Wikibooks

Nederlands/Grammatica/Persoonlijke voornaamwoorden/Ik: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Vorige wijzigingVolgende wijziging →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Etymolgiegedeelte toch teruggezet; gedeetle verwijderd dat niets met het Nederlandse "ik" te maken had
Regel 82:
* Dit is cultuurgebonden. In het Nederlands is het ongepast een brief te beginnen met het woord, terwijl dat in het Engels geheel aanvaard is.
 
== Etymologie ==
=== Derde persoon vervangt ''ik'' ===
In Germaanse talen komen vormen voor die etymologisch nauw verwant zijn aan het Nederlandse ''ik''. Dit is gemakkelijk na te gaan voor wie beseft dat de /k/-klank hier varieert met andere klanken in andere talen, zoals de /g/ (Engels: ''<u>g</u>ood''), de /h/, de /ç/ (Duits: ''si<u>ch</u>er'') en de /c/ (Engels: ''<u>ch</u>ess''). De varianten komen in Germaanse talen veelvuldig voor, bijvoorbeeld:
* Er zijn culturen waarin men tegen een hooggeplaatste vooral niet het woord "ik" gebruikt, omdat dat veel te vrijpostig zou zijn. In ouder Maleis duidde men zichzelf tegenover de vorst aan als ''hamba'', "(uw) slaaf". Nu nog wordt in wat formeler situaties in die taal de ''naam'' gebruikt in plaats van de persoonlijke voornaamwoorden (zowel in eerste als tweede persoon).
* in het Duitse ''ich'';
* Deze manier om over zichzelf te spreken schept afstand: doordat men in de derde persoon spreekt, treedt men een stapje van zichzelf weg.
* in het Engelse ''I'': dat laatste was in het Oudengels ''ic'', aanvankelijk uitgesproken als "ik", later als "itj", en de tj-klank is weggevallen;
* In westerse culturen kan die afstand een wat sentimenteel, bestudeerd effect opleveren:
* ook in het Deense en Noorse ''jeg'' sleet de slotmedeklinker in de uitspraak weg;
::''Lieve vader, lieve moeder, uw zoon schrijft u om u te laten weten...''
* terwijl die slotmedeklinker in het Zweeds een /g/ werd: "jag".
* De derdepersoonsafstandelijkheid <!--hoe lang blijft dít hier staan? niettemin serieus bedoeld--> kan ook een gekunstelde indruk maken, en tot stijlregisters leiden die nog meer de aandacht trekken dan het gebruik van "ik" zou hebben gedaan:
:: ''ondergetekende'' (zeer formeel, soms zelfs gezwollen)
Die /g/ valt ook te ontdekken in niet-Germaanse talen:
:: ''deze jongen'' (zeer gemoedelijk, soms zelfs oubollig).
* in het Griekse: ''ἐγὡ'' ("ego");
* en in het Latijnse: ''ego'', vanwaar het, via een overgangsvorm ''eyo'', evolueerde tot
* het Spaanse ''yo''
* het Franse ''je''.
* het Italiaanse ''io''
Wie nog verder teruggaat, vindt in het Sanskriet ''ahám''. Aldus kan een oervorm "aham" of "agham" gereconstrueerd worden, waarvan in de loop der tijden de /h/ of /γ/ (Ned. "<u>g</u>oed") veranderingen onderging, en nu eens de begin-, dan weer de slotklinker veranderde of verdween.
 
=== Tweede persoon vervangt ''ik'' ===
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.