Personenzorg I/Boekdeel I/Inleiding

2. Inleiding

Wat is zorg?

Zorgen voor mensen, zorgen voor jezelf en elkaar is nodig om te overleven. We zorgen voor kinderen, voor zieken, voor ouderen...
Wanneer mensen niet (meer) voor zichzelf kunnen zorgen, wordt de zelfzorg overgenomen door anderen. Deze extra verzorging kan geboden worden door ouders of kinderen, door andere familieleden, of door vrienden en buren die een handje toesteken. Hulp door mensen uit de naaste omgeving wordt mantelzorg genoemd. Ze gebeurt op vrijwillige basis.
Wanneer de mantelzorg niet alle zorgen op zich kan nemen, moeten professionele hulpverleners ingeschakeld worden. Bijvoorbeeld omdat de zorg te speciaal is, zoals bij revalidatie na een ongeval of wanneer de verzorging te veel tijd in beslag neemt. Kinderen worden vaak overgedragen aan de zorgen van een kinderdagverblijf wanneer de ouders moeten gaan werken. Hulpbehoevende bejaarden worden vaak in een rusthuis verzorgd. Professionele hulpverleners zijn betaalde krachten.

Wat is een verzorgende?

Een verzorgende is een professionele hulpverlener die instaat voor de dagelijkse zorgen van een persoon die dit zelf niet (meer) kan. Een verzorgende biedt dáár een extra hand waar de zorgvrager het zelf niet kan. Als verzorgende ondersteun je de zelfredzaamheid en zelfstandigheid van de zorgvrager en heb je oog voor de mens waar je voor zorgt en diens vrije keuzes.

Een verzorgende staat heel dicht bij de zorgvrager. Het is daarom van groot belang een goede werk- en levenshouding aan te nemen waarbij je de zorgvrager de nodige geborgenheid en veiligheid kan bieden tijdens je zorgen.

Een verzorgende voert wel zorgende handelingen uit als wassen, eten en drinken geven, helpen met verplaatsen, hulp bij toiletgang, hulp bij aan- en uitkleden... Een verzorgende verricht geen verpleegkundige handelingen zoals het toedienen van medicijnen of het verzorgen van ernstige wonden.

Wat is een zorgvrager?

Een zorgvrager is een persoon die niet zelf kan instaan voor zijn of haar dagelijkse zorgen. Wanneer het om kinderen gaat, is het snel duidelijk dat zij vaak nog moeten leren hoe ze zelfstandig kunnen eten, zich verschonen, motorische vaardigheden aanleren, communicatie tot stand brengen, enzoverder.

Maar ook voor oudere mensen wordt het soms moeilijk om voor zichzelf te blijven zorgen. Mensen kunnen dement worden en vergeten hoe ze zich moeten wassen. Of een oudere zorgvrager heeft last van artrose, waardoor de gewrichten zo stijf en pijnlijk worden, dat iemand hem moet helpen om naar de wc te lopen of aan te kleden.

Wat zijn dagelijkse zorgen?

De dagelijkse zorgen omvatten de meest elementaire behoeften van de mens, zoals eten en drinken, persoonlijke hygiëne, aan- en uitkleden, toiletgang, verplaatsen...

Wanneer mensen hulp nodig hebben bij deze dagelijkse verrichtingen, maken we een onderscheid tussen actief meehelpende zorgvragers en passieve zorgvragers.

ADL of algemene dagelijkse levensverrichtingen staat voor het geheel aan basiszorgen die elke mens elke dag nodig heeft. Zorgen als aan- en uitkleden, zich voeden, zich wassen, toiletgang, verplaatsen...
Eenmaal volwassen staan we zelf in voor al deze activiteiten. Indien we gezond en voldoende verantwoordelijk zijn, hebben we er geen hulp bij nodig. Kinderen moeten we hierin ondersteunen en aansporen tot zelfstandigheid en zelfredzaamheid. Ouderen kunnen door bv. fysieke moeilijkheden opnieuw afhankelijk worden van anderen om deze dagelijkse levensverrichtingen tot een goed einde te brengen.

