Onderwijs in relatie tot P2P/Synergetisch systeem

Synergetisch is afgeleid van het begrip ‘synergie’ en gaat over een samenwerking waarbij het eindresultaat groter is dan de afzonderlijke delen (het Genootschap Onze Taal, n.d.). Het betreft een versterkend samenwerkingsverband. Het begrip synergie heeft een positieve bijklank, omdat de samenwerking een groter einderesultaat oplevert (Nederlandse Taalunie, 2014). Systeem omvat zowel de betekenis als ‘stelsel’, ‘een geheel’, als meer specifiek: ‘een stelsel van werkwijzen of handelingen’ of ‘een geheel van logisch geordende begrippen of stellingen’. Een systeem is iets dat op een samenhangende manier is opgezet of georganiseerd (Woorden-boek.nl, n.d.) (Encyclo, 2007).

Samengevoegd verwijst synergetisch systeem naar verschillende elementen die als één geheel functioneren en daardoor betere resultaten behalen dan wanneer de elementen louter worden samengevoegd of enkel op zichzelf werken. Het resultaat van het gehele systeem is beter dan die van de afzonderlijke delen. Het systeem werkt in harmonie samen waarbij de verschillende elementen elkaar aanvullen en versterken.

Synergetisch systeem en P2P

Binnen de context van de peer-to-peer economie wordt volgens Michel Bauwens de peer-to-peer productie zelf een synergetisch systeem. Met andere woorden de peer-to-peer productie die Bauwens afzet tegen de kapitalistische productie is een systeem waarin één plus één groter is dan twee.

Bij een peer-to-peer productie is een systeem mogelijk waarin een win-win-win-win situatie ontstaat in plaats van een win-win resultaat zoals bij het kapitalistisch systeem het geval is. In een kapitalistisch systeem worden gelijke waarden uitgewisseld tussen de koper en de verkoper en zijn ze beiden tevreden over de onderlinge transactie. Eén plus één is twee. Echter in een kapitalistisch systeem wordt er door beide partijen geen rekening gehouden met de externe effecten van de transactie. Enkel de uitwisseling van gelijke waarden staat centraal terwijl de mogelijke externe kosten van die transactie gewoon op de samenleving worden afgewenteld. Bijvoorbeeld, men verkoopt en koopt wapens maar men houdt verder geen rekening met het effect van die transactie op de samenleving.

In het peer-to-peer productiesysteem wordt wel rekening gehouden met het externe effect dat de transactie teweeg brengt. Doordat mensen samenwerken omdat ze vrijwillig hebben gekozen om bij te dragen aan een sociaal doel, ze streven eenzelfde ideaal na, ontstaat er een win-win-win-win situatie. Er is namelijk niet alleen winst voor de partijen die bijdragen (win-win) maar ook voor de hele groep (win-win-win) en bij uitbreiding ook nog voor de gehele samenleving (win-win-win-win). Deze laatste win ontstaat doordat er een nuttige gebruikswaarde wordt geproduceerd en dat heeft meteen een positief maatschappelijk resultaat. Bijvoorbeeld, je let als koper erop dat je vooral fair trade producten koopt. Je doet dit bewust omdat je rekening houdt met de externe factoren. Als verkoper zorg je er voor dat er een aanbod is van deze producten. Er is dan niet alleen een win-win situatie tussen de koper en de verkoper van die producten maar je kiest er ook voor om de producenten uit het Zuiden een kans te geven om zich op een duurzame manier te ontwikkelen. Naast deze derde win heb je ook nog een vierde win. Deze win heeft betrekking op het feit dat je er ook voor zorgt dat er betere en gezondere werk- en leefomstandigheden worden gecreëerd. Je helpt om armoede te terug te dringen. Er is dus sprake van een win-win-win-win situatie (Trade for Development Centre (TDC), n.d.).

Omdat het resultaat van de samenwerking in de peer-to-peer productie leidt tot een win-win-win-win en daardoor groter is dan de uitwisseling van gelijke waarden kan peer-productie een synergetisch systeem genoemd worden (Bauwens & Lievens, 2014).

Voorbeeld

Een voorbeeld dat aansluit bij de idee van peer-to-peer productie en het feit dat de samenwerking tussen meerdere partijen meer opbrengt dan alleen de uitwisseling van gelijke waarden zijn de initiatieven die vandaag de dag worden genomen in verband met georganiseerde groepsaankopen.

Een concreet voorbeeld betreft onder meer de groepsaankoop acties die worden georganiseerd rond groene stroom, gas en stookolie. Onder meer de socialistisch geïnspireerde vennootschap ‘Samen Sterker’ organiseert vanuit een sociaal oogmerk, groepsaankopen.

