Wikibooks

Heksenwoordenboek: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Vorige wijzigingVolgende wijziging →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 23:
 
{{Woordenboek Index}}
 
==E==
[[Bestand:Edda.jpg|thumb|Edda]]
[[Bestand:Korrigan.jpg|thumb|De elf [[Heksenwoordenboek#K|Korrigan]] met [[Heksenwoordenboek#T|triskelion]]]]
[[Bestand:KasugaEma0398.jpg|thumb|[[Heksenwoordenboek#E|Ema's]] in een [[Heksenwoordenboek#S|shinto]]-schrijn in Japan]]
[[Bestand:Ecliptic path.jpg|thumb|De ecliptica]]
[[Bestand:Wendekreise.png|thumb|Evenaar, [[Heksenwoordenboek#S|steenbokskeerkring]] en [[Heksenwoordenboek#K|kreeftskeerkring]]]]
[[Bestand:Light dispersion conceptual waves.gif|thumb|Een prisma wodt gebruikt om elektromagnetische straling naar golflengte te scheiden]]
[[Bestand:Saintfrancisborgia exorcism.jpg|thumb|Excorcisme, Francisco Goya]]
[[Bestand:Spinello Aretino Exorcism of St Benedict.jpg|thumb|Het exorcisme van de heilige Benedictus van Nursia, schilderij van [[Italiaanse renaissance/Spinello Aretino|Spinello Aretino]], 1387]]
*'''Ecliptica''': de schijnbare jaarlijkse baan van de [[Heksenwoordenboek#Z|zon]] ten opzichte van de [[Heksenwoordenboek#S|sterren]] aan de [[Heksenwoordenboek#H|hemelbol]]. De 20 graden brede band van 12 (eigenlijk 13) [[Heksenwoordenboek#S|sterrenbeelden]] waar de ecliptica doorheen loopt wordt de [[Heksenwoordenboek#D|dierenriem]] of zodiak genoemd. De baan van de [[Heksenwoordenboek#M|maan]] heeft een helling van meer dan 5° ten opzichte van de ecliptica, hierdoor kunnen zons- en maansverduisteringen alleen voorkomen als de maan in een "knoop" staat, de punten waar de ecliptica en het baanvlak van de maan elkaar snijden.
*'''Elf''': in de veertiende eeuw werd het Oud Engelse ''elf'' vervangen door het Franse ''faerie'' en ''fey'', het zijn dus gelijke benamingen. De termen worden door elkaar gebruikt. Zie voor meer informatie [[Heksenwoordenboek#F|fee]].
*'''Eigene''': zie [[Heksenwoordenboek#D|diergeest]].
*'''Eko''': [[Heksenwoordenboek#M|magische]] formule uit het Semitisch taalgebied. Eko betekent "wees gegroet en kom naar voren". De formule wordt gebruikt om [[Heksenwoordenboek#G|goden]], [[Heksenwoordenboek#G|godinnen]], [[Heksenwoordenboek#E|engelen]] of [[Heksenwoordenboek#D|demonen]] op te roepen.
*'''Ema''': [[Heksenwoordenboek#P|paardenbeeld]], een houten tablet met voorgedrukte beeltenissen. De onbedrukte kant wordt met een persoonlijke boodschap beschreven. Ema's zijn te koop in [[Heksenwoordenboek#B|boeddhistische]] of [[Heksenwoordenboek#S|shinto]] [[Heksenwoordenboek#T|tempels]].
*'''Elektromagnetische straling''': zie ook ether.
*'''Elementaal''': een mythisch wezen dat is verbonden met een van de vier elementen uit de Oudheid. De beschrijving van dergelijke wezens duikt voor het eerst op in de [[Heksenwoordenboek#A|alchemistische]] geschriften van [[Heksenwoordenboek#P|Paracelsus]]. Traditioneel worden er vier types onderscheiden: [[Heksenwoordenboek#G|gnomen]] of [[Heksenwoordenboek#A|aardelementalen]] (ook wel aardgeest of kabouter), [[Heksenwoordenboek#U|undines]] of [[Heksenwoordenboek#W|waterelementalen]] (ook wel watergeesten), [[Heksenwoordenboek#S|sylfen]] of [[Heksenwoordenboek#L|luchtelementalen]] (ook wel luchtgeesten) en [[Heksenwoordenboek#S|salamanders]] of [[Heksenwoordenboek#V|vuurelementalen]] (ook wel vuurgeesten).
