Wikibooks

Quenya/Genitief: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Vorige wijzigingVolgende wijziging →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Dirk math (overleg | bijdragen)
2.012 bewerkingen
Geen bewerkingssamenvatting
Dirk math (overleg | bijdragen)
2.012 bewerkingen
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
{{Weg}}
Quenya heeft twee naamvallen die samen de functies van de traditionele genitief van de meeste talen vervullen (bvb. Latijn, Duits, Grieks): de genitief en de [[Quenya/Possessief|possessief]].
 
Daarom is het belangrijk dat je voor elk van beide weet wanneer je deze naamval moet gebruiken.
 
 
 
==Gebruik==
 
Er is een vrij uitgebreide lijst van de gevallen waarin we de genitief gebruiken:
 
 
1. origine
 
De plaats waar iets gemaakt werd of waar iemand geboren is, staat in de genitief:
::'''cirya <u>Tiriono</u>''' "het schip uit Tirion"
::'''seldo <u>Alqualondëo</u>''' "de jongen uit Zwaanhaven"
Deze betekenis verwijst helemaal niet naar een beweging; de jongen komt wel uit Zwaanhaven maar het betekent niet dat hij pas gearriveerd is uit Zwaanhaven.
 
 
2. vorige eigenaar
::'''rocco <u>arano</u>''' "het paard van de koning"
Dit betekent dat het paard ooit van de koning was, maar dat het nu in het bezit is van iemand anders.
 
 
3. partitieve genitief
 
Dit wijst erop dat iets deel is van iets groters:
::'''<u>i elenion</u> ancalima''' "de helderste van de sterren"
::'''ranqui <u>i arano</u>''' "de armen van de koning"
 
 
4. familierelaties
::'''<u>i arano</u> yondor''' "de zonen van de koning"
::'''indis <u>ohtaro</u>''' "de bruid van een soldaat"
 
 
5. waar een titel vandaan komt
::'''aran <u>Sindaron</u>''' "de koning van de Sindar"
::'''heru <u>i cormaron</u>''' "de heer van de ringen"
 
 
6. substantieven na "over"
::'''equessi <u>arano</u>''' "de uitspraken over de koning"
Het gebeurt echter regelmatig dat een "over" in deze betekenis vervangen wordt door "van", zo we moeten zorgvuldig uitkijken naar de betekenis van deze "van":
::'''i naucor quetir <u>altë harmaron</u>''' "de dwergen spreken van (over) grote schatten"
::'''quenta <u>Silmarillion</u>''' "het verhaal van (over) de Silmarillen"
::'''quentalë <u>Noldoron</u>''' "de geschiedenis van (over) de Noldor"
(voor meer hierover, zie de pagina [[Quenya/Verbale substantieven]])
 
 
7. samengestelde plant- of diernamen
::'''asëa <u>aranion</u>''' "koningskruid"
 
 
8. het woord volgende op '''quanta''' "vol"
::'''quanta <u>masso</u>''' "vol brood"
 
 
9. na het voorzetsel '''ú''' "zonder" en het adjectief '''arwa''' "met, in bezit van"
::'''ú <u>calo</u>''' "zonder licht"
::'''aran arwa ohtarion''' "een king met/in het bezit van soldaten"
Het adjectief '''arwa''' heeft '''arwë''' als meervoud, dit wordt gebruikt als er meer dan één eigenaar is:
::'''neri arwë collo''' "mannen met/in het bezit van een mantel"
 
 
 
===Woordvolgorde===
 
De genitief kan voor of achter het substantief waar deze bijhoort geplaatst worden:
::'''<u>i nórëo</u> aldar''' "bomen van het land"
::'''aldar <u>i nórëo</u>''' "bomen van het land"
 
 
Er zijn twee gevallen waarin de genitief altijd vooraan geplaatst wordt:
* als het substantief een voorzetsel heeft:
::'''ve <u>osto</u> aran''' "zoals de koning van een stad"
::'''nu <u>tirino</u> tópa''' "onder het dak van een toren"
* als er zowel een woord in de genitief als in de possessief aanwezig is:
::'''<u>i eldaron</u> macil atarwa''' "vaders zwaard (komende) van de elfen"
 
 
 
Een genitief kan ook als gezegde gebruikt worden:
::'''i corma ná <u>Saurondo</u>''' "de ring is (oorspronkelijk) van Sauron"
 
 
 
===Gebruik van het lidwoord===
 
Een substantief dat vergezeld is van een substantief in de genitief krijgt normaal geen lidwoord '''i''' (het kan echter uitzonderlijk wel om poëtische redenen).
 
