Transwiki:Lijst van veelvoorkomende misvattingen

Deze lijst verbetert foutieve overtuigingen die op dit moment algemeen worden gehouden over verschillende onderwerpen. Elke misvatting en de bijbehorende feiten zijn besproken in wetenschappelijke literatuur. Elk punt is vormgegeven als correctie; de misvattingen zelf worden geïmpliceerd en niet per se expliciet beschreven.

Kunst en cultuur

Eten en koken

• Het aanbraden van vlees kan ervoor zorgen dat het vocht verliest, vergeleken met koken zonder aanbranden. Over het algemeen ligt de toegevoegde waarde van aanbranden in de bruine korst met rijke smaak die ontstaat dankzij de aillardreactie.
• Voedsel dat wordt gekookt met wijn of likeur (bijvoorbeeld bij flamberen) behoudt volgens een studie een deel van de alcohol: 25 procent na één uur bakken of sudderen en 10 procent na twee uur. Echter, in beide gevallen is de hoeveelheid alcohol die zo wordt geconsumeerd zelden tot nooit genoeg om zelfs slechts in lichte mate dronken te worden.
• Er is geen consistent bewijs dat mononatriumglutamaat (MNG) migraine kan verergeren. Deze opvatting wordt wel het "Chinese restaurantsyndroom" genoemd. Hoewel er aanwijzingen voor zijn dat bepaalde mensen gevoelig zijn voor MNG, is dit nog nooit aangetoond in studies gecontroleerd met een placebo.
• Magnetrons koken eten niet van binnenuit. De diepte tot waar de microgolven doordringen, hangt af van de samenstelling van het eten en de frequentie. Lagere frequenties (langere golflengten) dringen dieper door.
• Het plaatsen van metaal in een magnetron beschadigt de elektronica van de magnetron niet. Er zijn echter wel andere veiligheidskwesties: er kan een vlamboog ontstaan op stukken metaal die niet zijn ontworpen voor gebruik in een magnetron en metalen voorwerpen kunnen zo oververhit raken dat ze voedsel, de huid of de binnenkant van de magnetron kunnen beschadigen. Metalen voorwerpen die zijn ontworpen voor magnetrons kunnen zonder gevaar worden gebruikt.
• Het functionele principe van een magnetron is de zogenaamde elektrische verhitting en dus niet de resonantiefrequentie van water. Magnetrons kunnen daarom op verschillende frequenties werken. Watermoleculen worden blootgesteld aan intense elektromagnetische velden in sterke niet-resonante microgolven die hitte creëren. De resonantiefrequentie van 22 GHz van geïsoleerde watermoleculen heeft een te korte golflengte om de meeste soorten voedsel tot de juiste diepte te doordringen. De gebruikelijke frequentie is 2.45 GHz en kan voedsel van gebruikelijke grootten goed doordingen, maar interfereert daarnaast niet met communicatiefrequenties die werden gebruikt toen magnetrons op de markt kwamen.
• De Twinkie, een populair cakeje in Amerika, kan ongeveer 45 dagen worden bewaard—ze staan bekend als eten dat niet kan bederven.
• Gelukskoekjes worden over het algemeen geassocieerd met de Chinese keuken, maar ze zijn door Japanners uitgevonden en in het westen geïntroduceerd. De koekjes komen in China zeer zelden voor en ze worden daar beschouwd als een symbool voor de Amerikaanse keuken.
• Een standaardkopje gebrouwen koffie bevat meer cafeïne dan een enkel shot espresso. Het feit dat hierover een misvatting bestaat, komt doordat espresso een veel hogere concentratie cafeïne heeft, terwijl een normale kop koffie een groter volume heeft.

Wetgeving en misdaad

• Het is niet nodig om 24 uur te wachten om iemand op te geven als vermist. De politie in Nederland hanteert als criteria dat een persoon onverwacht moet zijn verdwenen, waarna zo snel mogelijk aangifte moet worden gedaan.
• Er is nooit iemand die in de rechtszaal heeft beweerd dat hij een misdaad heeft gepleegd dankzij eerdergenoemde Twinkies. In de rechtszaak tegen Dan White voerden zijn advocaten een pleidooi dat hij verminderd toerekeningsvatbaar was ten gevolge van een ernstige depressie. Er werd daarbij verklaard dat hij veel Twinkies at dankzij zijn depressie, maar er is nooit beweerd dat dit tot de moord heeft geleid. Desondanks beweren veel mensen dat Twinkies de man hebben aangezet tot moord.
• Volgens de Geneefse Conventie is het toegestaan een 50-kaliber rowning M2-machinegeweer te gebruiken tegen vijandig personeel. Tijdens de oorlogen in Korea en Vietnam legde het Amerikaanse leger deze restricties op vanwege een tekort aan ammunitie, waardoor mogelijk onterecht wordt aangenomen dat dit wettelijk bepaald is.

Muziek

• Het volkslied van Oostenrijk is "Land der Berge, Land am Strome" ("Land van de bergen, land aan de rivier"). "Edelweiss" is niet het volkslied, maar is een originele compositie, gemaakt voor de beroemde musical The Sound of Music.
• Het Amerikaanse kinderliedje Twinkle Twinkle Little Star (met dezelfde melodie als Altijd is Kortjakje ziek) is niet geschreven door Mozart toen hij 5 jaar oud was; hij heeft pas op 25 of 26-jarige leeftijd variaties gemaakt op de melodie, die afgeleid is van een Frans volksliedje.

Religie

Boeddhisme

• De historische Boeddha was niet zwaarlijvig. De "dikke Boeddha" of "lachende Boeddha" is een 10de eeuwse Chinese volksheld genaamd Budai. In de Chinese boeddhacultuur wordt Budai vereerd als een incarnatie van Maitreya, de Bodhisattva die een Boeddha zal worden om het boeddhisme te herstellen nadat de lessen van de historische Boeddha, Siddhārtha Gautama, in de vergetelheid zijn geraakt.
• De Buddha is geen god. In vroeg Boeddhisme, bezat Siddhārtha Gautama geen heilbrengende krachten; hij moedigde te streven naar mensen "zelfvertrouwen, zelfdiscipline en individualiteit." In latere ontwikkelingen van het Mahayana-boeddhisme, en met name in het Chinese Zuiver Land-boeddhisme, werd Amitabha Boeddha gezien als verlosser. Door te geloven in Amitabha Boeddha, kan men worden herboren in het westelijke Zuivere Land. Hoewel hij binnen de Zuiver Land-school dus als verlosser wordt gezien, is hij geen god in de gebruikelijke zin van het woord.

Christendom en jodendom

• De verboden vrucht die wordt genoemd in het boek Genesis wordt nooit geïdentificeerd als appel, een misvatting die veelvuldig is afgebeeld in Westerse kunst. De originele Hebreeuwse teksten noemen alleen boom en vrucht. Vroege Latijnse vertalingen gebruiken het woord mali, dat zowel "het kwaad" als "appel" kan betekenen. In oude Germaanse talen betekenden het woord "appel" en verwanten doorgaans simpelweg "fruit". Duitse en Franse artiesten beeldden de vrucht doorgaans uit als appel vanaf de 12de eeuw. In Areopagitica van John Milton (1644) wordt de vrucht expliciet een appel genoemd. Joodse geleerden hebben gesuggereerd dat de vrucht mogelijk een druif, een vijg, tarwe, een abrikoos of een etrog is geweest.
• Er is geen bewijs dat Jezus is geboren op 25 december. In de Bijbel wordt de datum 25 december nooit genoemd en wordt er mogelijk gehint op een datum in september. Het gebruik van de datum van 25 december wordt toegewezen aan Paus Julius I, die in het jaar 350 n.Chr. de vijfentwintigste van december tot officiële feestdag uitriep. Die datum is mogelijk gekozen omdat deze precies negen maanden na de dag dat Jezus is verwekt viel, of omdat deze samenviel met de kortste dag van het jaar, of omdat deze gelijk viel een van de verschillende midwinterfeesten.
• Nergens in de Bijbel staat dat precies drie Wijzen het kindje Jezus kwamen bezoeken, noch dat zij koningen waren, noch dat zij op kamelen reden, noch dat zij Casper, Melchior en Balthazar heetten. Mattheüs 2 wordt vaak gecombineerd met Jesaja 60:1–3.

Dat er drie wijzen waren wordt afgeleid uit het feit dat er drie cadeaus worden beschreven, terwijl er sinds de 3^e eeuw in afbeeldingen van de geboortescène vrijwel altijd drie wijzen worden weergegeven. De Bijbel geeft niet aan hoe lang er tussen de geboorte en het bezoek zat, maar vanwege afbeeldingen en het feit dat 25 december en 6 januari dicht bij elkaar liggen, wordt vaak gedacht dat het bezoek vlak na de geboorte plaatsvond. Latere vertellingen variëren meer, waarbij het bezoek soms tot twee jaar later plaats zou hebben gevonden. Ook tegenwoordig worden nog verschillende tussenpozen beschreven, ongeacht de aangewezen feestdagen. (Matthew 2:11).

Maria Magdalena wordt nergens in de Bijbel als prostituee beschreven.

