Onderwijs in relatie tot P2P/Sociale economie en solidariteitseconomie

Sociale economie is een alternatief van de klassieke economie zoals wij die kennen. Deze sociale economie is niet louter gebaseerd op winst, maar laat werkgelegenheid en dienstverlening aan burgers primeren. Beslissingen moeten democratisch genomen worden en onze productiewijzen moeten meer ecologisch worden in het kader van duurzame ontwikkeling. Eén van de doelen van de sociale economie is om voor iedereen een baan te voorzien, dus ook voor mensen die in deze economie geen baan zouden vinden (Sociale economie, n.d.).

Het concept solidariteitseconomie sluit hierbij aan. Bij deze vorm van economie zoekt men naar nieuwe, andere vormen van productie en distributie die gebaseerd zijn op collectief eigendom. Men wil afstappen van een vorm van economie waarbij vooral de particulier gediend is. Deze beweging is sterk ontwikkeld na de economische crisis van de laatste jaren. Solidariteitseconomie financiert projecten die wederzijdse belangen dienen en duurzame productie promoten. Belangrijk om daarbij op te merken is dat deze initiatieven onafhankelijk van de overheid en van internationale bedrijven werken. Men wil zonder deze grotere machten vrije handel bevorderen, aangezien deze vaak protectionistische maatregelen opleggen die vrije handel net belemmeren (Pierri, 2014).

Sociale economie en solidariteitseconomie en P2P

Deze twee concepten houden sterk verband met de ideeën van peer-to-peer, die Michel Bauwens voorstaat.

Michel Bauwens probeert met peer-to-peer een nieuwe vorm van economie te ontwikkelen om zo af te stappen van het huidige, heersende kapitalisme. Deze nieuwe vorm van economie zou volgens hem volledig transparant moeten zijn. Iedereen zou dan op elk moment weten waar anderen mee bezig zijn. Volgens Bauwens zou dit een ware revolutie ontketenen binnen de economie. Een voorbeeld van zo’n transparante economie is de opensource-economie. Deze vorm van economie bestaat uit een soort platform waarop iedereen kan bijdragen aan een bepaald product, zoals software. Dit product heeft geen duidelijke eigenaar en het werken eraan wordt uitgevoerd door eender wie, zonder dat de verwachting ontstaat er iets voor terug te krijgen. Om een volledig transparante economie te ontwikkelen moeten we nadenken over materiële productie van goederen en hoe deze het best kan plaatsvinden. Bauwens stelt dan ook dat materiële productie een onmisbaar iets is dat dus zeker niet mag uitgesloten worden uit nieuwe vormen van economie. We moeten er echter wel goed over nadenken om niet in de valkuilen van de huidige economie te trappen (Bauwens & Lievens, 2013).

Om de huidige kapitalistische economie te ondergraven, doet Bauwens een beroep op de steeds sterker wordende civil society. Als we over deze civil society spreken, dan hebben we het eigenlijk over de huidige ethische spelers binnen onze kapitalistische economie, die ernaar streven een meer rechtvaardige economie uit te bouwen en alternatieve productiemethoden te ontwikkelen. Het gaat hier dan meer bepaald over "coöperatieven, organisaties die actief zijn in eerlijke handel en spelers uit de sociale economie en solidariteitseconomie" (Bauwens & Lievens, 2013, p. 91). Deze ethische spelers zouden volgens Bauwens inspiratie moeten opdoen bij het uitgewerkte idee van opensource-economie van peer-to-peer. Aangezien deze ethische spelers zich reeds hebben verdiept in alternatieve productie en duurzame ontwikkeling, zijn zij volgens Bauwens het ideale aanknopingspunt om de opensource-economie verder uit te diepen. Samen zouden deze vormen van economie tot een nieuw economisch en sociaal systeem kunnen leiden. Daarnaast moeten we er ook rekening mee houden dat deze projecten de kans moeten krijgen om zich allereerst op microschaal te ontwikkelen. Als deze kleinere projecten succesvol zijn, dan zullen ze zich volgens Bauwens logischerwijs ook uitbreiden naar het macroniveau, en dus onze wereldeconomie gaan beheersen (Bauwens & Lievens, 2013).

