Geschiedenis van de filosofie/Islamitische filosofie: verschil tussen versies

'''Arabische (Islamitische) filosofie''' is een filosofie waarvan de ontwikkeling en de modaliteiten wezenlijk verband houden met de religieuze en geestelijke realiteit van de [[islam]]. <ref> Corbin (1.993) p.xiv</ref> Het vertegenwoordigt een stijl van filosofie die werkt binnen het kader van de islamitische cultuur. Dit impliceert niet dat het noodzakelijkerwijs draait om religieuze kwesties, of zelfs niet dat het uitsluitend wordt geproduceerd door [[moslim]]s. <ref name="Leaman"> [http://www.rep.routledge.com/article/H057 LEAMAN, OLIVER (1998).][http://www.rep.routledge.com/article/H057 Islamitische filosofie.][http://www.rep.routledge.com/article/H057 In Craig E. (Ed.), Routledge Encyclopedia of Philosophy. ][http://www.rep.routledge.com/article/H057 London: Routledge. ][http://www.rep.routledge.com/article/H057 Ontvangen van de 30e december 2007]</ref>

 

Theoretische vragen werden gesteld vanaf het begin van de islam, vragen die in zekere mate beantwoord konden worden door verwijzing naar islamitische teksten zoals de [[Koran]], de praktijken van de gemeenschap en de traditionele uitspraken van de profeet [[Mohammed]] en zijn metgezel. <ref name="Leaman"></ref> In feite startte rationele argumentatie over de islamitische doctrines met de Koran zelf, en zo werden ook uitingen van Mohammed en vooral de preken van [[Ali ibn Abu Talib|Ali]] bestudeerd. Dit ondanks het feit dat hun stijl en benadering verschillend waren van die van de islamitische theologen. <ref name="Motahhari"> [http://www.muslimphilosophy.com/ip/kalam.htm An Introduction to-Kalam 'Ilm al] door [[Morteza Motahhari]]</ref>

 

Hoewel er niets concreet kan worden gezegd over het begin van de [[theologie]] onder moslims, is het wel zeker dat de discussie van enkele van de tegenwoordig voor moslims nog relevante problemen zoals de kwestie van de [[predestinatie]], de [[vrije wil]] en de goddelijke rechtvaardigheid reeds in de tweede eeuw van de islam (de ([[8e eeuw]])) werden aangevat. Misschien was het eerste formele centrum van deze besprekingen de kring rond [[Hasan al-Basri]] (gestorven ca.728-29). <ref name="Motahhari"></ref> Verschillende andere theologische scholen zijn ontstaan in de periode van de 8e tot de [[10e eeuw]]. De [[Mu'tazili]]- theologie ontstond in de [[8e eeuw]] in [[Basra]] (Irak) door [[Wasil ibn Ata]] (gestorven in 748.) <ref> Martin ''et al..,'' 1997</ref>

 

De vroege veroveringen van de moslims brachten hen in contact met de westelijke centra van beschaving die sterk beïnvloed waren door het [[christendom]] en de [[Griekse]] cultuur. Veel heersers wilden de Griekse kennis begrijpen en gebruiken, zowel de theoretische als de praktische vormen ervan. Een groots opgezet vertaalproject ging van start, met officiële steun voor de assimilatie van de Griekse cultuur. Dit had een sterke invloed op alle gebieden van de islamitische filosofie. [[Neoplatonisme]] werd de heersende denkrichting, en het [[curriculum]] van de Griekse filosofie werd nauwkeurig gevolgd. Op die manier zorgden de islamitische vertalers voor het bewaren van de teksten van de Griekse filosofen.

 

[[Henry Corbin]] heeft de geschiedenis van de Islamitische filosofie verdeeld in drie perioden. <ref name="Corbin"> Corbin (1993), pp. XVI en XVII</ref>

 

De eerste periode van de islamitische filosofie valt samen met de [[islamitische Gouden Eeuw]]. Gedurende deze tijd is het zuivere filosofische denken identiek aan het aristotelisme, waarbij bronnen aan het [[Neoplatonisme]] worden ontleend. Het is echter ook beïnvloed door het islamitische denken en de islamitische cultuur. De 20e eeuwse Duitse geleerde van Iraanse oorsprong [[Abdoldjavad Falaturi]] heeft in zijn onderzoek aangetoond hoe uiteenlopend [[Hellenistische filosofie]] zich ontwikkelde binnen het kader van de islamitische cultuur. Aan de andere kant heeft Corbin laten zien hoe het mystieke aspect van de islam, in het bijzonder [[Shia]] ook de filosofie beïnvloedde. De periode van de vroege islamitische filosofie begint met [[Al-Kindi]] en eindigt met [[Averroes]] (gestorven in [[1198]]). <ref name="Corbin"></ref> Aan de andere kant vonden er ook cruciale theologische debatten plaats tussen islamitische theologen. Deze discussie droeg ook bij tot de opkomst van rationele discussies over [[religie]], in het bijzonder over de de islam.