• Het idee dat Maria Magdalena een prostituee was voordat zij Jezus leerde kennen, wordt nergens in de Bijbel beschreven. In het Evangelie volgens Lucas is er een passage over een vrouw met een reputatie dat ze zondigt (wat mogelijk betekent dat ze prostitueerde), direct voordat Maria Magdalena voor de eerste keer wordt voorgesteld. Volgens de Katholieke Kerk, sinds de tijd van paus Gregorius I in de 6^e eeuw — zo niet eerder —, verwezen beide passages naar dezelfde vrouw, waarmee werd verondersteld dat Maria Magdalena tot haar bekering tot het christendom prostituee was. Er is echter geen direct bewijs uit de Bijbel dat deze link bestaat. De meeste hedendaagse geleerden zijn het erover eens dat ze waarschijnlijk geen prostituee was en zelfs de Katholieke Kerk beweert niet langer dat de twee passages van Lucas verwijzen naar dezelfde persoon.
• Het staat niet vast dat Saul van Tarsus opzettelijk zijn naam heeft gewijzigd nadat hij zich had bekeerd terwijl hij onderweg was naar Damascus. Hij werd als Jood geboren met het Romeinse burgerschap dat hij erfde van zijn vader. Hij droeg hierdoor zowel een Hebreeuwse als een Latijnse naam sinds zijn geboorte. Toen hij een internationale missionaris werd, stopte hij zijn joodse naam "Saul" te gebruiken, en gebruikte in plaats daarvan zijn Romeinse naam Paulus. Lucas beschrijft het gelijktijdig bestaan van de twee namen in Acts 13:9: "...Saul, die ook Paulus wordt genoemd...".
• De term "Onbevlekte Ontvangenis" is niet bedacht ter aanduiding van de maagdelijke geboorte van Jezus en verwijst ook niet naar de vermeende maagdelijke geboorte van zijn moeder Maria. Het duidt op een rooms-katholiek geloof dat Maria niet in een staat van erfzonde verkeerde vanaf het moment van haar eigen verwekking.
• Het rooms-katholieke dogma stelt niet dat de paus zondeloos of altijd onschendbaar is. Het Katholieke dogma sinds 1870 stelt wel dat de dogmatisch lering binnen de openbaring, die wordt afgekondigd door de paus (opzettelijk en onder zeer specifieke omstandigheden), vrij is van fouten, hoewel officiële aanroeping van pauselijke onfeilbaarheid zeldzaam is. Hoewel het merendeel van de theologen stelt dat heiligverklaringen aan de vereisten voldoen, hebben de meeste recentelijke pauzen hun heerschappij afgerond zonder een enkele aanroeping van onfeilbaarheid.
• Leden van de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen beoefenen geen polygamie meer, hoewel dit vroeger binnen de kerk wel werd beoefend. Tegenwoordig worden leden die polygamie beoefenen binnen de organisatie geëxcommuniceerd. Enkele mormoonse sektes beoefenen nog wel polygamie binnen hun groepen.

Islam

• Een fatwa is een niet-bindende wettelijke opinie, uitgegeven door een islamitische geleerde onder het islamitisch recht; het is daardoor goed mogelijk dat fatwa's van verschillende auteurs elkaar tegenspreken. De veelvoorkomende misvatting dat de doodstraf betekent, komt waarschijnlijk door de fatwa die werd uitgegeven door ayatollah Khomeini uit Iran in 1989 over auteur Salman Rushdie, die volgens Khomeini de doodstraf verdiende vanwege godslastering. Hierdoor kregen fatwa's veel aandacht in de media in het Westen.
• Het woord "jihad" betekent niet altijd "godsdienstoorlog"; in het Arabisch betekent het woord letterlijk "worsteling". Hoewel er zoiets bestaat als "jihad bil saif", of jihad "met het zwaard", zijn veel hedendaagse islamitische geleerden van mening dat het duidt op een onderneming of worsteling van spirituele aard. Geleerde Louay Safi heeft gezegd dat "misvattingen en misverstanden met betrekking tot de aard van oorlog en vrede in Islam zijn wijdverspreid zowel in moslimlanden als het Westen", zowel vóór de aanslagen van 11 september als daarna.
• De Koran belooft martelaars geen 72 maagden in de hemel. Er worden wel maagdelijke metgezellen, houri, voor iedereen—martelaar of niet—in de hemel genoemd, maar hoeveel wordt niet toegelicht. De 72 maagden komen uit een  hadith in Sunan al-Tirmidhi van Imam Tirmidhi. Hadiths zijn uitspraken of handeling van de profeet Mohammed zoals gerapporteerd door anderen en deze maken dus geen deel uit van de Koran zelf. Moslims hoeven niet per se alle hadiths te geloven en dat geldt al helemaal voor diegenen die maar weinig gefundeerd zijn, zoals deze. Daarnaast staat de correcte vertaling van deze hadith ter discussie.

Sport

Marcos Torregrossa draagt een zwarte band met rode slip. In sommige vechtsporten, zoals Braziliaans jiujitsu en Judo, geven rode banden een hogere rang aan dan zwart. In sommige gevallen is de rode band alleen voor de bedenker van de sport en in andere worden hogere rangen binnen de zwarte band aangegeven met rode slippen.

• Abner Doubleday heeft honkbal niet bedacht en het spel komt ook niet uit Cooperstown (New York, Verenigde Staten). Er wordt aangenomen dat het zich heeft ontwikkeld uit andere knuppel-en-bal spellen, zoals cricket en rounders, en dat de moderne vorm is ontstaan in de stad New York.
• De zwarte band in vechtsporten geeft niet per se aan dat iemand expert is of de vechtsport volledig beheerst. De band werd geïntroduceerd voor judo in de jaren 1880 ter indicatie van het bezitten van alle basistechnieken van de sport. Promotie boven de zwarte band verschilt per sport. Bij judo en enkele andere Aziatische vechtsporten ontvangen de hoger gekwalificeerden banden met afwisselend rode en witte slippen en krijgt de hoogste rang een rode band.

Woorden en zinnen

• Niet-standaard woorden uit straattaal of spreektaal die veel worden gebruikt worden soms beschouwd als 'niet echt'. Een voorbeeld uit het Engels is het woord "irregardless", dat in veel woordenboeken voorkomt, maar alsnog wordt beschouwd als een "onecht" woord. Ook in het Nederlands geldt dat woorden die gedurende langere tijd vaak worden gebruikt geaccepteerd worden, maar onterecht als incorrect worden beschouwd. Spreek- en straattaalwoorden worden soms opgenomen in het woordenboek, als deze door genoeg mensen en gedurende genoeg tijd vaak gebruikt worden.
• Het Engelse woord fuck (lett.: "neuken", in bepaalde context vgl. "kut") is niet ontstaan in het 7^e eeuwse Angelsaksische Engeland als acroniem voor "Fornication Under Consent of King" (lett.: "ontucht met toestemming der koning"); noch als afkorting voor "For Unlawful Carnal Knowledge" (lett.: "voor onwettelijke vleeslijke kennis"). Het is ook niet ontstaan in de 15^e-eeuwse Slag bij Azincourt als verbastering van "pluck yew" (een idioom dat abusievelijk wordt toegeschreven aan de Engelsen voor het trekken van een longbow). Modern Engels wordt pas sinds de 16^e eeuw gesproken en woorden als fornication ("ontucht") en consent ("toestemming") bestonden niet in het Engels tot na de invloed van het Anglo-Normandisch aan het eind van de 12^e eeuw. Het eerste bewijs voor het gebruik van het woord "fuck" in het Engels stamt uit circa 1475, in het gedicht "Flen flyys", waarin het wordt gespeld als fuccant (vervoegd als Latijns werkwoord met betekenis "zij neuken"). Het komt van Oergermaanse oorsprong en is ofwel verwant aan het Nederlandse fokken en Duitse ficken, of met het Noorse fukka.
• Het woord Engelse crap ("schijt") is niet ontstaan door  retrograde vorming van de achternaam van de Britse loodgieter Thomas Crapper, die onterecht wordt beschouwd als uitvinder van het moderne toilet ("crapper" is in het Engels ook een informele benaming voor de wc). De achternaam "Crapper" is een variant van "Cropper", dat oorspronkelijk verwijst naar de persoon die de gewassen oogst. Het woord "crap" is afgeleid van het Middeleeuws Latijnse crappa, "kelkkafje".
• "Golf" is niet ontstaan als afkorting van "Gentlemen Only, Ladies Forbidden" (lett.: "Alleen Heren, Dames Verboden"). De daadwerkelijke oorsprong van het woord is onbekend, maar het bestond al rond de 16^e eeuw in Schotland.
• Het woord "gringo" is niet ontstaan tijdens de Mexicaans–Amerikaanse Oorlog (1846–48), de Venezolaanse Onafhankelijkheidsoorlog (1811–23), de Mexicaanse Revolutie (1910–20), of in het Amerikaanse Wilde Westen (c. 1865–99) als een verbastering van de songtekst "green grow" in ofwel het lied "Green Grow the Lilacs" ofwel "Green Grow the Rushes, O" dat werd gezongen door Amerikaanse soldaten of cowboy's;. Het is ook niet ontstaan in één van eerdergenoemde perioden als een verbastering van Green go home! (lett.: "Groen ga naar hui'"), waarvan onterecht wordt gedacht dat het naar de in het groen geklede soldaten werd geroepen. Het woord betekende vroeger simpelweg "buitenlander" en is waarschijnlijk een verbastering van het Spaanse griego, "Griek".
  

  

  "Xmas" gebruikt op een kerstkaart (1910)

• "420" stamt niet af van de politie- of strafcode in Los Angeles voor cannabisgebruik. Politiecode 420 betekent "jeugdrel" en de Strafcode van Californië sectie 420 verbiedt de versperring van toegang tot openbaar gebied. Het gebruik van "420" begon in 1971 op een middelbare school in Californië, VS, verwijzend naar de tijd (16:20, of 4:20PM) waarop een groep studenten samenkwam bij een beeld van Louis Pasteur om te smoken.
• Het Engelse lidwoord the ("de/het") werd nooit gespeld of uitgesproken als "ye" in Oud- of Middelengels. De verwarring komt door gebruik van het symbool thorn (þ) in afkortingen van het woord "the", dat in Middelengelse schrift () leek op een y met een superscript e.
• "Xmas" als alternatieve spelling van "Christmas" (Engels voor "Kerst") is niet begonnen als plan van seculieren om "Christ(us) uit Christmas (Kerstmis) te halen". X staat voor de Griekse letter chi, de beginletter van Χριστός (Christos), of "Christus" in het Grieks. Het gebruik van "Xmas" in het Engels kan worden herleid tot het jaar 1021, toen "monniken in Groot-Britannië...de X gebruikten bij het transcriberen van klassieke manuscripten in het Oudengels" in plaats van "Christ(us)". Volgens het Oxford English Dictionar stamt het eerste gebruik van 'Xmas' voor 'Christmas' uit 1551."
• Hoewel de uitdrukking "de vijand van mijn vijand is mijn vriend" vaak wordt beschreven als Arabisch gezegde, is er geen enkel bewijs voor deze aanname. De precieze oorsprong is onbekend. De Latijnse uitdrukking amicus meus, inimicus inimici mei ("mijn vriend, de vijand van mijn vijand") werd veel gebruikt in 18de-eeuws Europa.
• De Chevrolet Nova werd zeer goed verkocht in Zuid-Amerika; General Motors heeft de auto geen andere naam hoeven geven. Hoewel no va "het gaat niet" betekent in het Spaans, wordt nova doorgaans begrepen als "nieuw". Chauffeurs in Mexico en Venezuela, waar de auto als eerst werd verkocht, kochten de auto's dan ook veelvuldig. Het was niet nodig de naam te wijzigen, hoewel dat wel beweerd werd.

