Quenya/Datief: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1:
==Gebruik==
We gebruiken de datief voor het meewerkend voorwerp (dit begint meestal met het voorzetsel "aan" of "voor"):
::'''i nér anta i parma <u>i eldan</u>''' "de man geeft het boek aan de elf"
De woordorde is vrij omdat we het meewerkend voorwerp altijd aan de uitgang herkennen:
::'''i nér anta <u>i eldan</u> i parma''' "de man geeft de elf het boek"
::'''<u>i eldan</u> i nér anta i parma''' "aan de elf geeft de man het boek"
::'''i nér <u>i eldan</u> anta i parma'''
Enkele werkwoorden hebben wel een meewerkend voorwerp maar geen lijdend voorwerp:
::'''i vendi liltar <u>i aranen</u>''' "de meisjes dansen voor de koning"
Het werkwoord '''apsen'''- "vergeven, pardonneren" heeft een lijdend voorwerp in de datief:
::'''i aran apsenë <u>i neren</u>''' "de koning pardonneert de man"
(dus eigenlijk: schenkt genade aan de man).
Het substantief na het voorzetsel '''rá''' "namens" staat in de datief:
::'''i orco tullë rá <u>Sauronden</u>''' "de ork kwam namens Sauron"
===Onpersoonlijke werkwoorden===
De datief wordt ook gebruikt voor de ontvanger van een aantal onpersoonlijke werkwoorden:
::'''<u>i seldon</u> óla aiwion''' "de jongen droomt over vogels"
(zie ook: [[Quenya/Speciale werkwoorden]])
==Vorming==
We bekijken elk getal afzonderlijk:
===Enkelvoud===
De basisuitgang is -'''n''' na klinkers en -'''en''' na medeklinkers.
Bij de meeste woorden gebruik je simpelweg deze uitgang:
::'''aran''' "koning" → '''aranen'''
::'''tári''' "koningin" → '''tárin'''
::'''vendë''' "meisje" → '''venden'''
Woorden met een stamvorm gebruiken deze stamvorm:
::'''nís''' "vrouw" → '''nissen''' (stamvorm ''niss-'')
::'''curo''' "uitvinding" → '''curun''' (stamvorm ''curu-'')
::'''lómë''' "nacht" → '''lómin''' (stamvorm ''lómi-'')
===Meervoud===
De uitgang is -'''in''':
::'''macil''' "zwaard" → '''macilin'''
::'''elda''' "elf" → '''eldain'''
(merk op: deze uitgang vormt een tweeklank in substantieven die eindigen op -'''a''', -'''o''' or -'''u''').
Uitzonderingen:
* woorden op -'''ë''' laten -'''ë''' vallen en krijgen -'''ín''' als uitgang:
::'''lassë''' "blad" → '''lassín'''
* woorden op -'''ië''' laten -'''ië''' vallen en krijgen -'''ín''' als uitgang:
::'''mornië''' "duisternis" → '''mornín'''
* woorden op -'''i''' (of met een stamvorm op -'''i''') krijgen ook -'''ín''':
::'''tári''' "koningin" → '''tárín'''
::'''lómë''' "nacht" → '''lómín'''
===Duaal===
Het duaal is regelmatig:
* u-dualen krijgen -'''n''':
::'''aldu''' "een paar bomen" → '''aldun''' (nom.enk.: alda)
* bij t-dualen wordt de eind-'''t''' vervangen door -'''nt''':
::'''ciryat''' "een paar schepen" → '''ciryant''' (nom.enk.: cirya)
::'''aranet''' "een paar koningen" → '''aranent''' (nom.enk.: aran)
(merk op: deze woorden zijn de enige Quenya-woorden die op meer dan één medeklinker eindigen).
===Partitief meervoud===
We voegen altijd -'''n''' toe aan de nominatief partitief meervoud:
::'''ciryali''' "enkele schepen" → '''ciryalin''' (nom.enk.: cirya)
----
>> [[Quenya]] >> [[Quenya/Substantieven]] >> [[Quenya/Datief]]
[[Category:Quenya]]
| |||