|
De term '''gezegde''' (ook wel werkwoordgroep genoemd) verwijst inbinnen de [[redekundige ontleding (grammatica)|zinsontleding]] naar hetgeen in eende [[zin (taalkunde)|zin]] over het [[onderwerp (subject)|onderwerp]] wordt verteld. Het gezegde bevat in principe altijd alle [[werkwoord]]enwerkwoorden in de [[hoofdzin]] of [[bijzin]]. Het gezegde wordt soms ook wel '''werkwoordgroep''' genoemd.
De term "gezegde" is een vertaling van het [[Latijn]]seLatijnse ''praedicatum'' (letterlijk: 'dat wat ergens over gezegd wordt').
== Soorten gezegden ==
InBinnen de traditionele [[grammatica]] worden twee typen gezegde onderscheiden:
=== Werkwoordelijk gezegde en werkwoordelijke rest ===
Een ''werkwoordelijk gezegde '' bestaat uitsluitend uit een of meer werkwoorden maar zegt niets over de eigenschappen van het onderwerp. Dit gezegde kan worden verdeeld in de [[persoonsvorm ]] en de eventuele ''werkwoordelijke rest '': ▼{{zie ook|Zie ook [[Hulpwerkwoord]] en [[Zelfstandig werkwoord]]}}
▲Een ''werkwoordelijk gezegde'' bestaat uitsluitend uit een of meer werkwoorden maar zegt niets over de eigenschappen van het onderwerp. Dit gezegde kan worden verdeeld in de [[persoonsvorm]] en de eventuele ''werkwoordelijke rest'':
::Hij ''lacht'' (geen werkwoordelijke rest)
:::werkwoordelijk gezegde: ''lacht''
In de volgende zin is ''aan het gooien'' een niet-werkwoordelijke rest:
::U ''bent'' (persoonsvorm) op dat veld ballen ''aan het gooien'' (niet-werkwoordelijke rest).
In termen van taalkundige ontleding is ''Aanaan'' is in de zin hierboven een [[voorzetsel]], ''het'' is een [[lidwoord]] en ''gooien'' is een als zelfstandig naamwoord [[substantivering|gesubstantiveerd]]gebruikte infinitief. ''Gooien'' is namelijk een zelfstandig naamwoord, omdat er na een lidwoord altijd een zelfstandig naamwoord volgt. Toch wordt deze niet-werkwoordelijke rest als een deel van het werkwoordelijk gezegde beschouwd.
=== Naamwoordelijk gezegde en niet-werkwoordelijke rest ===
Een ''naamwoordelijk gezegde'' bevat naast de werkwoordsvorm ook één of enkele [[naamwoord]]ennaamwoorden (dit kunnen [[zelfstandig naamwoord|zelfstandige naamwoorden]], [[bijvoeglijk naamwoord|bijvoeglijke naamwoorden]] of [[persoonlijk voornaamwoord|persoonlijke voornaamwoorden]] zijn), evenals een [[koppelwerkwoord]] en eventueel een of meer [[hulpwerkwoord]]enhulpwerkwoorden.
Het naamwoordelijk deel van het gezegde wordt vaak ook kortweg "het naamwoordelijk deel" genoemd. Dit zinsdeel beschrijft een eigenschap van het [[onderwerp (zinsdeel)|onderwerp]] of is qua betekenis gelijk aan het onderwerp. Het naamwoordelijk deel van het gezegde wordt altijd met het onderwerp verbonden door middel van een koppelwerkwoord:
::Onze bakker ''werd'' na de verkiezingen ''minister van milieu''.
De niet-werkwoordelijke rest maakt verder altijd deel uit van het andere type gezegde, het naamwoordelijk gezegde.
== PredicaatGezegde vs. predicaat ==
In de moderne ontleding wordt in plaats van de term "gezegde" veelal de term '''predicaat''' gebruikt. Deze termen zijn echter niet zonder meer uitwisselbaar,. want inIn tegenstelling tot het gezegde bevatomvat het predicaat ook het [[taalkundig object (taalkunded.w.. lijdend en/of meewerkend voorwerp)|object]] en mogelijk nog andere bepalingen:
::Hij ''heeft haar nooit een cadeau gegeven''.
:::gezegde: ''heeft gegeven''
:::predicaat: ''heeft haar nooit een cadeau gegeven''
{{sub}}
Het predicaat is dus een [[Constituent (taalkunde)|constituent]], het gezegde niet.
== Zie ook ==
* [[Zinsontleding]]
* [[Syntaxis (taalkunde)|Syntaxis]]
* [[Gezegde (zegswijze)]]
{{Navigatie redekundige ontleding}}
{{Transwiki}}
[[Categorie:Werkwoord]]
| 