Geschiedenis

Oudheid tot vroegmoderne geschiedenis

Vomitorium in een Romeins amfitheater in Toulouse

• Overgeven was geen onderdeel van Romeinse etiquette. In het Oude Rome werd een doorgang waardoor de menigte een stadium binnengingen en verlieten een vomitorium genoemd. Dit was dus geen plek die werd gebruikt om voedsel te purgeren tijdens het dineren.
• Romeinse gladiatoren hadden niet als ritueel om "Gegroet keizer, zij die gaan sterven groeten u" te zeggen voor het begin van de strijd. Twee Romeinse historici hebben beschreven dat rond het jaar 52 n.Chr., een grote groep criminelen die werd veroordeeld om tot de dood te vechten in een grote nagespeelde zeeslag op een kunstmatig meer Keizer Claudius zo toespraken en dat hij hen daarop mogelijk vergiffenis heeft geschonken. Dat is het enige geregistreerde gebruik van deze zin in het Romeinse Rijk.
• De Bibliotheek van Alexandrië werd niet verwoest door het moslimleger tijdens de verovering van die stad in 641. Volgens een veelvoorkomende misvatting gaf Kalief Omar opdracht tot de verwoesting gebaseerd op de redenering dat "als deze boeken in overeenstemming zijn met de Koran, hebben we ze niet nodig; en als ze tegen de Koran ingaan, vernietig ze dan" (of een variatie daarop). Dit verhaal verscheen pas honderden jaren na het incident in de literatuur (het best bekende werk werd geschreven door Bar-Hebraeus in de 13de eeuw) en hedendaagse vertellingen van de Arabische invasie noemen de verwoesting niet. Tegenwoordig zijn geleerden het er over het algemeen over eens dat de bibliotheek al eeuwen voor dit incident was verwoest. (Er wordt gedacht dat de Bibliotheek van Caesarea, waar veel Christelijk werk werd bewaard, rond deze tijd werd verwoest.)
• Het is waar dat de gemiddelde levensverwachting in de Middeleeuwen en daarvoor erg laag was in vergelijking met tegenwoordig; maar men moet hier niet uit afleiden dat de mensen gemiddeld rond de leeftijd van 30 jaar stierven. De lage levensverwachting is hoofdzakelijk toe te schrijven aan de hoge mate van kindersterfte; de levensverwachting van mensen die de volwassen leeftijd bereikten was veel hoger. Een 21-jarige man in middeleeuws Engeland, bijvoorbeeld, kon volgens een schatting gemakkelijk 64 jaar oud worden.
• Er is geen bewijs dat de Vikingen hoorns droegen op hun helmen. Dit beeld is ontstaan dankzij de scenografie van een productie van Der Ring des Nibelungen, een opera van Wagner uit 1876.
• De Vikingen dronken ook niet uit de schedels van door hen verslagen vijanden. Dit is gebaseerd op een verkeerde vertaling van het skaldische poëtisch gebruik van ór bjúgviðum hausa (takken van schedels) ter verwijzing naar drinkhoorns.
• Knoet de Grote commandeerde het getijde niet te keren in een arrogante waan. Zijn bedoeling die dag, als het incident al heeft plaatsgevonden, was waarschijnlijk om de andere leden van zijn raad te bewijzen dat geen enkele man almachtig is en dat iedereen moet toegeven aan de krachten die buiten zijn of haar controle liggen, zoals het getijde bijvoorbeeld.
• Er is geen bewijs dat ijzeren maagden zijn uitgevonden in de Middeleeuwen, laat staan dat ze werden gebruikt voor marteling. IJzeren maagden werden in de 18de eeuw samengesteld van verschillende artefacten uit musea, bedoeld om spectaculaire beelden te maken voor (commerciële) tentoonstellingen.
• Het pantser dat Europese soldaten droegen beperkte hen niet te bewegen en zorgde er ook niet voor dat er een kraan nodig was om ze op een zadel te hijsen. De soldaten vochten dikwijls te voet en konden zonder hulp bestijgen en afstijgen. Soldaten in pantser waren in werkelijkheid beweeglijker dan soldaten in maliënkolder, omdat deze veel zwaarder was en strak was vastgemaakt. Weliswaar waren de pantsers die werden gebruikt tijdens tournamenten een stuk zwaarder dan die die werden gebruikt tijdens oorlogen, wat mogelijk heeft bijgedragen aan deze misvatting.
• Of kuisheidsgordels, apparaten ontworpen om vrouwen te weerhouden van geslachtsgemeenschap, zijn ontworpen in de Middeleeuwen wordt door hedendaagse historici betwist. Van het merendeel van de kuisheidsgordels die vandaag de dag bestaan wordt verondersteld dat het namaak is of dat het anti-masturbatieapparaten zijn uit de 19de en 20ste eeuw. De anti-masturbatieapparaten werden gemaakt omdat men vroeger dacht dat masturbatie kon leiden tot krankzinnigheid en deze werden voornamelijk door ouders gekocht voor hun kinderen.

Middeleeuwse weergave van een bolvormige Aarde.

• Middeleeuwse Europeanen geloofden niet dat de Aarde plat was; al sinds de Griekse filosofen Plato en Aristoteles werd door Europese intellectuelen algemeen geloofd in een bolvormige Aarde. In navolging hiervan werden de inspanningen van Christopher Columbus om steun te vergaren voor zijn reizen niet gehinderd doordat men dacht dat de Aarde plat was, maar vanwege gegronde zorgen dat Indië verder weg was dan hij dacht. Als Amerika niet had bestaan, was hij vrijwel zeker weten zonder voorraad komen te zitten voordat hij Azië zou hebben bereikt.
• Columbus is nooit aangekomen op grondgebied dat tegenwoordig deel uitmaakt van de Verenigde Staten; de meeste van zijn landingen tijdens de vier reizen, waaronder de eerste op 12 oktober 1492 (die vandaag de dag nog de basis vormt voor Columbusdag), waren op eilanden in het Caribisch Gebied. Columbus was ook niet de eerste Europeaan in Amerika: ten minste één ontdekkingsreiziger, Leif Ericson, ging hem voor toen hij het eiland bereikte dat tegenwoordig Newfoundland heet en onderdeel is van Canada. Ook hij bereikte nooit het vasteland.
• Marco Polo importeerde geen pasta uit China, dit is een misvatting die ontstond dankzij het Macaroni Journal, gepubliceerd door een vereniging van voedselbedrijven die pastaconsumptie in de Verenigde Staten wilden promoten. Marco Polo beschrijft een soort voedsel dat lijkt op "lagana" in zijn boek Il Millione, maar hij gebruikt een term waar hij al mee bekend was. Durumtarwe, en dus pasta, zoals het tegenwoordig bekend staat, werd door de Arabieren uit Libië geïntroduceerd, toen zij  aan het einde van de 7de eeuw Sicilië binnenvielen, volgens de nieuwsbrief van de Amerikaanse National Macaroni Manufacturers Association, ongeveer zes eeuwen voordat Marco Polo naar China reisde.
• In tegenstelling tot het bekende beeld van de Pilgrim Fathers, droegen de eerste kolonisten van de Plymouth Colony niet alleen maar zwarte kleding en hun hoeden waren korter en ronder  dan de hoeden met riem waarmee ze tegenwoordig vaak worden afgebeeld. Ze droegen kleding die gebaseerd was op de Britse mode uit die periode. Zowel mannen als vrouwen droegen dezelfde soort schoenen, kousen, kappen, jassen en hoeden in verschillende kleuren, waaronder rood, geel, paars en groen. Volgens historicus James W. Baker van de Plimoth Plantation, is het traditionele beeld gevormd in de 19de eeuw, toen riemen werden gezien als embleem van eigenaardigheid.
• De vrouwen beschuldigd van hekserij tijdens de heksenprocessen van Salem in Massachusetts, VS, werden niet tot de brandstapel veroordeeld; zo'n 15 stierven in de gevangenis, terwijl 19 werden opgehangen en één werd doodgedrukt.
• Marie Antoinette heeft nooit gezegd "laat ze taart eten" toen ze hoorde dat de Franse boerenstand verhongerde wegens een gebrek aan brood. De zin werd voor het eerst gepubliceerd in de  Bekentenissen van Rousseau toen Marie pas negen jaar oud was en de meeste geleerden denken dat Rousseau de zin zelf heeft bedacht, of dat deze is gezegd door Maria Theresia, de vrouw van Lodewijk XIV. Zelfs Rousseau (of Maria Theresia) gebruikten niet die precieze woorden, maar Qu'ils mangent de la brioche, "Laat ze brioche (een rijk soort brood) eten". Marie Antoinette was een impopulaire leider; daarom wordt deze zin met haar geassocieerd, omdat ze zo los stond van haar onderdanen.
• George Washington had geen houten tanden. Zijn kunstgebit was gemaakt van goud, nijlpaardenivoor, lood, dierentanden (waaronder paarden- en ezeltanden) en waarschijnlijk mensentanden die hij kocht van slaven.
• De Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring is niet op 4 juli 1776 ondertekend. Desondanks wordt de Amerikaanse onafhankelijkheid gevierd op 4 juli. Nadat er op 2 juli was gestemd over de onafhankelijkheid, werd het document uiteindelijk volledig goedgekeurd op 4 juli en werd het op 4 en 5 juli geprint en verspreid. De daadwerkelijke ondertekening vond pas plaats op 2 augustus 1776.
• Benjamin Franklin heeft nooit voorgesteld om de kalkoen uit te roepen tot nationaal dier van de Verenigde Staten in plaats van de Amerikaanse zeearend. Hij maakte deel uit van een committee dat een stempel trachtte te ontwerpen voor de Onafhankelijkheidsverklaring, maar zijn voorstel hierin was een afbeelding van Mozes. Zijn bezwaar tegen de zeearend en voorkeur voor de kalkoen worden genoemd in een brief aan zijn dochter uit 1784 in reactie op het gebruik van de zeearend door het Gezelschap der Cincinnati; hij heeft dit bezwaar echter nooit publiek kenbaar gemaakt.
• Er is in Amerika nooit een wetsvoorstel geweest om van Duits de officiële taal van de Verenigde Staten te maken die door één stem is tegengehouden in het Huis van Afgevaardigden; noch is er een dergelijk wetsvoorstel gedaan op staatsniveau. In 1794 werd een petitie van Duitse immigranten om bepaalde wetten in het Duits uit te geven  afgewezen in een stemming van 42 tegen 41.