 
Een substantief in de possessief kan dus zowel met een bepaald als een onbepaald lidwoord vertaald worden:
::'''indis <u>ohtaro</u>''' "een bruid van een soldaat"/"de bruid van een soldaat"
::'''<u>ohtaro</u> indis''' "een bruid van een soldaat"/"de bruid van een soldaat"
::'''<u>i ohtaro</u> indis''' "een bruid van de soldaat"/"de bruid van de soldaat"
::'''indis <u>i ohtaro</u>''' "een bruid van de soldaat"/"de bruid van de soldaat"
 
 
 
 
==Vorming==
 
We bekijken elk getal afzonderlijk:
 
 
 
===Enkelvoud===
 
De basisuitgang is -'''o'''.
 
Bij de meeste woorden gebruik je simpelweg deze uitgang:
::'''aran''' "koning" &rarr; '''arano'''
::'''tári''' "koningin" &rarr; '''tário'''
::'''vendë''' "meisje" &rarr; '''vendëo'''
 
 
Woorden met een stamvorm gebruiken deze stamvorm:
::'''nís''' "vrouw" &rarr; '''nisso''' (stamvorm ''niss-'')
::'''curo''' "uitvinding" &rarr; '''curuo''' (stamvorm ''curu-'')
::'''lómë''' "nacht" &rarr; '''lómio''' (stamvorm ''lómi-'')
 
 
Woorden op -'''o''' hebben een genitief enkelvoud die gelijk is aan de nominatief enkelvoud:
::'''rocco''' "paard" &rarr; '''rocco'''
 
 
Bij woorden op -'''a''' wordt deze eindletter vervangen door -'''o''':
::'''máma''' "schaap" &rarr; '''mámo'''
 
 
Woorden op -'''ië''' verlengen de eind-'''ë''':
::'''mornië''' "duisternis" &rarr; '''morniéo'''
::'''lië''' "volk" &rarr; '''liéo'''
 
 
 
===Meervoud===
 
In het meervoud voegen we -'''on''' toe aan de nominatief '''''meervoud''''' (dit is uitzonderlijk vermits alle andere meervoudsnaamvallen vertrekken van de nominatief enkelvoud):
::'''aldar''' "bomen" &rarr; '''aldaron''' (nom.enk.: alda)
::'''eleni''' "sterren" &rarr; '''elenion''' (nom.enk.: elen)
::'''rávi''' "leeuwen" &rarr; '''rávion''' (nom.enk.: rá)
::'''nissi''' "vrouwen" &rarr; '''nission''' (nom.enk.: nís)
 
 
Woorden op -'''ië''' hebben een verlende eind-'''ë''':
::'''mornië''' "duisternis" &rarr; '''morniéron'''
::'''lië''' "volk" &rarr; '''liéron'''
 
 
 
===Duaal===
 
In het duaal is uitgang eveneens -'''o''':
::'''ciryat''' "een paar schepen" &rarr; '''ciryato''' (nom.enk.: cirya)
::'''aldu''' "een paar bomen" &rarr; '''alduo''' (nom.enk.: alda)
::'''rávet''' "een paar leeuwen" &rarr; '''ráveto''' (nom.enk.: rá)
 
 
Als het substantief een t-duaal heeft en de nominatief enkelvoud eindigt op een enkele medeklinker (-'''l''', -'''n''', -'''r''', -'''s'''), dan verdwijnt de -'''e'''- van de nominatief duaal in de genitief:
::'''aranet''' "een paar koningen" &rarr; '''aranto''' (nom.enk.: aran)
::'''macilet''' "een paar zwaarden" &rarr; '''macilto''' (nom.enk.: macil)
::'''ëaret''' "een paar zeeën" &rarr; '''ëarto''' (nom.enk.: ëar)
 
 
Bij woorden op -'''ië''' verlengen we weer de eind-'''ë''':
::'''mornië''' "duisternis" &rarr; '''morniéto'''
::'''lië''' "volk" &rarr; '''liéto'''
 
 
 
===Partitief meervoud===
 
We gebruiken altijd -'''on''' als uitgang bij de nominatief partitief meervoud:
::'''ciryali''' "enkele schepen" &rarr; '''ciryalion''' (nom.enk.: cirya)
 
 
 
----
 
>> [[Quenya]] >> [[Quenya/Substantieven]] >> [[Quenya/Genitief]]
 
[[Category:Quenya]]
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.