Onderwijs in relatie tot P2P/Protosysteem

Om het concept van een protosysteem uit te leggen is het eerst handig om eens te gaan kijken naar de delen van het woord. Een protosysteem is een begrip dat niet bestaat, maar men kan zich wel bedenken wat het kan inhouden door een vergelijking te maken met een prototype en een systeem. Een Prototype is een voorbeeld of ideaal en een systeem is een doelmatig geordend samenhangend geheel van bij elkaar horende dingen en hun onderdelen; stelsel (Van Dale, 2014). Als men deze twee begrippen samen neemt kan men een idee hebben van wat een protosysteem zou kunnen inhouden. Het is een voorbeeld of ideaal opstellen van een systeem om de gevolgen van dit systeem na te gaan bij de implementatie ervan. Zo kan men ook stellen of het al dan niet mogelijk is om dit te implementeren. Men kan natuurlijk niet alles nagaan in onze denkoefening en een eerste implementatie van dit protosysteem zal nog veel andere invloedrijke factoren blootleggen, maar dat is dan ook net het doel van een protosysteem.

Protosysteem en P2P

In de context van P2P kunnen we dit protosysteem zien als een eerste model voor een maatschappelijk systeem dat nog getest moet worden voor we een definitief model kunnen bedenken. We zijn nog niet zeker van al de maatschappelijke factoren die een invloed kunnen hebben bij de implementatie van het systeem en het is daarom nog nodig om dit te testen. In het boek zien we ook duidelijk dat de implementatie van een P2P systeem in de samenleving, met een post-kapitalistische samenleving als gevolg, nog maar vooral een idee is en dat Bauwens zelf nog niet weet wat de concrete gevolgen er van kunnen zijn. Hij stelt dan ook vaak nog vragen bij hoe alles er juist zal uitzien als men leeft in deze samenleving (Bauwens, 2013). Een voorbeeld van deze onzekerheid uit het boek is het gebruik van geld in deze post-kapitalistische samenleving. Bauwens weet zelf niet zeer goed hoe dit in zijn werk zou kunnen gaan en kan alleen maar een paar mogelijke uitwerkingen voorleggen zoals het gebruik van bitcoins op het internet. Volgens de site van bitcoin (https://bitcoin.org/nl/) is deze bitcoin een digitale munteenheid en elektronische geld dat niet door banken of overheden wordt uitgegeven, maar door gebruikers zelf wordt gecreëerd. De software bitcoin is gratis te downloaden. Aangezien geld in de postkapitalistische samenleving op een heel andere manier waarde zal hebben kan de uitwerking vele gevolgen hebben voor het gehele systeem. Een denkoefening maken over deze uitwerking kan mogelijke valkuilen blootleggen. We kunnen in de huidige samenleving al enkele praktijken aanzien als mogelijke prototypes van een P2P samenleving. Deze hebben misschien niet impliciet het doel om als protosysteem te dienen maar kunnen ons wel al beïnvloedende factoren aanduiden. Een voorbeeld hiervan is het timelab project te Gent dat de vorm heeft van een fablab. Een fablab (fabrication laboratory) is een model, en wel een alternatief model voor klassieke productie-, conceptie- en samenwerkingsmodellen. Het fablab is een gedeelde werkplaats. Mensen werken hier dus samen aan projecten en producten zonder dat ze hiervoor bepaalde kwalificaties moeten hebben, elke bijdrage kan een goede bijdrage zijn. Deze informatie kunnen we terugvinden op de website van het timelab in Gent (http://www.timelab.org/nl). Aangezien we in een P2P samenleving volledig naar dit soort productie zullen evolueren kan het een belangrijke denkoefening zijn om dit soort praktijken te evalueren (Bauwens, 2013).

Voorbeeld

Een prototype is een eerste model van een product dat handgemaakt is of via rapid prototyping. Hiermee proberen we al de optredende krachten, de werking of passing van onderdelen te testen en zo de productie voor te bereiden. We denken dus voor een eerste keer goed na wat we kunnen verwachten bij het implementeren van dit plan en gaan daarbij na welke gevolgen er aan kunnen verbonden zijn. Door het toepassen van deze prototypes kunnen we de bevindingen vergelijken met onze verwachtingen en zo nagaan wat er nog allemaal aangepast moet worden aan het model van het product voordat we het definitief kunnen implementeren. Het gebruik van prototypes kunnen we best beschrijven aan de hand van autosport. Diverse klassen in deze sport is uitsluitend opengesteld voor prototypen, zoals de formule 1 en het wereldkampioenschap wegrace. Door deze wedstrijden hebben fabrikanten de kans om nieuwe technieken uit te testen, Later kunnen ze deze technieken dan ook echt toepassen in productiemodellen voor gewone auto’s. De wedstrijden bieden een uitstekende kans om deze technieken tot het uiterste te testen en in verschillende omstandigheden. Zo’n testfase is uiteraard van lange duur, omdat de technieken volledig getest moeten zijn vooraleer ze geïmplementeerd kunnen worden in de maatschappij (Wikipedia Prototype, 2014).