Moderne geschiedenis

Napoleon op de Bellerophon, een schilderij van Napoleon I van Charles Lock Eastlake. Napoleon was langer dan zijn bijnaam, De Kleine Corporaal, doet lijken.

• Napoleon Bonaparte was niet bijzonder klein. Hij was zelfs iets langer dan de gemiddelde Fransman in zijn tijd. Na zijn dood in 1821 werd vastgesteld dat hij 5 voet 2 duim was in Franse voet (niet te verwarren met de Engelse 5 voet 7 duim, oftewel 1 meter 69. Sommige geleerden denken dat hij liefkozend le Petit Caporal (De Kleine Corporaal) werd genoemd. Napoleon werd daarnaast vaak begeleid door zijn keizerlijke garde, die werden geselecteerd op lengte—dit heeft mogelijk ook bijgedragen aan het beeld dat hij relatief klein was.
• Cinco de Mayo is niet de Mexicaanse Onafhankelijkheidsdag, maar de viering van de overwinning van het Mexicaanse leger op de Fransen in de Slag bij Puebla op 5 mei 1862. Mexico's Declaration of Independence from Spain in 1810 is celebrated on September 16.
• De grote brand van Chicago van 1871 werd niet veroorzaakt door een koe die een lantaarn omver schopte. Een verslaggever voor een krant verzon het verhaal om een mooi stuk te kunnen schrijven.
• De uitspraak dat Frederick Remington, terwijl hij op opdracht was in Cuba, een telegram stuurde naar William Randolph Hearst dat "...Er komt geen oorlog. Ik wil terug" en dat Hearst hierop antwoordde, "Blijf alsjeblieft. Zorg jij voor de foto's, dan zorg ik voor de oorlog" is ongegrond. De uitspraak wordt genoemd in een boek van James Creelman, maar er is geen bewijs voor dat de uitwisseling ooit heeft plaatsgevonden. Sterker nog, er is substantieel bewijs voor dat het nooit heeft plaatsgevonden.
• De achternamen van immigranten zijn nooit systematisch geamerikaniseerd (opzettelijk, per ongeluk, of op welke manier dan ook) op Ellis Island. Medewerkers hielden geen archief bij, behalve de manifesten die werden gemaakt op de plek van vertrek van de immigranten. Er was geen papierwerk dat een dergelijk effect zou hebben kunnen veroorzaakt. In die tijd kon iedereen in New York zijn naam aanpassen door simpelweg de nieuwe spelling te gebruiken.
• Het populaire beeld van de kerstman als een goede oude man in rode kleren is niet ontwikkeld door The Coca-Cola Company als advertentietruc. Hoewel hij over de loop van de geschiedenis op verschillende manieren werd afgebeeld, had de kerstman al zijn moderne vorm voordat Coca Cola zijn beeld begon te gebruiken in de jaren 1930.
• De Italiaanse dictator Benito Mussolini heeft de treinen nooit op tijd laten rijden. Een groot deel van het reparatiewerk was al voltooid voordat Mussolini en de Fascisten aan de macht kwamen in 1922. Verslagen uit dat tijdperk suggereren verder dat de legendarische stiptheid van de Italiaanse treinen meer propaganda dan realiteit was.
• Er was geen wijdverspreide paniekuitbraak ten gevolge van de radiobewerking door Orson Welles van het boek The War of the Worlds van H.G. Wells in 1938. Slechts een zeer klein deel van het radiopubliek luisterde naar het verhaal en afgezonderde verslagen van kleine incidenten en een toename aan oproepen bij de alarmcentrale werden de volgende dag in de kranten opgeblazen, in de hoop zo te zorgen dat adverteerders de radio minder aantrekkelijk zouden vinden als alternatief om reclames te plaatsen. Zowel Welles en CBS, die eerder nog verontschuldigingen aanboden, omarmden de mythe later toen ze zich realiseerden dat het hen positief beïnvloedde.
• Er is geen bewijs dat de Poolse cavalerie een dappere doch tevergeefse aanval deden op Duitse tanks met lansen en sabels tijdens de Duitse invasie van Polen in 1939. Dit verhaal is mogelijk ontstaan na Duitse propaganda in reactie op een aanval door de Poolse cavalerie tegen de Duitse infanterie, waarbij de Polen uiteindelijk werden verjaagd door gepantserde voertuigen. Hoewel de Poolse cavalerie nog wel sabels bij zich had, werden ze getraind als zeer mobiele, afgestegen cavalerie (dragonders) en waren ze uitgerust met lichte anti-tank-wapens.
• Tijdens de bezetting van Denemarken door de Nazis tijdens de Tweede Wereldoorlog, heeft koning Christiaan X van Denemarken nooit zelf de pogingen van de nazi's om joden te voorzien van een Jodenstar te dwarsbomen. Joden in Denemarken zijn nooit verplicht geweest de Davidsster te dragen. Het Deense verzet heeft de meeste Joden helpen vluchten voor het einde van de oorlog.

Einstein, hier op 14-jarige leeftijd, is nooit gezakt voor wiskunde op de middelbare school.

• Albert Einstein is nooit gezakt voor wiskunde op de middelbare school. Toen hij een column las waarin dit werd beweerd, reageerde Einstein "Ik ben nooit gezakt voor wiskunde.. Voor ik vijftien was, beheerste ik differentiaal- en integraalwiskunde al volledig." Einstein zakte wel voor zijn eerste ingangsexamen voor de Zwitserse Federale Polytechnische School (ETH) in 1895, toen hij twee jaar jonger was dan zijn medestundenten. Hij scoorde echter buitengewoon goed in de onderdelen van wiskunde en wetenschap en sloeg uiteindelijk bij de tweede poging.
• Acteur Ronald Reagan is nooit serieus overwogen voor de rol van Rick Blaine in de klassieke film Casablanca uit 1942, een rol die uiteindelijk werd vertolkt door Humphrey Bogart. Deze misvatting is ontstaan doordat een productiemaatschappij zijn naam gebruikte in de vroege stadia van productie om de interesse voor de film aan te wakkeren. Tegen de tijd dat het uitkwam wist Warner Bros. dat Reagan binnen afzienbare tijd niet beschikbaar zou zijn voor rollen aangezien hij zijn dienstplicht niet langer kon uitstellen. Uit studioarchief blijkt dat producent Hal B. Wallis altijd al Bogart wilde casten in de rol.
  
• De beroemde door John F. Kennedy gesproken woorden "Ich bin ein Berliner" zijn Standaardduits voor "Ik ben een Berlijner." Volgens een broodjeaapverhaal betekende de zin dankzij het gebruik van het onbepaald lidwoord ein, dat hij zei dat hij een Berlinerbol was en dat de Berlijnse bevolking dit een grappige fout zou hebben gevonden. Echter, in het Duits wordt het woord Berliner niet vaak gebruikt om te verwijzen naar de Berliner Pfannkuchen; die worden normaal gesproken ein Pfannkuchen genoemd.
• De Afro-Amerikaanse geleerde en activist W.E.B. Du Bois heeft nooit zijn Amerikaans burgerschap herroepen toen hij in Ghana woonde, vlak voordat hij stierf, zoals vaak wordt gesteld. In begin 1963, dankzij zijn lidmaatschap van de Communistische Partij en steun aan de Sovjet-Unie, weigerde het State Department zijn paspoort te vernieuwen toen hij in Ghana was om de ontwikkeling van de Encyclopedia Africana te overzien. Na het verlaten van de ambassade, zei hij zijn burgerschap te willen opzeggen uit protest. Hij nam wel het Ghanese burgerschap aan, maar begon nooit de officiële procedure om zijn Amerikaans burgerschap te herroepen en mogelijk had hij daar nooit daadwerkelijk de intentie toe.
• Toen barvrouw Kitty Genovese werd vermoord vlak voor haar appartement in Queens, New York in 1964, stonden er niet 37 buren naar te kijken zonder iets te doen en pas na haar dood de politie te bellen, zoals oorspronkelijk werd gemeld door The new York Times, waar door mensen boos op werd gereageerd. Later werd duidelijk dat het politieverslag waar de Times zich op had gebaseerd onjuist was, dat Genovese op twee verschillende locaties werd aangevallen en dat, hoewel veel getuigen de aanval hoorden, zij daar slechts korte stukken van meekregen en daardoor niet doorhadden wat er gebeurde. Slechts zes of zeven mensen bevestigden dat ze wat hadden zien gebeuren. Sommigen belden de politie; één iemand die niet had gebeld zei "Ik wilde er niet bij betrokken raken", een houding die later werd toegeschreven aan alle bewoners in de buurt die de aanval hadden gehoord of gezien.
• De Rolling Stones waren niet Sympathy for the Devil aan het spelen tijdens het Altamont Free Concert in 1969 toen Meredith Hunter dood werd gestoken door een lid van de lokale Hells Angels, die zich voordeed als beveiliger. Het incident dat uiteindelijk leidde tot de dood van Hunter begon weliswaar tijdens het nummer, waardoor het concert even stilgelegd werd, maar het eindigde pas toen de band Under My Thumb speelde. De misvatting ontstond door onjuiste berichtgeving door Rolling Stone.
• Hoewel een architectuurmagazine het complex voor de constructie omschreef als "het beste appartementencomplex van het jaar", heeft het Pruitt-Igoe-complex in St. Louis, Missouri, in de Verenigde Staten, nooit prijzen gewonnen voor het ontwerp. Het complex wordt gezien als belichaming van de mislukking van stadsvernieuwing in de vroege jaren 1970. Hetzelfde architectenbureau had wel een prijs gewonnen voor een ander gebouw in St. Louis, dat mogelijk is verward met Pruitt–Igoe.
• Hoewel de Hotline Wahington-Moskou vaak de "rode telefoon" wordt genoemd, was dit nooit een telefoon en werden er ook nooit rode telefoons gebruikt. De eerste versie van de hotline maakte gebruik van teleprinters en werd in 1988 vervangen door faxmachines. Sinds 2008 is de hotline een beveiligde computerverbinding, waarmee de twee landen e-mails kunnen uitwisselen. Verder verbindt de hotline het Kremlin met het Pentagon, niet het Witte Huis.
• Benjamin Franklin heeft nooit voorgesteld om de zomertijd in te voeren. In Europa werden in de 18de eeuw niet eens precieze schema's bijgehouden.

