Onderwijs in relatie tot P2P/Liquid Feedback

Liquid Feedback is een gratis online software die ervoor zorgt dat mensen een politieke mening en besluitvorming kunnen vormen. Het laat toe om bepaalde voorstellen te bediscussiëren en hier dan later voor te stemmen. Iedereen die lid is van het online systeem heeft de mogelijkheid om een voorstel in te dienen en te participeren aan discussies. Men kan het hele proces, van de indiening van een eerste draft van het voorstel tot de uiteindelijke beslissing omtrent dit voorstel, volgen. Door mensen de mogelijkheid te bieden om voorstellen eerst te bediscussiëren, alvorens ze hierover een stem moeten uitbrengen, zorgt men ervoor dat mensen zich bewust worden van de pro’s en contra’s, de kansen en de risico’s van het voorstel. Mensen krijgen bovendien de mogelijkheid om alternatieven te bedenken en voor te stellen. Belangrijk is dat iedereen de kans krijgt om te stemmen en om ideeën verder te ontwikkelen (blog liquid feedback, 2014 ; wikipedia, 2014). Liquid Feedback combineert aspecten van een niet gemodereerd, zelfgeorganiseerd discussieproces, namelijk gekwantificeerde en constructieve feedback, en aspecten van Liquid Feedback, namelijk gedelegeerde stemming en stemming bij volmacht. Met gekwantificeerde feedback wordt de som van alle feedback bedoeld. Liquid Feedback is gebaseerd op de idee van een interactieve democratie, waarbij het bestuur en de betrokkenen samen een agenda overeen komen en zo samen op zoek gaan naar oplossingen. Het bestuur verbindt zich aan de resultaten die hieruit voortkomen (participatiewiki, 2014). Hierdoor introduceert Liquid Feedback een nieuw communicatiekanaal tussen stemmers en vertegenwoordigers in een systeem. Bovendien levert het betrouwbare resultaten op over wat de leden van het systeem willen, waardoor het gebruikt kan worden als informatie of suggesties om tegemoet te komen aan de behoeften van het systeem/de deelnemers. Hierdoor krijgen de hoofdleden van het systeem de kans om te begrijpen wat de meerderheid wil om zo dingen te veranderen en verantwoorde beslissingen te kunnen nemen die gebaseerd zijn op de publieke stem. (blog liquidfeedback, 2014).

Liquid Feedback en P2P

Het begrip Liquid Feedback komen we tegen in het boek ‘De wereld redden’ van Michel Bauwens en Jean Lievens wanneer het gaat over de visie van Bauwens op democratie. Bauwens vertelt dat hij het niet eens is met bepaalde anarchisten of libertariërs die de staat willen afschaffen. Hij is eerder een voorstander van een verdere democratisering van de staat en is voor een evolutie naar een partnerstaat. Deze visie kadert volgens hem in het historisch proces van toenemende democratisering (Bauwens & Lievens, 2013).

Michel Bauwens is van mening dat onze huidige representatieve democratie er zeer slecht aan toe is. Dit komt door de blinde focus op staatsfinanciën en de macht van lobbyisten. Ook noemt hij ons huidig democratisch systeem een batchproces. Hiermee bedoelt hij dat we allemaal stemmen op een politicus waarin we 20% vertrouwen hebben, eerder dan op één waar we maar 10% procent vertrouwen hebben, en dit voor vier jaar lang. Dit is volgens Bauwens in strijd met onze persoonlijkheid die bestaat uit verschillende kenmerken en voorkeuren. In plaats van deze verschillende kenmerken en voorkeuren te kunnen laten gelden, moeten we ze in het huidige systeem samenbundelen door op één persoon of partij te stemmen. Doordat we niet kunnen stemmen voor WAT we willen, maar moeten stemmen voor WIE we willen, kan niet tegemoet gekomen worden aan deze verschillende kenmerken en voorkeuren (Bauwens & Lievens, 2013).

Volgens Bauwens zou peer-to-peertechnologie tegen de problemen van ons huidig democratisch systeem een tegengewicht kunnen bieden. Niet door de representatieve democratie te verwerpen, maar door deze te verrijken met een veel flexibeler representatiesysteem dat de participatieve democratie stimuleert. Als voorbeeld van hoe peer-to-peer dit tegenwicht kan bieden, haalt Michel Bauwens het begrip Liquid Feedback aan, een open-source software waar iedereen aan kan meewerken. Liquid Feedback stimuleert de participatieve democratie doordat alle deelnemers van de software de kans krijgen om online te discuteren over bepaalde onderwerpen. Als één van deze onderwerpen op een bepaald moment enorm veel belangstelling krijgt, dan krijgen de deelnemers de kans om een beslissing te nemen over dit onderwerp. De deelnemers hebben de mogelijkheid om zelf hun stem uit te brengen of om hun stem over te dragen aan iemand die ze vertrouwen als een deskundige in het betrokken onderwerp. Bauwens spreekt hier over een vloeibare vorm van democratie (liquid democracy). Het uiteindelijke doel voor peer-to-peer is om tot een polyarchie te komen waarin het individu enorm veel keuzes heeft (Bauwens & Lievens, 2013).