Een systeem is een zeer breed begrip dat we op heel veel verschillende manieren kunnen interpreteren. Een systeem is iets dat op een samenhangende manier is opgezet of georganiseerd. De onderdelen van een systeem hebben een bepaalde samenhang en blijven zo met elkaar in verbinding. Als we dit nu in het kader van het boek bekijken kunnen we het best zien als bepaalde maatschappelijk systemen. Dit zijn dus systemen waarrond heel de samenleving is georganiseerd en definieert zo ook de rol van al de factoren in een samenleving. Zo hebben we bijvoorbeeld een kapitalistisch systeem als samenleving of kunnen we al eens nadenken over de gevolgen van een post-kapitalistisch systeem (Wikipedia Systeemdenken, 2014). Om de complexiteit van een systeem te duiden kunnen we dit bijvoorbeeld linken met ons klimaat. Ons klimaat wordt door zeer veel verschillende factoren beïnvloed en dat zorgt ervoor dat gevolgen van nieuwe ontwikkelingen of veranderingen vaak moeilijk te interpreteren zijn. De factoren in ons klimaat beïnvloeden elkaar ook constant zodat we niet kunnen spreken van een lineair proces. Om bijvoorbeeld de invloed van CO2 in ons klimaat te bepalen, wat momenteel voor veel discussie zorgt, is het nodig rekening te houden met al de andere factoren die temperatuur bepalen in het systeem. Dit zijn bijvoorbeeld de binnenkomende zonnestralen, weerkaatsing van het aardoppervlak, doorlatendheid van de wolken, windstromingen, enzovoort (Wikipedia Systeemdenken, 2014).

Theoretische duiding

Reverse engineering

Het nadenken over een prototype van een systeem kunnen we linken met reverse engineering. Hierbij gaan we bestaande zaken uit elkaar halen om te zien wat de beïnvloedende factoren zijn. Deze beïnvloedende factoren kunnen we dan meenemen in het prototype van een nieuw product. Reverse engineering wordt momenteel vooral gebruikt voor technische producten. Men gaat bij het ontwerpen van deze producten, zoals een nieuwe pc, al oudere producten volledig uit elkaar halen om een nieuwe samenstelling te creëren om zo tot een een prototype te komen van een nieuw product (Wikipedia Reverse engineering, 2014). Hier gaat het natuurlijk niet over een afgebakend technisch product, maar over een volledig maatschappelijk systeem. Dit betekent wel niet dat men dezelfde denkoefening niet kan maken! Door de verschillende maatschappelijke systemen volledig uit elkaar te halen kan men de belangrijkste elementen van een samenleving aantonen en deze omvormen naar een prototype van een nieuwe samenleving. Dit is geen eenvoudige denkoefening, maar het gaat hier dan ook niet over een eenvoudig product (Wikipedia Reverse engineering, 2014).

Sociale verandering

Een protosysteem zou ontstaan om sociale verandering teweeg te brengen. Er zijn in de geschiedenis al meerdere van deze veranderingen gebeurd volgen Bauwens (2013), namelijk de productiviteitsrevoluties. Naast deze productiviteitsrevoluties zijn er morele en politieke revoluties die allemaal samen grote gevolgen kunnen hebben. Volgens Bauwens is het kapitalisme een productiviteitsrevolutie die gevolgen heeft gehad op morele en politieke revoluties. Een nieuwe productiviteitsrevolutie is het ontstaan van het internet en dit zou wel eens aan de basis kunnen liggen van peer-productie als productiemethode van de samenleving. Hoe kunnen we dit nu linken met een protosysteem? Aangezien we momenteel in een kapitalistische samenleving leven en deze nieuwe productiviteitsrevolutie nog niet helemaal bepalend is geworden voor onze samenleving kunnen we al wel eens denken wat de gevolgen hiervan kunnen zijn. Men kan een prototype maken aan de hand van de voorbije revoluties om de gevolgen en beïnvloedende factoren op de samenleving in kaart te brengen. Zo krijgen we een protosysteem van een P2P-samenleving. Deze denkoefening gaat dan in feite in tegen de definitie van een revolutie aangezien we op voorhand nadenken over de gevolgen van het systeem en hoe we dit kunnen implementeren (Van Dale, 2014). Dit protosysteem kan aan de basis liggen van eerder een evolutie die de implementatie van een P2P samenleving kan veroorzaken (Van Dale, 2014).