Wetenschap en technologie

Sterrenkunde

Een satellietbeeld van de Chinese Muur, die diagonaal van linksonder naar rechtsboven loopt (niet te verwarren met de veel duidelijker zichtbare rivier die van linksboven naar rechtsonder loopt). De hier afgebeelde regio is 12 bij 12 kilometer.
 

• De Chinese Muur is niet het enige door mensen gebouwde object dat zichtbaar is vanaf de Maan, in tegenstelling tot wat vaak wordt gezegd. Geen van de astronauten van de Apollomissies hebben ooit gezegd enig door mensen gemaakt object te hebben gezien en zelfs astronauten die in een baan rond de Aarde zitten, kunnen de Muur amper zien. Stadsverlichting kan gemakkelijk worden gezien vanaf de nachtkant vanaf de aardbaan. Shuttle-astronaut Jay Apt heeft ooit gezegd: "de Chinese Muur is bijna onzichtbaar vanaf slechts 290 km hoogte."  ISS-commandant Chris Hadfield heeft de Muur ooit geprobeerd te vinden, maar zei dat het erg moeilijk was, aangezien het erg smal en grijsbruin is.
• Zwarte gaten hebben dezelfde zwaartekrachteffecten als andere massa van hetzelfde formaat. Ze trekken objecten in hun nabijheid naar zich toe, net zoals andere planeten en sterren, al doen laatstgenoemden dit op kortere afstand. Als de Zon bijvoorbeeld zou worden vervangen door een zwart gat met dezelfde massa, dan zouden de banen van de planeten in het zonnestelsel amper worden aangetast. Een zwart gat kan functioneren als "kosmische stofzuiger", maar dan alleen als de ster die het zwarte gat vervangt daarvoor al hetzelfde effect had.
• Seizoenen worden niet veroorzaakt doordat de aarde dichter bij de zon staat in de zomer dan in de winter. De aarde staat zelfs het verst van de zon als het zomer is op het noordelijk halfrond. De seizoenen worden veroorzaakt doordat de as van de aarde 23,4 graden is gedraaid. In juli is het noordelijk halfrond richting de zon gekanteld, waardoor de dagen langer zijn en er meer direct zonlicht is; in januari staat de Aarde de andere kant op gekanteld. De seizoenen zijn dan ook omgedraaid op het zuidelijk halfrond, dat in juli van de zon af is gekanteld en in januari naar de zon toe.
• Meteorieten zijn niet per se heet wanneer ze neerkomen op aarde. Veel meteorieten worden zelfs gevonden met vorst erop. Wanneer ze de atmosfeer binnenkomen hebben meteoren een temperatuur onder het vriespunt. De intense hitte die ontstaat wanneer de meteoor op hoge snelheid door de hoogste atmosfeer gaat, zorgt dat de buitenste laag smelt, maar het gesmolten materiaal wordt van de buitenkant afgeblazen en er is niet genoeg tijd om ook de binnenkant sterk op te warmen. De meeste meteorieten vallen gedurende meerdere minuten op subsonische snelheden door de relatief koele lagere atmosfeer voordat ze op de grond terecht komen, waardoor er genoeg tijd is voor de buitenkant om weer af te koelen.
• Als een meteoriet of een ruimteschip de atmosfeer binnenkomt, wordt de hitte bij binnenkomst niet (in eerste instantie) veroorzaakt door frictie, maar door adiabatische luchtcompressie vóór het object.
• Het balanceren van eieren is op elke dag mogelijk, niet alleen op het lentepunt en er is geen verband tussen astronomische fenomenen en de mogelijkheid om eieren te balanceren. De traditie van het balanceren van eieren op een specifieke datum, komt uit China en in 1945 werd hierover geschreven door het tijdschrift Life. In 1987 werd echter gemeld dat het een man was gelukt om elke dag tussen 27 februari en 3 april 1984 een ei te balanceren. Deze man had ontdekt dat "...sommige eieren balanceren gewoon nooit, op het lentepunt of op een andere dag."
• De kleur van de zon is wit als de zon hoog in de hemel staat; als de zon laag staat, zorgt atmosferische verstrooiing ervoor dat hij er geel, oranje of rood-paars uitziet. Het is niet helemaal duidelijk waarom veel mensen de zon mentaal inbeelden als standaard geel van kleur.

Biologie

Gewervelde dieren

De kleur van een rode cape maakt stieren niet woest.

• Oude olifanten die bijna gaan sterven verlaten hun kudde niet om instinctief naar een specifieke locatie, een zogenaamd olifantnekerkhof, te gaan om te sterven.
• Stieren worden niet woest van de kleur rood, de kleur van de capes die professionele matadors gebruiken. Veedieren zien slechts twee kleuren, waardoor rood niet opvalt als felle kleur. De woede komt dan ook niet door de kleur van de cape, maar door de vermeende dreiging van de matador.
• Honden zweten niet door te kwijlen. Honden hebben wel degelijk zweetklieren en niet alleen op hun tong. Ze zweten, voornamelijk door hun poten. Honden reguleren hun lichaamstemperatuur echter voornamelijk door te hijgen.
• Lemmingen springen niet en masse van kliffen af tijdens het migreren. Deze misvatting is aangewakkerd door de Disneyfilm White Wilderness. De crew duwde de lemmingen van een klif voor de film. De misvatting bestaat echter al veel langer, al zeker sinds de 19de eeuw.
• Vleermuizen zijn niet blind. Hoewel ongeveer 70% van de vleermuizen, met name de kleine vleermuizen, gebruik maken van echolocatie om zich te verplaatsen, hebben alle vleermuizen ogen en kunnen ze zien. Daarnaast hebben de meeste vleerhonden niet de vaardigheid van echolocatie, maar juist buitengewoon sterk nachtzicht.
• Struisvogels steken hun hoofd niet in het zand om zich te verstoppen voor vijanden. Deze misvatting is waarschijnlijk ontstaan nadat Plinius de Oudere (23-79 n.Chr.) schreef dat struisvogels zich voorstellen dat hun hele lichaam is verstopt als ze hun hoofd en nek in een bosje steken.
• Het gekwaak van een eend veroorzaakt wel degelijk een echo, hoewel deze in bepaalde omstandigheden mogelijk slecht te horen is voor mensen.
• Kikkers sterven onmiddellijk wanneer ze in kokend water worden gegooid; ze springen er dus niet uit. Daarnaast zullen kikkers proberen te ontsnappen wanneer koud water langzaam wordt opgewarmd tot boven hun maximale acceptabele temperatuur.
• Het idee dat goudvissen een geheugen hebben van slechts enkele seconden is onjuist. Ze kunnen een geheugen hebben van enkele maanden.
• Haaien kunnen wel kanker krijgen. In 1992 werd een boek uitgegeven onder de titel Sharks Don't Get Cancer ("Haaien krijgen geen kanker"), maar dit boek werd gebruikt om haaienkraakbeenextracten te verkopen als medicatie voor kanker. Er bestaan verslagen dat carcinomen bestaan in haaien. Op basis van de huidige data kan niets worden gezegd over hoe vaak haaien tumoren krijgen.
• Witte haaien zien menselijke duikers niet aan voor zeehonden. Ze vallen mensen en zeehonden op heel verschillende manieren aan: een witte haai komt snel boven en valt een zeehond zeer hard aan. Aanvallen op mensen zijn veel rustiger en langzamer: de haai komt op normale snelheid aanzwemmen, bijt en zwemt dan weg. Witte haaien hebben goede ogen en kunnen in kleur zien; ze bijten niet om te jagen, maar om een onbekend object te identificeren.

Ongewervelde dieren

Bombus pratorum boven een Echinacea purpurea in bloei; een veelvoorkomende misvatting is dat hommels niet zouden moeten kunnen vliegen.

• Aardwormen worden niet twee wormen wanneer ze in tweeën worden gesneden. Slechts een beperkt aantal wormensoorten kunnen anterieur regeneren. Als een worm van die soorten wordt gehalveerd, leeft alleen de helft waar de mond zit voort. De andere helft sterft.  Bepaalde soorten platwormen worden wel twee nieuwe wormen als ze worden gehalveerd.
• Huisvliegen leven gemiddeld 20 tot 30 dagen. Van sommige soorten eendagsvliegen wordt gezegd dat ze even lang leven als huisvliegen. Een huisvliegenmaad zal binnen 24 uur nadat het eitje is gelegd uitkomen.
• Hooiwagenspinnen (Pholcidae) zijn niet de meest giftige spinnen in de wereld. Ze kunnen wel de menselijke huid doorprikken, maar het kleine beetje gif dat ze hebben zorgt alleen voor een mild brandend gevoel gedurende enkele seconden.
• Het vluchtmechanisme en de aerodynamica van hommels (en andere insecten) zijn wel degelijk bekend, in tegenstelling tot het broodjeaapverhaal dat ze niet zouden moeten kunnen vliegen. In de jaren '30 stelde een Franse entomoloog dat hommels theoretisch niet zouden moeten kunnen vliegen. Hij realiseerde zich later dat dit niet klopte en trok de uitspraak terug. De hypothese was toen echter al gegeneraliseerd tot het idee dat wetenschappers denken dat hommels niet zouden moeten kunnen vliegen.