Volgens Bauwens bevinden we ons vandaag in een experimentele fase waarin het oude democratisch model in crisis is, maar waar we nog niet weten hoe we dit model moeten aanpassen. We weten nog niet hoe de nieuwe democratie er precies zal uitzien. Bauwens geeft aan dat we op kleine schaal veel meer de mogelijkheid hebben om te experimenteren met nieuwe democratische modellen dan op grote schaal. We kunnen deze experimenten op kleine schaal wel later proberen toe te passen op grotere schaal. Zo wordt Liquid Feedback vandaag niet alleen meer gebruikt door piratenpartijen, maar ook door civiele groepen, ngo’s en zelfs sommige bedrijven. We kunnen dus zien dat de nieuwe democratische praktijken voorlopig enkel op kleine schaal bestaan en dat ze nog niet zijn doorgedrongen op macroniveau (Bauwens & Lievens, 2013).

Voorbeeld

Stel dat een lid van de Piratenpartij vindt dat de overheid extra subsidies zou moeten geven aan reguliere scholen die zich extra inzetten om hun school toegankelijker te maken voor personen met een handicap. Dan plaatst deze persoon dit voorstel op het online Liquid Feedback platform. Door Twitter, maillijsten, Facebook en andere multimedia kanalen te gebruiken, kunnen andere leden van het platform mee discussiëren over het voorstel, ze kunnen pro’s en contra’s aangeven of voorstellen doen om het oorspronkelijke voorstel aan te passen, bijvoorbeeld door te zeggen dat dit enkel zou moeten gelden voor scholen die aanpassingen doen aan hun infrastructuur. De persoon die het voorstel indiende, heeft dan het recht om voorgestelde aanpassingen aan het oorspronkelijke voorstel te accepteren of te verwerpen (visionair, 2014).

Als minstens 10% van de leden van het platform deelneemt aan de discussie, dan zal er een stemming over het voorstel worden gehouden. Eens deze stemming is geweest dan komt het voorstel of een alternatief voorstel, afhankelijk van hoe er gestemd werd, op politieke conferenties. De resultaten zijn niet bindend maar worden zelden verworpen (visionair, 2014).

Theoretische duiding

De software Liquid Feedback werd voor het eerst gepubliceerd op vraag van de Duitse Piratenpartij. Deze partij is een grote voorstander van een meer directe democratie. De partij vond de huidige methode van politieke opinievorming, dus door middel van een representatieve democratie, niet voldoende (net zoals Bauwens, zie sectie Liquid Feedback en P2P) en vroeg dus aan de auteurs van het softwareprogramma om Liquid Feedback te publiceren. Op deze manier wordt de methode van politieke opinievorming veel transparanter en kunnen ook burgers inspraak krijgen, waardoor een directere democratie tot stand komt (Wikipedia, 2014). Bovendien zorgden ze er op die manier voor dat alle leden van hun partij inspraak konden krijgen in de ontwikkeling van ideeën en in de beslissing hierrond (Blog Liquid Feedback, 2014).

Een representatiever of indirecter democratie is een regeringsvorm waarbij de bevolking een aantal vertegenwoordigers kiest die het bestuur van het land of regio uitvoeren. Ze heeft tot doel om compromissen tot stand te brengen tussen verschillende maatschappelijke groepen. Deze maatschappelijke groepen hebben soms tegenstrijdige belangen. In het zoeken naar dit compromis zal de machtigste en meestal ook grootste groep het overwicht hebben. Men probeert wel rekening te houden met minderheden, maar het gewicht van hun inbreng zal minder zijn.

Het idee van de representatieve democratie kwam op tijdens de Verlichting. Momenteel vormt het nog steeds een kernpunt in de liberale staatsfilosofie. Verlichte denkers als Madison, vonden dat democratie in de Atheense zin (een directe democratie), niet meer mogelijk en zelfs onwenselijk was in de moderne maatschappij(wikipedia, 2014). Madison vreesde dat een directe democratie zou leiden tot een “dictatuur van de meerderheid”. Madison pleite dus voor een politieke elite van vertegenwoordigers die de belangen van de gehele bevolking zouden dienen, in plaats van enkel de belangen van de meerderheid. Om te voorkomen dat de belangen van minderheidsgroepen verdrongen worden door de belangen van meerderheidsgroepen moet men volgens Madison proberen om meerderheidsgroepen te voorkomen door ervoor te zorgen dat de belangen van de gehele kiezersbevolking zo divers, talrijk en divers mogelijk zijn (Blokland, 2004; Wikipedia, 2014). Zoals we hierboven al zeiden probeert men in een representatieve democratie inderdaad rekening te houden met minderheden, maar desondanks zal het gewicht van hun inbreng toch minder zijn dan die van de meerderheid (Wikipedia, 2014).

