Onderwijs in relatie tot P2P/Individuatie: verschil tussen versies

 

 

 

Volgens Carl Gustav Jung is het individuatieproces het proces dat we als mens doorlopen om onszelf te worden, de weg naar volledige zelfvervulling (www.creatieveappelsenquantumperen.nl, 2010). In het ideaal verlopend individuatieproces kan het ‘ik’ het onbewuste integreren. De mens wordt een totaliteit: een synthese tussen het bewuste en het onbewuste. Volgens Jung stagneert juist dit integratieproces in de moderne westerse maatschappij.

[[File:JungIndividuatie.jpg|thumb|Gebaseerd op de afbeelding van www.rglongpre.ca (2012).]]

 

 

Het bewustzijn maakt deel uit van de menselijke psyche dat voor het ‘ik’ toegankelijk is. Wij weten bijvoorbeeld wie we zijn en wat onze geschiedenis is. Het ‘ik’ kan men dan ook beschouwen als het centrum van dit bewustzijn.

De Persona behoort tot dit bewustzijn. Het is het deel van onszelf dat wij aan de buitenwereld tonen. Wij dienen immers verwachtingen in te lossen ten aanzien van de maatschappij waar we in leven. Het laat ons denken dat we een bepaald individu zijn en we een specifieke rol innemen. Het is een masker dat we dragen, maar het reflecteert niet wie we echt zijn (www.kundaliniawakeningsystems1.com, n.d. & www.soul-guidance.com, n.d.).

 

 

Al hetgeen waar wij ons niet meer bewust van zijn, behoort tot het persoonlijk onbewuste. Toch is er sprake van een interactie met het bewustzijn, we kunnen ons immers bewust worden van bepaalde delen door introspectie en door aandacht te schenken aan bijvoorbeeld onze dromen.

De Schaduw maakt deel uit van het persoonlijk onbewuste. In tegenstelling tot de Persona is dit het deel van onszelf dat we proberen te verbergen. Het is datgene wat niet wordt gewaardeerd in de maatschappij en daarom verdrongen is (www.kundaliniawakeningsystems1.com, n.d. & www.soul-guidance.com, n.d.).

 

 

Het kind is volgens Jung verre van een onbeschreven blad en beschikt juist over universele componenten. Deze componenten noemt hij archetypen. Volgens Jung is er dus een gemeenschappelijke structuur aanwezig in onze psyche. Er zijn twee archetypes die belangrijk zijn in het individuatieproces. Beide archetypes bouwen een brug naar het Zelf.

Het tweede archetype is de Animus: de innerlijke man in iedere vrouw. Het kan de vrouw helpen wanneer zij moed, creativiteit, kennis en wijsheid nodig heeft (www.kundaliniawakeningsystems1.com, n.d. & www.soul-guidance.com, n.d.).

 

 

Het Zelf is het bewustzijn van onze unieke natuur of onze intieme connectie met alle leven. Dit betreft niet alleen de mensheid, maar ook de dierenwereld en zelfs de hele kosmos. Het geeft ons een eenheidsgevoel met het leven. We aanvaarden het leven zoals het is, en niet zoals we willen dat het is. Het is het moment waarop het bewuste weer met het onbewuste in verbinding komt, het totaliteitsbesef. Zo een moment kan op allerlei momenten plaats vinden: in een droom, bij het ervaren van kunst, tijdens therapie, bij natuurervaringen, seksuele of spirituele ervaringen (www.kundaliniawakeningsystems1.com, n.d. & www.soul-guidance.com, n.d.).

 

 

 

Margareth Mahler gebruikte in de jaren ’50 de term individuatie met betrekking tot de ontwikkeling van het kind. In die ontwikkeling onderscheidde zij verschillende stadia:

 

 

 

Individuatie kan ook gekoppeld worden aan de theorie van Biesta. Hierin verwijst hij naar een transformatieproces: een vormingsproces. Biesta spreekt in ‘Goed onderwijs en de cultuur van het meten’ (2013) over het belang van subjectvorming in het onderwijs. Onderwijs staat nu vooral in het teken van aanpassing: goed onderwijs is onderwijs dat zich aanpast en de wensen van de samenleving. Biesta heeft hier een andere visie over: ‘Onderwijs wordt pas pedagogisch relevant wanneer het bij kwalificatie en socialisatie een plaats biedt aan subjectwording, een persoon worden’ (In de wereld verschijnen, 2013). Het gaat over mensen in staat stellen om op een zelfstandige en volwassen manier in de wereld te staan, en niet als object van andermans bedoelingen en wensen, maar als subject van eigen handelen. Het woord subject heeft volgens hem een tweeledige betekenis: als subject ben je de beginner van een handeling, maar tegelijkertijd ben je ook onderworpen aan de handeling van een ander die op mij reageert. Er wordt dus verwezen naar een element van buitenaf: de ander spreekt mij aan. Subjectvorming is dus afhankelijk van de aanwezigheid van de ander. Hij ziet het dan ook als een vormingsproces. Onderwijs wordt dan pas pedagogisch relevant als het plaats geeft voor subjectvorming: het onderbreken van de normale rationele orde om als unieke individuen in de wereld te verschijnen door te handelen met anderen (In de wereld verschijnen, 2013).

 

 

 

In onze moderne maatschappij komt het woord individuatie ook vaak aan bod. Individuatie verwijst hier dan naar het proces waarbij men persoonlijke, individuele eigenschappen steeds sterker ontwikkelt zodat men zich steeds meer onderscheidt van anderen. Het gaat met andere woorden over het bouwen van een eigen identiteit. Identiteit is volgens Paul Verhaeghe (2011) geen vaststaand iets waarmee we geboren worden. Wij zijn wie we zijn omdat we samenvallen met een aantal ideeën, verwachtingen, normen en waarden die van buitenaf aangereikt worden en omdat we afstand genomen hebben van een aantal andere. Het wordt dus voor een groot deel bepaald door onze sociaal-culturele omgeving. Als de maatschappij verandert, verandert onze identiteit dus mee. Paul Verhaeghe geeft rond deze visie commentaar op het hedendaags meritocratisch systeem dat bepaalde persoonlijkheidskenmerken gaat privilegiëren en andere afstraffen waardoor individualisme de overhand krijgt: men gaat zichzelf boven het belang van de gemeenschap stellen.