig uit de Verenigde Staten, en kwam overgewaaid in de jaren '90 naar Europa. Toch is er een duidelijk verschil wat betreft de doelstelling. In de Verenigde Staten is crowdfunding vooral bestemd voor creatieve en liefdadigheidsdoeleinden ( zoals het ondersteunen van artiesten, kunstenaars, goede doelen,...). Crowdfunding in Europa richt zich veel sterker op beginnende ondernemers die over onvoldoende startkapitaal beschikken (Wikipedia, 2014). Deze vorm van alternatie financiering heeft veel maatschappelijke troeven en kan een belangrijke hefboom zijn voor maatschappelijke verandering. Dit gebeurt in België misschien nog te weinig (MVO, 2013). Toch zijn er organisaties als Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) die hierop inzetten. MVO heeft een sociaal crowdfundplatform opgericht (SoCrowd) waar maatschappelijk relevante projecten ondersteund kunnen worden (voor de werking hiervan, zie de tweede link ter verdieping hieronder). In tijden waar organisaties met een sociaal oogmerk het moeten doen met verminderde subsidies en de overheid een minder grote rol speelt, kan crowdfunding van betekenis zijn. Toch mag crowdfunding zeker geen excuus worden voor krimpende overheidsbudgetten. Er moet gezocht worden naar hoe overheden deze innovatieve financieringsvorm kunnen ondersteunen. Mogelijks ligt er dan een grote maatschappelijke return om de hoek (MVO, 2013).

De term ‘crowdfunding’ stamt af van een algemener begrip ‘crowdsourcing’. Vanuit deze term wordt er verder gegaan met de duiding van crowdfunding. Ook de relatie met de begrippen ‘crowding out’ en ‘participatieve budgettering’ wordt zo aangegeven. Crowdsourcing is een praktijk waarbij bedrijven of personen een probleem openbaar maken en zo een beroep doen op het publiek voor een creatieve oplossing. Dit kan bijvoorbeeld online. Deze manier van werken laat toe om op een korte tijd veel input te verzamelen. Het bijdragen van ideeën, feedback en oplossingen leidt tot het ontwikkelen van bedrijfsactiviteiten. Voorbeelden hiervan zijn: klanten laten meedenken over productverbetering, het laten testen van de website van het bedrijf, een wedstrijd uitvaardigen voor een nieuw logo,… (Verbunt, 2014) De bijdrage zelf wordt meestal niet vergoed, maar kan toch beloond worden met een premie die als symbolisch kan worden begrepen als je kijkt naar de waarde van bv. een goed logo of degelijke website voor een bedrijf (Landeloos, 2013).

Crowdfunding is een specifieke vorm van crowdsourcing. Waar men bij crowdsourcing op zoek ging naar ideeën bij de ‘crowd’, staat bij crowdfunding het financiële aspect centraal. Ondernemers vragen een bijdrage aan een groep individuen in plaats van aan een bank, om zo een startkapitaal bijeen te krijgen. Bedrijven plaatsen hun ideeën op het internet of verspreiden een oproep om zo investeerders aan te trekken. Mensen investeren in deze initiatieven omdat ze er in geloven of omdat ze een zekere betrokkenheid voelen (Landeloos, 2013).

Bij de praktijk van crowdfunding zijn er drie actoren: de ondernemer, de investeerder en de mediator. Dit is eerder van toepassing op commerciële projecten dan op sociale projecten. De ondernemer is op zoek naar financiering van het project maar slaagt daar niet in. Door beroep te doen op crowdfunding, wordt de investeerder naast het bekomen van financiering ook in contact gebracht met mogelijke investeerders. Dit eerste contact met de markt kan een goede test zijn voor het idee van de ondernemer. Investeringen in het idee geven met andere woorden weer dat het idee een zekere marktwaarde heeft en dus succesvol kan zijn (Landeloos, 2013).

De investeerder behoort tot een groep van mensen die investeert in ideeën en projecten waarin men gelooft. De grootte van het bedrag kan sterk variëren. Doordat ook mensen met een klein bedrag deze mogelijkheid krijgen, weerspiegelen de investeringen het geloof in een bepaald project of product. Het publiek krijgt als het ware een stem. Op vlak van beloning van de investeerder, bestaan er 2 soorten van crowdfunding:

• Incentive based: hier ontvangt de investeerder een niet financieel product, een beloning (zoals een naamsvermelding of een gesponsord product).
• Equity based: hier ontvangt de investeerder een financieel product, iets wat bijdraagt tot het vermogen van de investeerder (equity) (zoals een percentage op de winst). (Landeloos, 2013)

De mediator bestaat voornamelijk in de aanwezigheid van crowdfundportalen. Dit zijn websites die gespecialiseerd zijn in het weergeven van verschillende initiatieven. Ze geven de investeerder de kans om een online bijdrage te leveren. Deze websites maken het contact tussen de ondernemers en de investeerders mogelijk. De platformen dienen als een soort ‘uitstalraam’ voor ondernemers om hun koopwaar aan de man te brengen. Deze manier van werken zorgt voor een grotere betrokkenheid tussen deze actoren (Landeloos, 2013).