Planten

Zonnebloemen met de zon zichtbaar achter de bloemen.

• Kerststerren zijn niet zeer giftig voor mensen of katten. Hoewel het klopt dat de bloemen lichtelijk irriterend kunnen zijn voor de huid en maag  en ze kunnen leiden tot diarree en overgeven als de bloemen worden gegeten, heeft een onderzoek uit Amerika onder 22.793 gevallen geen enkel dodelijk geval uitgewezen en moest er slechts in enkele gevallen een dokter aan te pas komen. Ook voor katten geldt dat kerststerren kunnen leiden tot diarree en overgeven.
• Bloeiende zonnebloemen wijzen de hele dag in een vaste richting (het oosten). In een eerder ontwikkelingsstadium, nog voordat de bloem verschijnt, volgen de knoppen wel de zon en de vaste richting waarin de bloeiende bloemen wijzen is een gevolg van dit proces.

Evolutie en paleontologie

• Het woord theorie in "de evolutietheorie" wil niet zeggen dat er in de wetenschap veel discussie is over de validiteit ervan; de concepten theorie en hypothese hebben specifieke betekenissen in de wetenschappelijke context. In alledaags gebruik kan theorie een ingeving of vermoeden betekenen, maar een wetenschappelijke theorie is een verzameling principes die observeerbare fenomenen in natuurlijke termen uitlegt. "Wetenschappelijke feiten en theorieën zijn niet categorisch uit elkaar te halen" en de evolutietheorie is dus in dezelfde zin een theorie als de zwaartekrachttheorie.
• Evolutie tracht niet de oorsprong van het leven te verklaren en ook niet de oorsprong en ontwikkeling van het heelal. Biologische evolutie beschrijft het proces waardoor diersoorten zich ontwikkelen en uiteindelijk elke levensvorm terugleidt tot een universele gemeenschappelijke voorouder, maar de theorie houdt zich niet in eerste instantie bezig met de oorsprong van het leven zelf, en behoort niet tot de oorsprong en evolutie van het heelal. De evolutietheorie houdt zich bezig met de veranderingen in elkaar opvolgende generaties, nadat het leven al tot stand is gekomen. Het wetenschappelijke model dat zich bezighoudt met de oorsprong van de eerste organismen uit organische of onorganische moleculen, heet abiogenese en de doorgaans meest geaccepteerde theorie over de oorsprong van het heelal is het Oerknalmodel.

  

  Een reconstructie van de Aegyptopithecus, een primaat van vóór de splitsing van de lijnen tussen mensen en apen van de Oude Wereld in de evolutie van de mens.

• Mensen stammen niet af van één van beide soorten chimpansees die nog in leven zijn. Mensen en chimpansees delen echter wel een gemeenschappelijke voorouder. De twee moderne soorten chimpansees (chimpansees en bonobo's) zijn het nauwst verwant aan mensen. Sommige antropologen en primatologen beschrijven de mens als een ondersoort van de chimpansee. De w:recentste gemeenschappelijke voorouder van de mens en de andere levende soorten chimpansees, leefde zo'n 5 tot 8 miljoen jaar geleden. De vondst van een 4,4 miljoen jaar oude Ardipithecus, toont aan dat de voorouder op twee poten liep en dus niet op zijn knokkels. Daarnaast was de voorouder kleiner, had hij langere ledematen en een kortere snuit dan de chimpansee. Chimpansees zijn niet primitief en hebben zich ook ontwikkeld sinds de afscheiding; ze zijn groter, agressiever en beter in klimmen geworden en hebben langere vingers. Samen met de andere mensapen vormen mensen en chimpansees de familie Hominidae. Deze groep heeft zich ontwikkeld uit een gemeenschappelijke voorouder samen met de apen van de Oude Wereld, zo'n 40 miljoen jaar geleden.
• Evolutie is niet een proces van minderwaardige naar superieure organismen en het zorgt ook niet per se voor een toename in complexiteit. Een populatie kan zich ontwikkelen tot zijnde simpeler, met een kleiner genoom, maar dit is geen biologische devolutie.
• Evolutie "plant" geen verbeteringen voor de overlevingskansen van een organisme. Het is bijvoorbeeld incorrect om de evolutie van een giraf te beschrijven als: "de nek van een giraf is met de tijd langer geworden omdat de giraffen bij hoge bomen moesten kunnen komen". Evolutie kan geen noodzaak inzien en daarop reageren; het is van zichzelf een doelloos proces. Een mutatie die zorgt voor langere nekken kan een dier beter van pas komen in een gebied met veel lange bomen dan in een gebied met veel lage bomen en kan er daardoor voor zorgen dat deze dieren beter overleven, waardoor ze hun gen voor lange nekken beter kunnen doorgeven. Hoge bomen veroorzaken de mutatie niet en kunnen er ook niet voor zorgen dat er een groter percentage dieren met lange nekken wordt geboren. In het voorbeeld van de giraf kan de evolutie van de lange nek net zo goed zijn gedreven door seksuele selectie, ervan uitgaande dat de lange nekken een bijkomstige seksuele karakteristiek is, waarmee mannetjes meer kans maken in het gevecht om de vrouwtjes. De misvatting bestaat doordat veel mensen die weten hoe de evolutie werkt spreken over een doel om evolutie makkelijker uit te leggen (dit wordt soms de "doelmetafoor" genoemd); het is namelijk makkelijker om te zeggen "Dinosauriërs hebben mogelijk veren ontwikkeld om indruk te maken op vrouwtjes" dan "Veren zijn mogelijk geselecteerd toen deze opkwamen aangezien ze dinosauriërs een selectief voordeel gaven over hun niet-gevederde soortgenoten".
• Mensen en dinosauriërs (behalve vogels) hebben nooit tegelijkertijd bestaan. De laatste niet-vliegende dinosauriërs stierven 66 miljoen jaar geleden uit op de grens tussen het Krijt en het Paleogeen, terwijl de eerste soort van het geslacht Homo (de mens) zo'n 2,3 tot 2,4 miljoen jaar geleden evolueerde. Dit betekent dat er een gat van 63 miljoen jaar zat tussen het uitsterven van de laatste niet-vliegende dinosauriër en de eerste mens. De mens leefde wel tegelijkertijd met de wolharige mammoet en sabeltandkatten—zoogdieren die vaak samen worden afgebeeld met mensen en dinosauriërs.
  

  

  Tyrannosaurus rex. Niet-vliegende dinosauriërs stierven uit op de Krijt-Paleogeengrens.

• Dinosauriërs stierven niet uit omdat ze niet goed aangepast waren of normale klimaatverandering niet aankonden, iets wat in oudere schoolboeken soms wordt beweerd. Dinosauriërs waren juist erg aangepast en zeer succesvol en stierven uit ten gevolge van een buitengewone gebeurtenis waardoor ook veel soorten planten, zoogdieren en zeedieren uitstierven. De meest genoemde oorzaak is de asteroïde-inslag op het schiereiland Yucatán, op de Krijt-Paleogeengrens. Niet alle dinosauriërs stierven op dat moment uit. Vogels hebben zich ontwikkeld uit kleine, gevederde theropoda in de Jura en hoewel de meeste dinosauriërfamilies uitstierven aan het einde van het Krijt, overleefden sommige vogels. Hierdoor maken afstammelingen van de dinosauriërs nog steeds deel uit van de moderne fauna.
• Zoogdieren hebben zich niet ontwikkeld uit een moderne groep reptielen. Kort nadat de eerste reptielsoorten zich ontwikkelden, splitsten zij zich op in twee takken: de sauropsiden en synapsiden. De tweede lijn, die leidde tot de mens, begon zo'n 320 miljoen jaar geleden af te wijken van de eerste lijn, die leidde tot de moderne reptielen. Pas later begonnen de moderne reptielgroepen (lepidosauria, schildpadden en krokodillen) zich op te splitsen. Zoogdieren zijn de enige afstammelingen van de synapsiden.

Computers

• Computers die draaien op macOS of Linux zijn niet immuun voor malware zoals Trojaanse paarden of computervirussen. Er is echter wel minder malware in omloop voor deze besturingssystemen, aangezien malware voor een specifiek besturingssysteem moet worden ontworpen en Microsoft Windows meer wordt gebruikt.

Menselijk lichaam en gezondheid

Elektrische ventilators in Zuid-Korea hebben meestal een tijdschakelaar, omdat veel mensen de misvatting hebben dat je kunt sterven als je hem 's nachts aan laat staan.