Wanneer we over ADL-verzorging spreken, gaan we ervan uit dat de zorgvrager in staat is om actief mee te helpen bij deze taken. De verzorgende staat dus vooral in voor ondersteuning en stimuleert de zelfredzaamheid. Het hoofddoel bij de ADL-benadering is het zo actief mogelijk betrekken van de zorgvrager.

PDL of passiviteiten van het dagelijks leven slaat op de manier van verzorgen van mensen die helemaal niet meer in staat zijn te helpen bij het verrichten van hun dagelijkse activiteiten. Deze mensen moeten “passief” hun dagelijkse zorgen ondergaan. Dit komt vaak voor bij demente personen, mensen met loopstoornissen of bij mensen met sterk verminderde motorische mogelijkheden.

Hoofddoel bij PDL-benadering is niet het actief betrekken van de zorgvrager, want dat kan niet meer, maar wel het zo comfortabel mogelijk maken voor de zorgvrager. Passieve zorgvragers kunnen vaak nauwelijks tot niet bewegen en lopen een groot risico op doorligwonden en contracturen (= verkrampen van de spieren). Het voorkomen van doorligwonden en contracturen is dan ook het hoofddoel bij de PDL-benadering. Verder staat uiteraard ook het mens-zijn van de zorgvrager centraal.

Daarom is het belangrijk om tijdens PDL-verzorging

oogcontact te maken
hoofd van ZV en VZ op dezelfde hoogte te brengen
de zorgvrager aan te raken
de ZV gerust te stellen door ertegen te spreken
snelle bewegingen te vermijden
fysieke handelingen tot een minimum te beperken

° Som enkele positieve aandachtspunten op bij de verzorgende op de foto.

……………………………………………………………………………………………………………………

Casus

Mevrouw Van Lierde is een kranige dame van 87 jaar. Sinds ze haar heup brak bij een val, gaat alles echter minder vlot. Ze is pas uit het ziekenhuis waar ze geopereerd werd aan haar heup. Stappen lukt nog niet goed en een verzorgende moet haar steeds helpen als ze wil rechtstaan of gaan zitten. Dat betekent ook dat er steeds iemand moet meegaan als mevrouw Van Lierde op toilet wil gaan zitten of er weer van af wil. Ook aankleden gaat bijzonder moeilijk sinds de operatie en met het wassen van haar onderlichaam heeft ze ook hulp nodig. Daarom woont mevrouw Van Lierde nu in het rusthuis waar ze goed verzorgd en geholpen wordt.
Toch doet mevrouw Van Lierde haar best om zo goed mogelijk mee te helpen en beter te worden.

Korte samenvatting

ADL of algemene dagelijkse levensverrichtingen (soms activiteiten van het dagelijks leven genoemd) slaat op de dagelijkse verzorging van mensen die wel nog kunnen meehelpen bij hun zorgen.
Doel: Zelfredzaamheid stimuleren.

PDL of passiviteiten van het dagelijks leven slaat op de dagelijkse verzorging van mensen die niet meer kunnen meehelpen bij hun zorgen.
Doel: Decubitus en contracturen vermijden.

° Waarom is mevrouw Van Lierde een zorgvrager?

……………………………………………………………………………………………………………………

° Hoe zou jij je voelen als je hulp nodig hebt om bv. naar de wc gaan?

……………………………………………………………………………………………………………………

Woordenlijst I.2

Gebruik deze woordenlijst om de lessen beter te begrijpen en om de leerstof grondig te kunnen studeren.

Zoek de woorden op en voeg zelf woorden toe die je leert in de les of die je tegenkomt in de cursus:

Ergonomisch: …………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

Psychisch: …………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

Fysiek: …………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

Sociaal: …………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

ADL: …………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

PDL: …………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

Contractuur: …………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

Doorligwonde: ……………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………