Wereld-systeem theorie

We zien bij onze definitie en het voorbeeld dat we met veel factoren moeten rekening houden als we spreken over een systeem. Een goede vergelijking van zo'n systeem in zijn geheel kunnen we maken met de wereld-systeem theorie van Immanuel Wallerstein. Immanuel Maurice Wallerstein (New York, 28 september 1930) is een vooraanstaande Joods-Amerikaanse socioloog en andersglobalist. Hoewel aanvankelijk vooral bekend als expert op het gebied van Afrika, is zijn bekendste bijdrage aan de wetenschap de ontwikkeling van de wereld-systeemtheorie vanaf 1974 (Wikipedia Immanuel Wallerstein, 2014). Wallerstein sprak van deze theorie voor het eerst in een uiteenzetting in 1974. Hij stelt bij deze theorie dat we de samenleving niet kunnen opsplitsen in aparte zaken, maar dat alles invloed heeft op elkaar. Zo zou de economie, politiek en sociologie de laatste jaren beïnvloed zijn door de liberale staatsopvatting. Als we willen nadenken over een P2P samenleving is het volgens deze theorie dus nodig om ook hier alles andere factoren te linken aan de nieuwe opvattingen. De wereld-systeem theorie speelt zich ook nog op een ander niveau af en dat is op expansie niveau. Door enkele expansie fasen zoals het kolonialisme, imperialisme en globalisering zijn we van een Europees naar een mondiaal systeem gegaan. Dit heeft ook duidelijk zijn gevolgen voor een P2P samenleving. De implementatie van deze nieuwe samenleving moet een systeem op globaal niveau vervangen en dat is iets dat bij de vorige grote veranderingen in de samenleving nog niet zo was. Het is dus nog belangrijker om op voorhand stil te staan bij de mogelijke gevolgen van deze samenleving aangezien het een veel grotere directe inpak zal hebben (Wikipedia Immanuel Wallerstein, 2014). Volgens de wereld-systeem theorie is het kapitalisme een systeem van afhankelijkheid en uitbuiting. De internationale economische wereldorde steunt dus niet op wederzijdse afhankelijkheid en gelijkwaardigheid (Wikipedia Immanuel Wallerstein). Dit komt duidelijk overeen met de ideeën over het kapitalisme volgens Bauwens (Bauwens, 2013).

Externe links

Voor meer informatie over de complexiteit van een systeem in verband met ons klimaat: http://www.kennislink.nl/publicaties/klimaatverandering

Meer informatie over Immanuel Wallerstein: http://nl.wikipedia.org/wiki/Immanuel_Wallerstein

Meer informatie over het belang van prototypes bij rapid prototyping: http://nl.wikipedia.org/wiki/Rapid_prototyping

Meer informatie over het timelab in Gent: http://www.timelab.org/nl

Informatief videofragment over het gebruik van Bitcoin op het internet: https://bitcoin.org/nl/

Referenties

Bauwens, M. (2013). De wereld redden. Antwerpen, Belgium: Houtekiet.

Van Dale. (2014). Evolutie. Retrieved 13 December, 2014 from http://www.vandale.be/en/opzoeken?pattern=evolutie&lang=nn#.VI3efRs5BMs

Van Dale. (2014). Prototype. Retrieved 13 December, 2014 from http://www.vandale.be/en/opzoeken?pattern=prototype&lang=nn#.VI2WExs5BMt

Van Dale. (2014). Revolutie. Retrieved 13 December, 2014 from http://www.vandale.be/en/opzoeken?pattern=revolutie&lang=nn#.VI3dSRs5BMs

Van Dale. (2014). Systeem. Retrieved 13 December, 2014 from http://www.vandale.be/en/opzoeken?pattern=systeem&lang=nn#.VI2VuRs5BMs

Wikipedia. (2014). Immanuel Wallerstein. Retrieved 13 December, 2014 from http://nl.wikipedia.org/wiki/Immanuel_Wallerstein

Wikipedia. (2014). Prototype. Retrieved 13 December, 2014 from http://nl.wikipedia.org/wiki/Prototype

Wikipedia. (2014). Reverse engineering. Retrieved 13 December, 2014 from http://en.wikipedia.org/wiki/Reverse_engineering

Wikipedia. (2014). Revolution. Retrieved 13 December, 2014 from http://en.wikipedia.org/wiki/Revolution

Wikipedia. (2014). Systeemdenken. Retrieved 13 December, 2014 from http://nl.wikipedia.org/wiki/Systeemdenken