• Het is niet gevaarlijk om slaapwandelaars wakker te maken. Iemand kan wel even verward of gedesoriënteerd zijn na het ontwaken, maar dit zorgt niet voor schade en is niet gevaarlijk. Slaapwandelaars kunnen zichzelf verwonden als ze over objecten struikelen of hun evenwicht verliezen tijdens het slaapwandelen. Dit soort verwondingen komen veel voor bij slaapwandelaars.
• In Zuid-Korea geloven veel mensen onterecht dat het slapen in een gesloten ruimte terwijl een ventilator aanstaat kan leiden tot ventilatordood. Volgens de Koreaanse regering kan "een ventilator die te lang aanstaat in bepaalde gevallen leiden tot de dood, ten gevolge van verstikking, onderkoeling, of brand vanwege oververhitting." De Koreaanse consumentenbond heeft een veiligheidswaarschuwing uitgegeven waarin zij aanraadden ventilators op tijdschakelaars te zetten, de richting te veranderen en deuren open te laten. Zelfs veel medische professionals in Korea geloven in ventilatordood. Volgens Yeon Dong-su, decaan van de medische afdeling van de Universiteit van Kwandong University, "kan de temperatuur in de stroom van een ventilator zo laag worden dat iemand sterft aan de gevolgen van onderkoeling" In werkelijkheid, verplaatst een ventilator lucht alleen, zonder de temperatuur significant te veranderen, om zweetverdamping te bevorderen. Een kamer zal niet kouder worden als een ventilator aan staat; in werkelijkheid zal de ruimte zelfs licht opgewarmd worden dankzij energieverlies van de motor en viscositeit.
• Eten binnen een uur voor het zwemmen verhoogt het risico op spierkramp of verdrinking niet. In een onderzoek is wel een relatie aangetoond tussen alcoholconsumptie en verdrinking, maar er is geen bewijs dat dit ook geldt voor maagkrampen of voedselconsumptie.
• Verdrinking is vaak onopvallend voor toeschouwers. In de meeste gevallen kan een persoon zijn/haar armen niet opsteken of geluid maken, dankzij de instinctieve verdrinkingsreactie. Zwaaien en schreeuwen ("waternood") zijn tekenen van problemen, maar het is niet betrouwbaar: de meeste slachtoffers die een instinctieve verdrinkingsreactie vertonen van tevoren geen tekenen van nood.
• Menselijk bloed in de aderen is niet blauw. Bloed is altijd rood, dankzij hemoglobine. Zuurstofarm bloed heeft een diepe rode kleur, terwijl zuurstofrijk bloed een lichte kersrode kleur heeft. Deze misvatting bestaat vanwege twee redenen: (1) Aderen onder de huid lijken blauw. Dit komt door verschillende redenen die slechts in lichte mate afhankelijk zijn van de kleur van het bloed, waaronder ondergrondse verstrooiing van het licht onder de huid en menselijke kleurwaarneming. (2) Veel diagrammen gebruiken kleuren om de verschillen tussen aderen (vaak blauw) en slagaders (vaak rood) aan te geven.
• Blootstelling aan een vacuüm, of het ondergaan van explosieve decompressie, zorgt er niet voor dat het lichaam ontploft, of dat lichaamssappen gaan koken. (Vloeistoffen in de mond en longen gaan wel koken op hoogtes boven de limiet van Armstrong.) Het zal echter wel leiden tot bewusteloosheid zodra het lichaam de aanwezige voorraad zuurstof heeft opgemaakt, gevolgd door dood als gevolg van hypoxie binnen enkele minuten.
• Een dieet heeft weinig invloed op ontgifting van het lichaam. Veel mensen geloven dat het volgen van bepaalde diëten dit proces kunnen versnellen en het lichaam kunnen helpen stoffen uit te stoten die het lichaam zelf niet kwijt kan raken. Gifstoffen worden verwijderd door de lever en nieren.

Zintuigen

Een incorrecte weergave van de tong, waar zones worden aangegeven waar bitter (1), zuur (2), zout (3) en zoet (4) wordt geproefd. In werkelijkheid kunnen alle zones elke smaak proeven.

• Alle verschillende smaken kunnen op elke plek van de tong waargenomen worden door smaakpapillen, met lichtelijke toename in gevoeligheid op verschillende plekken verschillend per persoon. Het is dus niet waar dat specifieke smaken alleen kunnen worden geproefd op bepaalde plekken op de tong. De originele tongkaart is gebaseerd op een verkeerde vertaling van een Duits proefschrift van Edwin Boring. Bovendien is men het er tegenwoordig veelal over eens dat er vijf primaire smaken bestaan. Naast bitter, zuur, zout en zoet, hebben mensen ook papillen voor umami, een zoute, vleesachtige smaak.
• Mensen hebben meer dan de vaak genoemde vijf zintuigen. Het aantal zintuigen varieert van 5 tot 20, afhankelijk van de categorisaties. Naast zicht, reuk, smaak, tast en gehoor, geïdentificeerd door Aristoteles, kunnen mensen balans en versnelling (equilibrioceptie), pijn (nociceptie), lichaam- en ledemaatpositionering (proprioceptie) en relatieve temperatuur (thermocaptie) waarnemen. Andere zintuigen die soms worden genoemd zijn tijd, jeuk, druk, honger, dorst, volheid van de maag, behoefte te urineren, behoefte te poepen en de koolstofdioxideniveau's in het bloed.

Huid en haar

• Door water veroorzaakte rimpels worden niet veroorzaakt doordat de huid water opneemt en opzwelt. Ze ontstaan door het autonome zenuwstelsel, dat gelokaliseerde vasoconstrictie uitlokt in reactie op de natte huid, waardoor de rimpels ontstaan. Dit is mogelijk ontstaan om primaten beter grip te geven op gladde, natte oppervlakken, al is gebleken uit een studie uit 2014 dat de gerimpelde vingertoppen er niet voor zorgden dat natte voorwerpen makkelijker te gebruiken waren.
• Scheren zorgt er niet voor dat terminaal haar dikker, grover of donkerder teruggroeit. Het haar wordt alleen wijder en voelt grover. De misvatting komt doordat haar dat nooit is geknipt een taps toegelopen eind heeft, terwijl geknipte haren een bot einde hebben en daardoor breder zijn. Hierdoor lijken de haren dikker. Het feit dat korte haren "harder" (minder flexibel) zijn dan lange haren draagt ook bij aan dit gevoel.
• Haar en vingernagels groeien niet door nadat iemand sterft. De huid droogt op en trekt zich terug van de bases van haar en nagels, waardoor het lijkt alsof deze groeien.
• Haarverorgingsproducten kunnen gespleten haarpunten en beschadigd haar niet daadwerkelijk "repareren". Ze kunnen er wel voor zorgen dat de schade überhaupt niet optreedt en ze kunnen ervoor zorgen dat het gerepareerd lijkt door de punten als het ware te lijmen. Hierdoor lijkt het haar in betere toestand.
• Het gen voor rood haar is niet aan het uitsterven. In augustus 2007 werd volop gerapporteerd dat het gen zou uitsterven, mogelijk zelfs vóór 2060, omdat het gen recessief is. Hoewel roodharigen mogelijk zeldzamer kunnen worden (gemengde huwelijken waar één ouder het roodharigengen niet draagt zal bijvoorbeeld resulteren in kinderen zonder rood haar, maar mogelijk met enkele roodharige kleinkinderen), zullen roodharigen niet uitsterven tenzij iedereen met het gen sterft of zich niet weet voort te planten. De misconceptie bestaat al sinds 1865 en komt keer op keer terug in de media.

Voeding

• Acht glazen, of twee tot drie liter water zijn niet benodigd om gezond te blijven. De hoeveelheid water die iemand nodig heeft, verschilt per persoon (gewicht), hoeveelheid inspanning, kleding en omgeving (hitte en vochtigheid). Water hoeft daarnaast ook niet per se in pure vorm te worden gedronken, maar kan ook worden opgenomen uit vloeistoffen, zoals sappen, thee, melk, soep, etc. en uit voedsel, waaronder vruchten en groenten.
• Suiker veroorzaakt geen hyperactiviteit in kinderen. Dubbelblinde studies hebben geen verschillen gevonden tussen kinderen met suikervrij en kinderen met suikerrijke diëten, zelfs niet studies die zich specifiek richtten op ADHD of kinderen die als gevoelig voor suiker worden gezien.
• Alcoholische dranken maken het lichaam niet warmer. De reden dat alcoholische dranken een warm gevoel veroorzaken, komt doordat de aderen uitzetten en zo zenuweinden vlak onder het huidoppervlak stimuleren met een toestroom aan warm bloed. Dit kan juist leiden tot een lagere lichaamstemperatuur, omdat de hitte zo makkelijker kwijt geraakt kan worden aan een koude omgeving.
• Alcohol doodt niet per se hersencellen. Alcohol kan echter wel indirect tot het afsterven van hersencellen leiden, op twee manieren: (1) In mensen die chronisch veel alcohol drinken heeft het brein zich aangepast aan de effecten van alcohol, waardoor een plotselinge stop kan leiden tot excitotoxiciteit. Hierdoor kunnen op verschillende plekken hersencellen afsterven. (2) In alcoholisten die het grootste deel van hun dagelijkse calorieën binnen krijgen door alcohol, kan een tekort aan thiamine het syndroom van Korsakov veroorzaken. Dit syndroom ontstaat als gevolg van ernstige hersenschade.
• Een vegetarisch of veganistisch dieet kan genoeg proteïne leveren voor een gezonde voeding. De gebruikelijke proteïne-inname van ovo-lacto vegetariërs en veganisten voldoet en overschrijdt de minimale aanbevolen hoeveelheid. Een veganistisch dieet dient echter wel aangevuld te worden met vitamin B₁₂ voor optimale gezondheid.
• Het duurt geen zeven jaar om doorgeslikte kauwgom te verteren. Kauwgom is voor het grootste deel onverteerbaar en beweegt zich even snel door de spijsvertering als andere materie.
• Er is geen bewijs dat sterk gekruid eten of koffie leidt tot de ontwikkeling van maagzweren.
• Van spinazie wordt vaak gedacht dat het buitengewoon veel ijzer bevat in vergelijking met andere groenten. Dit misverstand is mogelijk ooit ontstaan doordat de resultaten van een onderzoek met gedroogde spinazie op verse spinazie toegepast werden, of doordat er een komma op de verkeerde plek werd gezet.

Menselijke seksualiteit

• Er is geen fysiologisch bewijs dat waar is dat het slecht is om seks te hebben in de dagen voorafgaand aan een sportevenement en dat dit zou leiden tot een afname in prestatie. Sterker nog, seks voorafgaand aan sportactiviteiten kan testosteron in mannen verhogen, wat de prestatie mogelijk beter kan maken.
• Zwangerschappen na seks tussen directe neven en nichten gaan niet gepaard met een serieus risico voor geboorteafwijkingen: 5-6%, ongeveer gelijk aan het risico voor een 40-jarige vrouw, vergeleken met een normaal risico van 3-4%.

Brein

Golgi neuronen in menselijk hippocampusweefsel. Veel mensen denken dat mensen geen nieuwe hersencellen kunnen aanmaken, maar er is bewijs dat sommige neuronen zich kunnen vormen in het brein.