Voorbeeld

Een voorbeeld van deze sociale en solidariteitseconomie vinden we in Zuid-Amerika en meer bepaald in Uruguay. De landen van Zuid-Amerika hebben de crisis van de laatste jaren sterk gevoeld. De werkgelegenheid nam af en veel mensen werden werkloos. Daarnaast verhuisden veel kapitalistische bedrijven naar landen met een economisch gunstiger klimaat waardoor soms honderden werknemers in de kou bleven staan. Door al deze problemen zijn de mensen van Uruguay op zoek gegaan naar alternatieve manieren van productie. Meer duurzame en meer ecologische manieren van produceren, die een alternatief kunnen vormen voor de huidige markteconomie. Zo hebben ze allerlei organisaties en coöperatieven opgericht die de principes van de solidariteitseconomie verdedigen. De organisaties willen niets te maken hebben met overheid. Ze willen onafhankelijk van hen nadenken over nieuwe vormen van productie en economie. Binnen de overheid van Uruguay is hierdoor een tweedeling ontstaan. Sommige politici zijn voorstander van deze nieuwe vorm van economie en handel en steunen de bedrijven en coöperaties, ook al aanvaarden deze geen hulp en steun van buiten af, andere politici zetten zich hier sterk tegen af en willen dat alles blijft zoals het was. Een voorbeeld van een nieuwe productiewijze is de sterk ontwikkelende biologische landbouw in dit land. Hierbij gaat het dan over het respecteren van de natuur en het milieu, het gebruik van ecologische producten, nadenken over het sociaal-economische welzijn van zowel de landbouwer als de gebruiker van deze landbouw, enzoverder. Deze organisaties hebben een grote impact op de regionale economie, net omdat ze zo verschillend zijn van de huidige markteconomie. De organisaties zorgen er daarnaast ook voor dat de mensen die er werken meer werkzekerheid hebben, doordat de bedrijven gebruik maken van de rijkdom van het land en dus niet eenvoudigweg naar andere landen kunnen verhuizen aangezien andere landen andere rijkdommen bezitten (Pierri, 2014).

Theoretische duiding

Economie is een historisch begrip dat doorheen de geschiedenis meerdere invullingen heeft gekregen. Een algemene definitie van economie stelt dat het een wetenschap is die zich bezig houdt met de keuzes die mensen maken bij de productie, consumptie en verspreiding van goederen en diensten (De Mey, Breda & Van Landeghem, 2008).

We kunnen binnen de economie een aantal verschillende vormen onderscheiden zoals de algemene economie, bedrijfseconomie, fiscale economie maar ook de hierboven besproken sociale en solidariteitseconomie.

De algemene economie kan echter nog eens onderverdeeld worden in twee grote subcategorieën, namelijk micro-economie en macro-economie. Bij macro-economie gaat het over grootheden die op zoek zijn naar data om te bepalen hoe de grootheid zich in de toekomst gaat ontwikkelen en hoe het zich in de toekomst zou kunnen ontwikkelen. Micro-economie focust zich voornamelijk op het gedrag van individuele economische spelers. Sociale economie en solidariteitseconomie hebben net zoals het begrip economie zelf reeds een hele geschiedenis achter zich. De Mey et al. (2008) proberen ons hier een beeld van te schetsen in hun studie over de organisatie en ontwikkeling van sociale economie. De Mey et al. (2008) stellen dat het begrip sociale economie veel ruimer is dan de huidige invulling die eraan gegeven wordt, namelijk de integratie van risicogroepen en kansengroepen.