<gallery>
Bestand:Kobold artlibre jnl.jpg|[[Heksenwoordenboek#G|Gnoom]] of [[Heksenwoordenboek#A|aardelementaal]]
Bestand:Ondine - Currier.png|[[Heksenwoordenboek#U|Undine]] of [[Heksenwoordenboek#W|waterelementaal]]
Bestand:Sarony and Major - Francesca Cerrito in La Sylphide.jpg|[[Heksenwoordenboek#S|Sylf]] of [[Heksenwoordenboek#L|luchtelementaal]]
Bestand:Salamander (Wiener Dioskurides).jpg|[[Heksenwoordenboek#S|Salamander]] of [[Heksenwoordenboek#V|vuurelementaal]]
</gallery>
*'''Elementsysteem''': er zijn verschillende elementsystemen, bijvoorbeeld de [[Heksenwoordenboek#C|Chinese]], Indiase en Tibetaanse. Er bestaan westerse reeksen van vier, vijf en negen. [[Heksenwoordenboek#V|Vuur]], [[Heksenwoordenboek#W|water]], [[Heksenwoordenboek#A|aarde]], [[Heksenwoordenboek#L|lucht]], [[Heksenwoordenboek#H|hout]], [[Heksenwoordenboek#M|metaal]] en ether zijn voorbeelden van elementen.
<gallery>
Bestand:Four elements representation-HE.png|Vier elementen
Bestand:Vier Elemente der Alchemie.svg|Vier elementen
Bestand:Wiccan five elements 1.PNG|Vijf elementen; [[Heksenwoordenboek#W|water]], [[Heksenwoordenboek#V|vuur]], [[Heksenwoordenboek#A|aarde]], [[Heksenwoordenboek#L|lucht]] and [[Heksenwoordenboek#G|geest]]
Bestand:Edda 9 Werelden.png|De negen werelden uit de Noordse mythologie
</gallery>
*'''Eliphas Lévi''': een [[Heksenwoordenboek#M|magiër]]. Hij verbond de [[Heksenwoordenboek#T|tarot]] aan het esoterische systeem van de [[Heksenwoordenboek#K|kaballa]]. De vier kleuren staan voor de vier elementen en de vier letters van deheilige naam van god.
*'''Elixer''': drankje, waaraan doorgaans bepaalde magische of geneeskundige eigenschappen worden toegeschreven. Vaak was een elixer een mengsel van een aftreksel van kruiden of andere planten met bijvoorbeeld water, menselijke of dierlijke lichaamssappen (zoals bloed, urine, speeksel) of alcohol. Ook werden extracten van paddenstoelen gebruikt, alsmede metalen als goud en kwik. Zie ook [[Heksenwoordenboek#L|levenselixer]].
*'''Engel''': een geest uit de [[Religieus woordenboek#H|hemel]], een hoger wezen dat de materie heeft overwonnen. In de [[Heksenwoordenboek#T|tarot]] symboliseren de 4 [[Religieus woordenboek#A|aartsengelen]] de 4 elementen: [[Heksenwoordenboek#V|vuur]] (Michael), [[Heksenwoordenboek#W|water]] (Gabriel), [[Heksenwoordenboek#L|lucht]] (Rafael) en [[Heksenwoordenboek#A|aarde]] (Uriel). De [[Religieus woordenboek#R|Rooms-katholieke Kerk]] erkent engelen, zoals serafijnen en cherubijnen. Zie ook [[Religieus woordenboek#K|kerstengel]]. De [[Religieus woordenboek#Y|Yezedi]] worden ook wel ''cult van engelen'' genoemd.
*'''Energiepunt''': zie ook [[Heksenwoordenboek#C|chakra]].
*'''Equinox''': tweemaal per jaar zijn dag en nacht even lang, de [[Heksenwoordenboek#Z|zon]] staat recht boven de [[Heksenwoordenboek#E|evenaar]]; de [[Heksenwoordenboek#L|lente-equinox]] en [[Heksenwoordenboek#H|herfstequinox]]. [[Heksenwoordenboek#O|Ostara]] en [[Heksenwoordenboek#M|Mabon]] zijn voorbeelden van [[Heksenwoordenboek#J|jaarfeesten]] die plaatsvinden tijdens de equinox.
*'''Erfelijke magie''': het idee dat [[Heksenwoordenboek#M|magische]] krachten overgegeven worden van generatie op generatie.
*'''Esbat''': viering van [[Heksenwoordenboek#V|volle maan]]. Zie ook [[Heksenwoordenboek#B|blauwe maan]].
*'''Esoterie''': kennis die slechts voor ingewijden toegankelijk is, dit in tegenstelling tot exoterie.