Ook Max Weber heeft zich beziggehouden met representatieve democratie. Zo ontwikkelde hij een typologie met drie vormen van representatieve systemen. Een eerste is toegeëigende vertegenwoordiging, zoals de vertegenwoordiging van vrouwen in systemen die geen vrouwenkiesrecht kennen of de vertegenwoordiging van kinderen in systemen waar geen kinderkiesrecht geldt. Een tweede vorm is vrije vertegenwoordiging. Hierbij mag ieder zijn stem uitbrengen, maar de vertegenwoordigers zullen vervolgens een termijn lang de vrijheid hebben om autonoom op te treden (denk hierbij aan ons eigen parlementaire systeem in België). Een laatste vorm is gebonden vertegenwoordiging. Hierin wordt de autonomie van vertegenwoordigers beperkt door allerlei maatregelen zoals de mogelijkheid om nieuwe verkiezingen af te dwingen (Wikipedia, 2014).

Rousseau daarentegen vond echter dat volksvertegenwoordiging inging tegen de volkssoevereiniteit. Soevereiniteit bestaat volgens hem immers in haar diepste wezen in de algemene wil en die kan volgens Rousseau niet vertegenwoordigd worden, hij pleit in zijn geschriften dan ook voor een directe democratie (Athena antenna, 2014).

In tegenstelling tot een representatieve democratie, neemt in een directe democratie de bevolking zelf politieke besluiten, zonder hiervoor vertegenwoordigers te kiezen. Bij deze laatste regeringsvorm kunnen burgers zelf direct wetsvoorstellen indienen en hierover stemmen of kunnen door het parlement goedgekeurde wetten door volksinitiatief aan een referendum onderworpen worden (democratie.nu, 2014).

Men moet er wel voor zorgen dat een directe democratie geen tirannie van de massa wordt. Bij een referendum is het immers zo dat de meerderheid wint. Hierdoor kan het zijn dat de rechten van minderheidsgroepen geschonden worden. Liquid Feedback zorgt ervoor dat minderheidsgroepen ook de kans krijgen om hun zegje te doen in de politiek. Dit wordt onder andere verwezenlijkt door de norm dat minstens 10% van de leden van het systeem moeten deelnemen aan een discussie opdat er een stemming over een onderwerp van de discussie wordt gedaan. Het is dan ook belangrijk dat beslissingen die genomen worden door middel van directe democratie gelimiteerd worden door de grondwettelijke staat, zo zegt Andreas Gross, het ‘mastermind’ achter de moderne directe democratie. Anders zouden de rechten van minderheidsgroepen geschonden worden. Ook moeten aan bepaalde wetten, die gestemd werden via een directe democratie, grenzen gesteld worden. Een voorbeeld uit de geschiedenis is Franse verklaring van de rechten van de mens in 1789. Deze verklaring stelt dat elke burger vrij kan handelen. Maar als men dit recht op vrijheid misbruikt dan kan deze persoon wel terecht gesteld worden, zoals vastgelegd is in de wet (Democracy International, 2014).

Een directe democratie komt meestal voor in combinatie met een representatieve democratie. Zo ook in Liquid Feedback. Zo is Liquid feedback een systeem dat gebruikt wordt in een representatieve democratie, want het gaat nog steeds om vertegenwoordigers van een politieke partij die uiteindelijke voorstellen, die bediscussieerd werden op het online platform, in een politieke conferentie binnenbrengen. Echter doordat ieder lid van het programma de mogelijkheid heeft om zijn visie weer te geven en voorstellen in te dienen, die bovendien tot een stemming gebracht kunnen worden, zien we hier toch een element van een directe democratie naar voren treden. Iedereen kan immers voorstellen aanbrengen die, mits 10% van de leden van het online platform deelnemen aan de discussie, binnen gebracht kunnen worden in politieke conferenties. Op die manier heeft het volk dus een invloed op wat er in deze politieke conferenties wordt besproken. Ook zorgt men er op die manier voor dat ook minderheidsgroepen de kans krijgen om hun stem te laten gelden in besluitvorming. Iedereen heeft immers de mogelijkheid om een voorstel binnen te brengen. Ook het minimum van 10% van het aantal deelnemers dat moet deelnemen aan de discussie zorgt voor een haalbaar criterium voor minderheidsgroepen om hun stem te laten gelden (Wikipedia, 2014). Het softwareprogramma liquid feedback combineert met andere woorden zowel aspecten van een representatieve als van een directe democratie (Wikipedia, 2014).