 

Hoewel deze school sterk werd bekritiseerd door islamitische theologen zoals [[Al-Ghazali]], filosofen als [[Averroës]], en [[Soefisme|soefi's]], verspreidden Avicenna's geschriften zich als vuur en zij bleven tot op heden de basis van het filosofisch onderwijs vormen in de islamitische wereld. Vooral in de oostelijke islamitische landen bewoog de filosofie na Averroes zich in de richtingen door Avicenna aangegeven d.w..z. naar het onderzoek van zowel theoretische als praktische wetenschappen. <ref name="Iranica"></ref>

 

Na de dood van [[Averroës]] raakte de Islamitische filosofie in de [[Peripatetische School|peripatetisch]]e stijl uit de mode in het Arabische deel van de islamitische wereld. Dit bleef zo tot in de negentiende eeuw. [[Mystieke filosofie]] daarentegen bleef bloeien, hoewel er geen denkers de creativiteit van [[Ibn Arabi]] en [[Ibn Sab'in]] evenaarden. In het Perzisch sprekende deel bleef de islamitische filosofie een curriculum gericht op verlichting volgen, dat werd geïntroduceerd door [[Soehrawardi]]. <ref name="Leaman"></ref><ref name="Corbin"></ref>

 

De derde periode, volgens Corbin, begint in de zestiende eeuw na het ontstaan van de [[Safawiden]]-dynastie in [[Perzië]].<ref name="Corbin"></ref> De meest prominente figuur van deze periode is [[Mulla Sadra]] die [[Transcendentie|transcendente]] theosofie invoerde als een kritische filosofie die de [[Peripatetische School|Peripatetische]], verlichtings-<ref>'Verlichting' is in verschillende godsdiensten de opperste geestelijke staat die men kan bereiken.</ref> en [[Gnosticisme|gnostische filosofie samenbracht,]] samen met de theologie van [[Ash'ari]]. De bron daarvan lag in de islamitische openbaring en de mystieke ervaring van de werkelijkheid in het bestaan.<ref> [http://www.muslimphilosophy.com/ip/rep/H027.htm Mulla Sadra (Sadr al-Din Muhammad al-Shirazi) (1571/2-1640)]</ref> <ref> Leaman (2007), pp.146 en 147</ref> Deze filosofie wordt de dominante vorm van filosofie in [[Iran]] vanaf de 19de eeuw. [[Shah Wali Allah]] breidde de Soehrawardi school van denken uit over het Indiase subcontinent.<ref name="Leaman"></ref>

 

Nieuwe trends verschenen tijdens de 19e en 20e eeuw als gevolg van de uitdaging die de [[westerse filosofie]] en [[moderniteit]] stelde aan de traditionele islamitische filosofie. Aan de ene kant waren een aantal geleerden zoals [[Al-Afghani]] en [[Mohammed Abduh]] op zoek naar rationele principes die zouden leiden naar een vorm van denken die zowel duidelijk islamitisch was als passend was voor het leven in de moderne verwetenschappelijkte samenlevingen. Dit debat duurt voort tot op heden. [[Mohammed Iqbal]] is een van de vooraanstaande figuren van deze groep die een nogal [[Eclectisme|eclectische]] mengeling van Islamitische en Europese filosofie voorstaat. Aan de andere kant keren een aantal denkers zich af van het fenomeen van de moderniteit door de ontwikkeling van een islamitisch [[fundamentalisme]]. Dit wakkerde de eerdere vijandigheid aan tegenover filosofie door te pleiten voor een terugkeer naar de oorspronkelijke beginselen van de islam en het afwijzen van de moderniteit van westerse imperialistische indringers. <ref name="Leaman"></ref> In [[Iran]] is de invloed van de mystieke filosofen opvallend. Vooral [[Mulla Sadra]] is gevierd en filosofen die loyaler zijn aan de traditionele [[islamitische filosofie]] hebben geprobeerd om deze school in leven te houden en als instrument te gebruiken in de omgang met het modernisme. [[Allameh Tabatabaei]] is de meest prominente figuur van deze groep.

<ref> Zie ook:

* Nasr (1996), pp.324 en 325 </ref> Tegenwoordig probeert [[Seyyed Hossein Nasr]] de traditionele [[islamitische filosofie]] in te voeren en hij behandelt ook het islamitische antwoord op de uitdagingen van de moderne wereld. <ref> Fakhri (2004), p.322</ref> Ten slotte zijn er vele denkers die zich hebben aangepast en niet-islamitische filosofische ideeën als onderdeel van het normale filosofische proces aanwenden, zoals het onderzoek van het [[existentialisme]] en het [[hegelianisme]]. Moderne islamitische filosofie levert dus een zeer divers beeld op en toont een breed scala van technieken en benaderingen van filosofie.<ref> Leaman (2000), p.410</ref>

 

 

{{references}}