Schilderen/Balans

Met balans wordt bedoeld dat de elementen in een schilderij zo worden gerangschikt, dat geen enkel deel het werk overheerst. Geen enkel voorwerp of onderdeel moet "zwaarder" lijken dan den andere voorwerpen of onderdelen.

De drie soorten balans zijn: symmetrisch, asymmetrisch of radiaal.

Een symmetrische balans is het meest stabiel en gemakkelijk te bereiken. Als beide zijden van het schilderij symmetrisch zijn, is het schilderij in balans. Dan ontstaat echter vaak een saai beeld, zoals besproken in de paragraaf over symmetrische compositie in het hoofdstuk over vlakverdeling.

Illustratie van drie types balans

De meeste schilderijen van erkende schilders zullen in balans zijn. Met grote aarzeling heeft de auteur van dit boek enkele schilderijen gevonden die naar haar mening uit balans zijn.

	Katoenhandelaren, 1873	Place de la Concorde, 1875	Het concert in het Café,1875-1877
	Drie schilderijen van Degas die naar mijn mening wat uit balans zijn. Het schilderij met de katoenhandelaren is wel een heel slordige compositie. Een schilderij is half afgesneden, de mannen, waarnaar de meeste aandacht uit zal gaan, zitten in de linkerbovenhoek gepropt. Het schilderij van de man met zijn kinderen heeft geen gebalanceerde kijkrichting. Links staat een afgesneden persoon. De vader, als hij vader is, lijkt het doek uit te lopen. Het plein op de achtergrond trekt veel aandacht door het felle geel, maar zit ook op een rare plek. De zangeres in het rechter schilderij is rechtsonder gepropt. Er lijkt een balk uit haar hoofd te komen, en de bovenste helft van het schilderij kan eigenlijk beter gemist worden. Deze schilderijen zijn in dezelfde periode geschilderd. Misschien heeft dit ermee te maken dat de vader van Degas in 1874 overleed, waarna bleek dat de bank waarvan zijn vader eigenaar was grote schulden had vanwege de broer van Degas, René. De bank werd enkele jaren later geliquideerd en Degas moest voor de schulden opdraaien. Hij moest delen van zijn kunstcollectie ervoor verkopen en zijn levensstijl verschralen. Maar dit alles is theorie. Rond 1875 maakt Degas de prachtigste schilderijen, en vonden de eerste tentoonstellingen van de impressionisten plaats.

	Vrouwen borstelen hun haar, 1875	Miss La La in het Circus, 1879	Bij de hoedenmaakster, 1882
	Om het goed te maken met Degas, drie prachtige schilderijen die fraai in balans zijn, maar toch heel spannend van compositie. De circusartieste in het middelste schilderij zit ook rechts boven, net als de katoenhandelaren, maar door de andere elementen van het schilderij is het geheel toch in balans.