Crowding out of het ‘verdringingseffect van overheidstekorten’ staat voor het gegeven dat ‘bepaalde uitgaven anderen verdringen’(Begrippen ‘Overheid’, n.d.). Dit effect ontstaat wanneer de overheid grote tekorten heeft en dus genoodzaakt is veel te lenen. Bijgevolg stijgt de vraag naar geld en dus ook de rentevoet. Hierdoor kunnen bedrijven minder lenen (Begrippen ‘Overheid’, n.d.). Crowdfunding zouden we hieraan kunnen linken als een alternatief voor het financieringsprobleem dat bedrijven ondervinden. Op deze manier kunnen ze zelf de som geld ophalen die ze nodig hebben. Dit biedt hen de mogelijkheid niet langer onderhevig te zijn aan ‘crowding out effect’ dat zorgt voor kleinere leningen aan een hogere rentevoet.

Participatieve budgettering kunnen we linken aan crowdfunding omdat hier de budgettering gebeurt door de participatie, de deelname van verschillende mensen. Dit is het geval bij gemeenschapsgeld. Bij participatieve budgettering, beslissen burgers mee over hoe deze budgetten besteed worden. Het doel hiervan is om ‘de democratie te verdiepen, sterkere gemeenschappen te bouwen en overheidsbegrotingen rechtvaardiger en effectiever te maken’ (Systeemverandering, 2014).

Externe Links

Voor de werking van sociale crowdfunding, zie dit filmpje: http://www.socrowd.be/hoe-werkt-sociale-crowdfunding

Voor voorbeelden van uiteenlopende, toonaangevende crowdfunding projecten uit 2012 zie: http://www.douwenkoren.nl/de-15-toonaangevende-crowdfunding-projecten-van-2012/

Voor een artikel uit Knack met voorbeelden en toelichting over crowdfunding zie: http://www.knack.be/nieuws/belgie/crowdfunding-het-succes-van-de-online-collectebus/article-normal-103480.html

Voor een voorbeeld van crowdsourcing zie: http://www.frankwatching.com/archive/2014/10/17/crowdsourcing-wat-kun-je-ermee-3-inspirerende-voorbeelden/

Voor een voorbeeld van participatieve budgettering zie: http://systeemverandering.wordpress.com/2014/11/13/participatief-budgetteren-pb-een-voorbeeld-om-te-volgen/

Referenties

Begrippen Overheid (n.d). Retrieved October 14, 2014 from http://members.home.nl/rsmeets/vwo/Overheid/Begrippen%20Overheid.pdf

Compagnie Tartaren (n.d.). Retrieved October 10, 2014 from http://www.tartaren.be/index.php?q=steun_de_cie/lift/

Engels, T. (2013). Crowdfunding: het succes van de online collectebus. Retrieved from http://www.knack.be/nieuws/belgie/crowdfunding-het-succes-van-de-online-collectebus/article-normal-103480.html

Fundable (2014). Retrieved October 20, 2014 from http://www.fundable.com/

Koren, G. (n.d.). Crowdfunding voor een icoon in de stad. Retrieved December 13, 2014, from http://www.bouwkennisblog.nl/crowdfunding-voor-een-icoon-in-de-stad/

Landeloos, L. (2013). Crowdfunding als nieuw financieringsmechanisme. Retrieved October 27, 2014, from http://p1801-aleph08.libis.kuleuven.be.kuleuven.ezproxy.kuleuven.be/view/action/nmets.do?DOCCHOICE=2113616.xml&dvs=1414699507250~522&locale=nl_NL&search_terms=&usePid1=true&usePid2=true

MVO. (2013). Crowdfunding: " Innovatieve financieringsvorm met maatschappelijke troeven, maar België hinkt achterop". Retrieved from http://www.mvovlaanderen.be/over-mvo/nieuws/crowdfunding-innovatieve-financieringsvorm-met-maatschappelijke-troeven-maar-belgie-hinkt-achterop

Projects in Brussels, Belgium (n.d.). Retrieved October 20, 2014 from https://www.kickstarter.com/discover/advanced?category_id=0&woe_id=968019&sort=magic

SoCrowd.(2012). Hoe werkt sociale crowdfunding? Retrieved from http://www.socrowd.be/hoe-werkt-sociale-crowdfunding

Systeemverandering (2014). Retrieved November 19, 2014 from https://systeemverandering.wordpress.com/2014/11/13/participatief-budgetteren-pb-een-voorbeeld-om-te-volgen/

Van Dyck, L. (n.d). Goede voorbeelden van crowdfunding. Retrieved October 14, 2014 from http://www.komjeook.org/39990/en/goede-voorbeelden-van-crowdfunding

Verbunt, E. (2014). Crowdsourcing, wat kan je er mee? 5 inspirerende voorbeelden. Retrieved November 19, 2014 from http://www.frankwatching.com/archive/2014/10/17/crowdsourcing-wat-kun-je-ermee-3-inspirerende-voorbeelden/

Voorbeelden van actieve crowdfunding projecten (n.d.). Retrieved October 14, 2014 from http://www.webclusive.com/voorbeelden-van-actieve-crowdfunding-projecten/

Wikipedia. (n.d.) Crowdfunding. Retrieved November 29, 2014 from https://nl.wikipedia.org/wiki/Crowdfunding