Ondanks de vele positieve kenmerken van het systeem wordt er ook kritiek op geleverd. Zo zou men kunnen achterhalen wie welke stem heeft uitgebracht en welk standpunt men heeft ingenomen. Dit komt omdat de software toelaat om te stemmen via recorded vote. Recorded vote maakt het voor participanten gemakkelijker om hun politieke opinie te identificeren via hun stemgedrag. Dit was oorspronkelijk bedoeld om het politieke proces transparanter te maken door speciale interesses op te maken (Wikipedia, 2014). Anderen zeggen dan weer dat de mogelijkheid om stemmen door te geven aan anderen bepaalde machtsstructuren zou kunnen creëren en bekrachtigen. De auteurs van het programma hebben later een optie geïntroduceerd, zodat automatisch inactieve gebruikers van het platform worden verwijderd. (Wikipedia, 2014).

Externe links

Voor meer informatie omtrent liquid feedback in het algemeen kan je terecht bij volgende linken:

http://liquidfeedback.org/

http://en.wikipedia.org/wiki/LiquidFeedback

http://liquidfeedback.com/

Voor meer informatie omtrent liquid feedback in de context van peer-to-peer kan je bij deze link terecht:

http://p2pfoundation.net/Liquid_Feedback

Voor meer informatie omtrent het gebruik van liquid feedback door de Duitse Piratenpartij kan je hier terecht:

http://techpresident.com/news/wegov/22154/how-german-pirate-partys-liquid-democracy-works

Voor meer informatie omtrent directe democratie kan je bij deze link terecht:

www.democratie.nu

Indien je benieuwd bent naar de huidige democratie in België kan je terecht bij volgende link:

http://www.belgium.be/nl/over_belgie/overheid/democratie/

Referenties

Beernaert, L. (2012). Duitse piratenpartij wil meer directe democratie nadeelstaatverkiezingen. Het Laatste Nieuws. Geraadpleegd via http://www.hln.be/

Piratenpartij Duitsland. (n.d.). In Wikipedia: de vrije encyclopedie. Geraadpleegd op 31 oktober 2014, via http://nl.wikipedia.org/wiki/Piratenpartij_Duitsland

Liquid feedback. (n.d.). In Wikipedia: de vrije encyclopedie. Geraadpleegd op 31 oktober 2014, via http://en.wikipedia.org/wiki/LiquidFeedback

Komt de internet democratie eraan?. (n.d.). in Visionair. Geraadpleegd op 31 oktober 2014, via http://www.visionair.nl/politiek-en-maatschappij/nederland/komt-de-internet-democratie-eraan/

Bauwens, L., & Lievens, J. (2013). De wereld redden: met peer-to-peer naar een postkapitalistische samenleving (derde druk). Antwerpen & Utrecht: Houtekiet.

Blokland, H. (2004). Pluralisme, democratie en politieke kennis: ontwikkelingen in de moderne tijd. Assen: Van Gorcum.

Representatieve democratie (n.d.). In Wikipedia: de vrije encyclopedie. Geraadpleegd op 20 november 2014, via http://nl.wikipedia.org/wiki/Representatieve_democratie

Directe democratie (n.d.). In Wikipedia: de vrije encyclopdie. Geraadpleegd op 20 november 2014, via http://nl.wikipedia.org/wiki/Directe_democratie

Nitsche, A. (n.d.). Mission statement. Liquid feedback: interactive democracy. Geraadpleegd via http://blog.liquidfeedback.org/

De Vries, R. (n.d.). Rousseau en directe democratie. Geraadpleegd via http://www.athene.antenna.nl/ARCHIEF/NR11-Rousseau/Vries-ROUSSEAU%20EN%20DD.html

Participatieladder. (n.d.). In Participatiewiki. Geraadpleegd op 29 november 2014, via http://participatiewiki.be/wiki/index.php/Participatieladder

Interview with Andreas Gross, mastermind of modern direct democracy (2012). In Democracy Internationals. Geraadpleegd op 30 november 2014, via http://www.democracy-international.org/nl/node/66

Representatieve democratie (n.d.). In Wikipedia: de vrije encyclopedie. Geraadpleegd op 30 november 2014, via http://nl.wikipedia.org/wiki/Representatieve_democratie

Directe democratie: Wat is het? (n.d.). In Democratie.nu . Geraadpleegd op 13 december 2014, via http://www.democratie.nu/index.php/directe-democratie/wat-is-het