De partij, de vakbond maar ook de mutualiteit werken samen om bij leveranciers en producenten niet alleen gunstigere prijzen te onderhandelen maar de leverancier en producent moeten ook aan bepaalde sociale criteria voldoen. De co-operatie heeft eveneens een pilootproject opgestart rond energiezuinige wijken. Via huisbezoeken maar ook door het organiseren van onder meer infoavonden tonen medewerkers aan bewoners, hoe men zuiniger met energie kan omgegaan. Dergelijke initiatieven zorgen ervoor dat niet alleen de koper en verkoper van energie winnen (win-win) maar de hele groep van deelnemende bewoners deelt het voordeel van het goedkopere tarief (win-win-win). Terwijl de aandacht en toepassing voor een zuinigere omgang met energie ook de hele gemeenschap ten goede komt (win-win-win-win). Zo ontstaat een win-win-win-win situatie (Samen Sterker Antwerpen, 2014).

Theoretische duiding

De term synergie is afkomstig van het Griekse woord synergia, synergos en betekent ‘samen werken’. Synergie en de verwijzing naar synergetische systemen waarvan het resultaat geacht wordt groter te zijn dan van de samenstellende delen, wordt in zeer veel contexten gebruikt. Zo zijn er enorm veel synergistische fenomenen in onze natuurlijke wereld terug te vinden. Onder meer in het domein van de fysica, waar het dan bijvoorbeeld gaat over verschillende combinaties van quarks die protonen en neuronen produceren. Maar ook in de chemie waar water als een populair voorbeeld geldt omwille van zijn samenstelling uit waterstof en zuurstof. Ook de werkverdeling in bacteriële kolonies en de verschillende vormen van synergie die door sociaal georganiseerde groepen worden geproduceerd zijn voorbeelden van synergie. Hiertoe behoren onder meer de werking van honingbij kolonies, wolvenroedels als verschillende vormen van menselijk samen leven.

Ook in een technische context krijgt synergie betekenis als een constructie of een verzameling van verschillende elementen die moeten samenwerken voor het behalen van resultaten die niet bereikbaar zijn door de elementen alleen. Deze elementen of delen kunnen zowel mensen, hardware, software, installaties, beleid, documenten en andere zijn. Kortom alles wat nodig is op het niveau van een systeem om resultaten te boeken. De meerwaarde dat het systeem als geheel creëert en dat verder reikt dan de onafhankelijke bijdrage van de elementen op zich, ontstaat door de relatie die tussen de delen ontstaat (Wikipedia,2014).

In de biologie is de Amerikaanse bioloog en wetenschapper van complexe systemen Peter Corning onder meer bekend geworden voor zijn werk aangaande de causale rol van synergie in de evolutie. Volgens zijn Synergism Hypothesis zijn synergetische effecten de drijfveer voor diverse vormen van co-operatieve relaties op alle niveaus van levende systemen. In zijn denken staat centraal dat synergie feitelijk één van de belangrijkste organisatie principes is van de natuurlijke wereld. Synergie gaat niet enkel over interessante en omvattende effecten, het is een oorzakelijke agent in de evolutie, een noodzakelijke voorwaarde om tot samenwerking en complexiteit te komen in alle lagen van de biologische organisatie. In zijn boek Nature’s Magic, toont hij aan hoe synergie van belang is in elke wetenschappelijke discipline hoewel dit niet altijd als dusdanig wordt benoemd maar wel onder verscheidene schuilnamen naar voor komt zoals co-operatie, symbiose, kritische massa, co-evolutie, win-win, interactie, enzovoort (Corning, 2003).

De term synergie werd verder verfijnd door de Amerikaanse uitvinder, architect en visionair R. Buckminster Fuller, die enkele van de implicaties van synergie dieper analyseerde. Hij introduceerde onder meer de term Synergetics, wat verwijst naar een systeem van holistisch denken. Synergetics is volgens hem veelzijdig in die zin dat het zowel met geometrische modeling, met de exploratie van interrelaties in ervaren feiten als met het denkproces te maken heeft. “Het is een systeem dat de methoden wil identificeren en begrijpen die de Natuur gebruikt om het Universum, zowel fysisch als metafysisch, te co-ordineren. Synergetics levert een methode en filosofie voor probleem oplossing en design en is daarom toepasbaar in alle delen van menselijke inspanning.”. Zijn leven stond in het teken van innovaties in design met als doel technologie te creëren die meer deed met minder en daarbij toch het leven van mensen verbeterde. Eén van zijn bekendste ontwerpen is de “geodetische koepel ” (Fuller). Een lichtgewicht, kostenefficiënte en gemakkelijk te assembleren koepel die meer ruimte kon omvatten dan enige ander constructie zonder daarbij de steun nodig te hebben van vaak hinderende pilaren. De constructie is in die zin zelfdragend. Buckminster Fuller paste de principes van de “synergetisch geometrie” toe om de design principes van de natuur beter te doorgronden en toe te passen (Buckminster Fuller Institute, n.d.).