Het ontstaan van de sociale economie kan in grote mate verbonden worden met de ontwikkeling van het principe van vrijheid doorheen de eeuwen. Zo waren er zelfs bij de Egyptenaren, Grieken en Romeinen al vormen van sociale economie te vinden. Dit waren dan bijvoorbeeld verenigingen voor handwerkers, corporaties en bijstandsfondsen en later in de Middeleeuwen ook de gilden en broederschappen. Maar sociale economie kwam toen in praktijk altijd neer op een keuze. Ofwel maakte men deel uit van door de Staat erkende groeperingen met bijhorende privileges, ofwel sloot men zich aan bij illegale verzetsgroepen die net onderdrukt werden door de Staat. Pas in 1831 komt er in België een grondwet die burgers het recht op vrije vereniging toestaat. Ondanks deze wet duurt het toch nog tot het einde van de 19de eeuw voordat er juridische kaders worden uitgeschreven voor verenigingen die later de basis zullen vormen voor de moderne sociale economie (De Mey et al., 2008).

De huidige moderne economie ontstond als een reactie tegen de industriële revolutie. Deze revolutie betekende een enorme kost voor de mensheid en het sociale aspect werd achteruit geschoven om het economische meer voorrang te geven. De bevolking geloofde dat door de industriële revolutie de verhoudingen in de samenleving eerlijk verdeeld zouden worden op basis van arbeidsklasse en kapitaal. Men werd blind voor de oneerlijke verdeling binnen de maatschappij, de gapende kloof tussen de arbeidersklasse en de bezittende klasse en de mensonwaardige arbeidsvoorwaarden die dit met zich meebracht (De Mey et al., 2008).

De sociale economie was destijds een samenraapsel van alle grote ideologieën, waardoor er geen echte duidelijke oorsprong kan gegeven worden. Dit samenraapsel zorgde er echter wel voor dat het begrip sociale economie een veel ruimere invulling had dan het nu heeft. Met de opkomst van het kapitalisme werd de sociale economie meer en meer verdrongen. De verzorgingsstaat nam veel functies van de sociale economie over, waardoor deze zijn functie verloor. Hierdoor moest de sociale economie op zoek gaan naar een nieuwe invulling. Deze kwam er in de jaren ’70. Onze samenleving had te kampen met blijvende hoge werkeloosheid, een toenemend afval- en milieuprobleem en groeiende armoedecijfers. De overheid vond geen oplossing en steeds meer burgers verenigden zich om zelf een oplossing te zoeken. De sociale economie had hierdoor zijn nieuwe invulling en functie gevonden: een antwoord proberen te formuleren op de huidige maatschappelijke problemen (De Mey et al., 2008).

Externe links

Op deze Wiki-pagina vindt men meer informatie over het principe van vrije handel.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Vrijhandel

Deze website verschaft meer informatie over de sociale economie en de invulling ervan.

https://www.werk.be/beleidsthemas/sociale-economie-en-tewerkstelling/sociale-economie

Dit filmpje schetst het verhaal van werknemers uit de huidige sociale economie.

http://www.youtube.com/watch?v=_UE13nSHp9o

Een website die meer informatie biedt over eerlijke handel en hoe deze kan plaatsvinden.

http://www.ozfair.be/la-cooperative?lang=nl

Een voorbeeld van de solidariteitseconomie in Uruguay.

http://ipsnouvelles.be/print.php?idnews=4504

Referenties

Bauwens, M., & Lievens, J. (2013). De wereld redden. Antwerpen, Belgium: Houtekiet.

De Mey, R., Breda, J., & Van Landeghem, C. (2008). Organisatie en ontwikkeling van de sociale economie. Onderzoeksdeel 1: Ontstaan, geschiedenis en dynamiek van de sociale economie. Antwerpen, Belgium: Universiteit Antwerpen.

Pierri, R. (2014). Uruguay: ‘solidariteitseconomie’ vindt vruchtbare bodem in Latijns-Amerika. Retrieved from http://ipsnouvelles.be/print.php?idnews=4504

Sociale economie. (n.d.). Sociale economie. Retrieved from https://www.werk.be/beleidsthemas/sociale-economie-en-tewerkstelling/sociale-economie