*'''Ether''': een van de elementen. In het westen dacht men tot aan het begin van de 20e eeuw dat het de stoffelijke tussenstof was die voortplanting van [[Heksenwoordenboek#L|licht]] en andere elektromagnetische straling mogelijk maakte.
*'''Evenaar''': een denkbeeldige lijn op het [[Heksenwoordenboek#A|aardoppervlak]] in de vorm van een grootcirkel midden tussen de polen. De evenaar verdeelt de aarde in een noordelijk halfrond en een zuidelijk halfrond. De [[Heksenwoordenboek#H|hemelevenaar]] verdeelt de [[Heksenwoordenboek#S|sterrenhemel]] in een noordelijke en zuidelijke sterrenhemel. Op de evenaar (en het hele gebied tussen de [[Heksenwoordenboek#K|keerkringen]]) staat de zon tweemaal per jaar precies recht boven de grond (in het [[Heksenwoordenboek#Z|zenit]]). Zie ook equinox.
*'''Executie''': het doden van de veroordeelde personen. [[Heksenwoordenboek#H|Heksen]] belandden vaak op de [[Heksenwoordenboek#B|brandstapel]]. Met een executie wordt de ter doodbrenging na een wettelijke veroordeling bedoeld. Het gebeurde ook dat heksen tijdens het proces (gevangenschap, ondervraging of proeven) de dood vonden, dus voor een veroordeling. Ook [[Heksenwoordenboek#K|ketters]] kregen de doodstraf, hekserij werd gezien als ketterij sinds paus Johannes XXII het in 1320 toevoegde aan de lijst met ketterij. Straffen in de middeleeuwen waren vaak wreed. Levend koken was bijvoorbeeld een methode om de doodstraf te voltrekken die in de late middeleeuwen gebruikt werd. Wetten op hekserij werden na eeuwen ingetrokken, soms onder groot protest van de bevolking. Het parlement in Groot-Brittannië trok in 1736 tegelijkertijd de Schotse wet uit 1563 en de Engelse wet uit 1604 in. Niet langer werden mensen opgehangen voor contact met boze geesten, ze werden als oplichter of zwerver berecht. De Witchcraft Act (de reeks wettelijke verboden op hekserij in Groot-Brittannië) werd pas geheel opgeheven in 1951, en vervangen door de Fraudulent Mediums Act 1951. De oud Britse wetgeving is echter nog steeds van kracht in Israël, het is opgenomen in het juridische systeem van het Britse mandaat over Palestina (Israël werd onafhankelijk voor de wet werd ingetrokken in Groot-Brittannië). In de onafhankelijkheidsverklaring uit 1948 staat geschreven dat de staat binnen enkele maanden een grondwet zal voltooien. Dat is tot op heden niet gebeurd. In Malines werd in 1643 de laatste heks terecht gesteld, in Estland in 1699, in Ierland in 1711, in Denemarken in 1722, in Schotland in 1727 en in Oostenrijk in 1756. Dit waren niet per se de laatste sterfgevallen vanwege hekserij, maar de laatste executies die volgens de wet plaatsvonden. In Zwitserland was de laatste wettige executie in 1782, maar in het kanton Glarus werd marteling toegepast tot 1851. Het laatste officiële heksenproces in Europa vond plaats in Polen in 1792. In het katholieke Zuid-Amerika was de laatste officiële heksenexecutie in 1830.
<gallery>
Bestand:Punishing-witches-Laienspiegel.jpg|De straf van heksen, 1508
Bestand:Agnes bernauer.jpg|De verdrinking van 'de heks' Agnes Bernauer op 12 oktober 1435, afbeelding uit 1874
Bestand:Deventer ketel.jpg|Executieketel in Deventer, hierin werden mensen levend gekookt
Bestand:GilesCoreysPunishmentandAwfulDeath.png|Giles Corey op 19 september 1692 door de executie met zware stenen als slachtoffer in de [[Heksenwoordenboek#H|heksenprocessen van Salem]], afbeelding uit 1892
</gallery>
*'''Exorcisme''': een bezwering gericht tegen slechte [[Heksenwoordenboek#G|geesten]], met de bedoeling deze uit een voorwerp, een lichaam of een plaats te verdrijven.
*'''Exorcist''': een geestelijke die het ritueel van exorcisme of [[Heksenwoordenboek#D|duivelbezwering]] uitvoert.
*'''Exoterie''': kennis is voor iedereen verifieerbaar en toegankelijk, in tegenstelling tot esoterie.
 
==F==
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.