Synergie is ook van belang in zoverre menselijke synergie gerelateerd wordt aan menselijke interactie en teamwerk. In het standaardwerk van David Buchanan en Andrzey Huczynski, Organizational Behaviour, vindt men synergie terug in de beschrijvingen hoe de samenhang van een groep meer kan zijn dan de som van zijn samenstellende delen. Binnen organisaties beïnvloedt een toenemende mate van cohesie in de groep het functioneren van de groep in een positieve zin. Communicatie en interactie binnen de groep vergroot terwijl de tevredenheid van groepsleden toeneemt omdat het de groep zowel vriendschap als bescherming tegen externe bedreiging geeft. Belangrijk is hierbij op te merken dat groepscohesie niet altijd positieve effecten genereerd maar dat een te sterk vasthouden aan cohesie kan omslaan in groepsdenken. De cohesie wordt dan zo belangrijk dat het streven naar unanimiteit belangrijker wordt dan het realistisch waarderen van alternatieve manieren om actie te ondernemen (wikitionary,2014).

Hoewel de term synergie in negatieve zin wordt afgedaan als business jargon wordt het in zeer veel disciplines gebruikt. In de geneeskunde gaat het om de gecombineerde gezonde acties van elk orgaan in een particulier systeem zoals bij de digestieve synergie. Terwijl ook in de farmacologie synergie verwijst naar de interactie tussen geneesmiddelen dat een sterker effect genereert dan louter hun optelsom (wikitionary,2014).

Externe links

Deze link verwijst naar een ander voorbeeld rond groende energie en synergetisch systeem. Op deze site kan je onder meer nagaan of een overstap naar een andere energieleverancier gunstiger is of niet. http://www.verlaaguwfactuur.be/

Voor verdere informatie over Peter Croning en zijn werk kan volgende link worden geraadpleegd. http://www.complexsystems.org/magic.html

Om op een speelse manier te leren wat synergie betekend kan je naar Arie’s blog gaan. Hij legt onder meer ook uit hoe je volgens hem tot synergie kan komen. https://arietwigt.wordpress.com/2011/11/28/synergie/

Voor over hoe je synergie kan bereiken via teamwerk kan je volgende link gebruiken. http://top-coaching.nl/teamcoaching/

Via volgende link kom je meer te weten over het Buckminster Fuller Institute en al hun nieuwe verwezenlijkingen en plannen. http://bfi.org/

Referenties

Bauwens, M., & Lievens, J. (2014). De wereld redden: Michel Bauwens met peer-to-peer naar een postkapitalistische samenleving. Antwerpen, België: Uitgeverij Houtekiet

Buckminster Fuller Institute. About Fuller. Retrieved from http://bfi.org/about-fuller

BTC Trade for development. Drie redenen om in je gemeenten voor fair trade te kiezen. Retrieved from http://www.befair.be/nl/content/waarom-kiezen-voor-fair-trade

Croning, P.(2003). Nature’s Magic: prologue. Retrieved from www.complexsystems.org/pdf/MagicPrologue.pdf

Encyclo.(2007). Systeem. Retrieved from http://www.encyclo.nl/2013/zoek.php?woord=systeem

Het Genootschap Onze Taal. Synergetisch, synergisch, synergistisch. Retrieved from https://onzetaal.nl/taaladvies/advies/synergetisch-synergisch-synergistisch

Nederlandse Taalunie.(2014). Synergistisch/synergisch/synergetisch. Retrieved from http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/763/synergistisch_synergisch_synergetisch/

Samen Sterker Antwerpen. (2014). Samen Sterker. Retrieved from http://wwwsamensterker.be/antwerpen

Wikipedia.(2014). Edward Haskell. Retrieved from http://en.wikipedia.org/wiki/Edward_Haskell

Wikipedia.(2014). System. Retrieved from http://en.wikipedia.org/wiki/System

Wikipedia.(2014). Synergetics (Fuller). Retrieved from http://en.wikipedia.org/wiki/Synergetics_(Fuller)

Wikipedia.(2014). Synergy. Retrieved from http://en.wikipedia.org/wiki/Synergy

Wiktionary.(2014). Synergy. Retrieved from http://en.wiktionary.org/wiki/synergy

Woorden-boek.nl. Synergisme. Retrieved from http://www.woorden-boek.nl/index.php?woord=synergisme

Woorden-boek.nl. Systeem .Retrieved from http://www.woorden-boek.nl/index.php?woord=systeem