• Mentale vaardigheden zijn niet compleet gescheiden in de linker- en rechterhersenhelft. Sommige vaardigheden, zoals spraak en taal (bv. centrum van Broca, centrum van Wernicke) activeren één hersenhelft sterker dan de ander in bepaalde taken. Als een hersenhelft op jonge leeftijd beschadigd raakt, kunnen deze functies vaak gedeeltelijk of volledig door de andere hersenhelft worden overgenomen (zie neurale plasticiteit). Andere vaardigheden, zoals beweging, geheugen en redenatie, worden door beide hersenhelften uitgevoerd.
• Het is niet waar dat alle hersencellen die iemand ooit zal hebben zijn gevormd tegen tweede levensjaar, hoewel dit tot 1998 door medische experts werd geloofd. Men weet nu dat nieuwe zenuwcellen kunnen worden aangemaakt in bepaalde delen van het postnatale brein. Onderzoekers hebben dit waargenomen in vogels, apen van de Oude Wereld en mensen. Volwassen exemplaren van deze soorten behouden multipotente (zie celpotentie) neurale stamcellen in de zijventrikels en de gyrus dentatus. De nieuwgeboren zenuwcellen die daar aangemaakt worden, migreren respectievelijk naar de bulbus olfactorius en de rest van de gyrus dentatus en men denkt dat ze integreren in bestaande neurale circuits. De functie en fysiologische betekenis van deze zenuwcellen blijft vooralsnog onduidelijk. Sommige studies suggereren dat nieuwe zenuwcellen ook worden aangemaakt in de neocortex, maar dit staat niet vast.
• Vaccinaties veroorzaken geen autisme of autismespectrum stoornissen. Hoewel frauduleus onderzoek van Andrew Wakefield stelde een connectie te hebben gevonden, is de connectie nooit gevonden bij herhalingen van het onderzoek en later bleek de studie van Wakefield te zijn gemanipuleerd.
• Mensen gebruiken niet slechts 10% van hun brein. Het klopt dat slechts een klein deel van de zenuwcellen tegelijk actief vuren, maar de inactieve zenuwcellen zijn ook belangrijk. Deze misvatting wordt vaak aangehaald, al sinds het begin van de 20ste eeuw. Mogelijk is het te danken aan het feit dat de uitspraak eerst metaforisch is gebruikt.
• Alle mensen leren fundamenteel op dezelfde manier. Er is geen bewijs dat mensen verschillende leerstijlen hebben, noch dat het aanpassen van lesmethoden aan de individuele leerstijlen zorgt tot beter behoud van informatie.

Ziekte

De bulten op een pad zijn geen wratten en kunnen daarom geen wratten veroorzaken bij mensen.

• Het drinken van melk of nuttigen van andere zuivelproducten zorgt niet voor een verhoogde slijmproductie. Deze producten hoeven dus niet te worden vermeden in geval van griep of verkoudheid.
• Mensen kunnen geen wratten krijgen van padden of andere dieren; de bulten op een pad zijn geen wratten. Wratten op de menselijke huid worden veroorzaakt door virussen die uniek zijn voor mensen (humaan papillomavirus).
• Noch het kraken van de knokkels, noch het sporten in goede conditie kan artrose veroorzaken.
• Het eten van noten, popcorn of zaden leidt niet tot een verhoogd risico voor diverticulitis. Deze soorten voedsel hebben mogelijk juist een beschermend effect.
• Stress speelt een relatief kleine rol in hypertensie. Specifieke ontspanningstherapieën worden niet ondersteund door wetenschappelijk bewijs. Acute stress is wel in verband gebracht met een tijdelijke toename van de bloeddruk. Uit observatiestudies is wel een mogelijk verband gebleken tussen chronische stress en een langdurige verhoogde bloeddruk. Vanuit medisch oogpunt speelt stress een kleine rol in hypertensie, terwijl veel studies onder leken juist uit heeft gewezen dat mensen denken dat het de belangrijkste oorzaak ervan is.
• In mensen die verkouden zijn kan de kleur van het sputum of de nasale afscheiding variëren van doorzichtig tot geel tot groen en dit zegt verder niks over de oorzaak van de infectie.
• Over het algemeen voorkomt vitamine C verkoudheid niet, hoewel het mogelijk een beschermend effect heeft in intense inspanning in koud weer en mogelijk ook de duur van een verkoudheid licht kan verkorten.
• Badderen droogt de huid niet uit voor mensen met eczeem en is mogelijk juist goed voor hen.
• Er zijn geen programma's die toegang verschaffen tot dialysemachines in ruil voor de lipjes op blikjes en deze hebben ook nooit bestaan. Dit gerucht bestaat in Amerika al sinds de jaren '70. De Amerikaanse Nierstichting ontkent dat een dergelijk programma ooit heeft bestaan en heeft aangegeven dat 80% van de kosten van dialyse wordt vergoed door Medicare.
• Neushoornhoorns in gepulveriseerde vorm wordt niet gebruikt als afrodisiacum in Traditionele Chinese Geneeskunde als Cornu Rhinoceri Asiatici (犀角, xījiǎo, "neushoornhoorn"). Het wordt voorgeschreven bij koorts en stuiptrekkingen, maar deze behandelmethoden worden niet ondersteund door evidence-based medicine.
• Roest veroorzaakt geen tetanus. Roest wordt meestal buiten gevonden, of op andere plekken waar de Clostridium tetani bacterie ook voorkomt, maar roest op zichzelf veroorzaakt geen tetanus.

Uitvindingen

• George Washington Carver heeft pindakaas niet uitgevonden, hoewel hij, naar verluidt, wel driehonderd manieren om pinda's te gebruiken heeft ontdekt en nog eens honderden gebruiken voor sojabonen, pecannoten en zoete aardappelen.
• Thomas Crapper heeft het spoeltoilet niet uitgevonden; spoeltoiletten bestonden al in de Indusbeschaving, rond de 26ste eeuw v.Chr. De voorloper van het moderne toilet is uitgevonden door Sir John Harington. Crapper heeft de populariteit van het moderne toilet wel vergroot en heeft verschillende gerelateerde uitvindingen gedaan, waaronder een mechanisme om de tanks te vullen dat nog steeds gebruikt wordt.
• Thomas Edison heeft het elektrisch licht niet uitgevonden. Hij ontwikkelde wel de eerste praktische lamp in 1880, kort voor Joseph Swan, die in 1881 een nog efficiëntere lamp uitvond.
• Henry Ford heeft noch de auto, noch de lopende band uitgevonden. Hij verbeterde het proces van de lopende band wel substantieel, deels door eigen uitvindingen, maar vooral ook door het sponsoren van het werk van zijn werknemers. Karl Benz (mede-oprichter van Mercedes-Benz) heeft de eerste moderne auto uitgevonden, en de lopende band bestaat al veel langer.
• Guglielmo Marconi heeft de radio, maar heeft het wel gemoderniseerd voor publieke uitzendingen en communicatie.
• Al Gore heeft nooit beweerd dat hij het Internet heeft "uitgevonden". Wat Gore wel heeft gezegd is: "Tijdens mijn jaren in het Congres, heb ik het initiatief genomen om het Internet te creëren", waarmee hij duidde op zijn politieke werk om het Internet te ontwikkelen. Gore stelde in 1991 een wet op waarmee er veel geld kon worden opgehaald om supercomputers te ontwikkelen, waardoor er grote verbeteringen konden worden gedaan aan het al bestaande Internet uit de vroege jaren '90, NSFNet. Het leidde ook tot de ontwikkeling van NCSA Mosaic, de browser die het wereldwijde web populair maakte.
• James Watt heeft de stoommachine niet uitgevonden, noch waren zijn ideeën geïnspireerd door de deksel van een ketel dat door stoom werd opengeblazen. Watt werkte verder aan de eerste commercieel succesvolle stoommachine van Newcomen in de jaren 1760 en 1770. Hij maakte daarbij verbeteringen waardoor de machine efficiënter werd; zijn nieuwe stoommachine werd razend populair dankzij deze verbeteringen.

Materialen

• Glas vloeit niet bij kamertemperatuur als een vloeistof met hoge viscositeit. Hoewel glas bepaalde moleculaire eigenschappen deelt met vloeistoffen, is glas op kamertemperatuur een "amorf", dat pas begint te vloeien boven de glastemperatuur, hoewel de exacte aard hiervan nog niet vaststaat volgens wetenschappers. Panelen van ramen van gebrandschilderd glas zijn onderaan vaak dikker dan bovenaan en dit wordt toegewezen aan het idee dat glas langzaam vloeit, verspreid over meerdere eeuwen. De oneffenheid komt echter door de manier waarop de ramen zijn geproduceerd in die tijd. Normaalgesproken werd het dikke eind van het glas onderaan het frame gemonteerd, maar het komt ook andersom voor. Deze vervorming is in geen enkel ander glazen object, zoals sculpturen of optische instrumenten, gevonden. Een onderzoeker heeft in 1998 geschat dat glas zo langzaam vloeit dat het meerdere malen de leeftijd van de aarde nodig zou hebben.
• De meeste diamanten worden niet gevormd door sterk samengeperste steenkool. Meer dan 99% van de diamanten die zijn gewonnen zijn gevormd in extreme hitte en onder zeer hoge druk zo'n 140 km onder het aardoppervlak. Steenkool wordt gevormd door prehistorische planten, vlak onder het aardoppervlak en komt maar zelden voor op dieptes onder de 3,2 km. De meeste diamanten zijn ouder dan de eerste planten op het land en zijn dus ouder dan kool. Het is mogelijk dat diamanten kunnen vormen uit kool in subductiezones en bij meteoroïdekraters, maar diamanten die zo zijn gevormd zijn zeldzaam en de koolstof zal eerder stenen en organische koolstof verkolen dan steenkool.

Wiskunde

• Er is geen bewijs dat de Oude Grieken het Parthenon bewust zo ontworpen hebben dat het de gulden snede volgt. Het Parthenon is voltooid in 438 v.Chr., meer dan een eeuw voordat de snede voor het eerst genoemd werd door Euclides. Ook in Leonardo da Vinci's Vitruviusman wordt de gulden snede niet genoemd, zelfs al worden er wel andere verhoudingen besproken.

Natuurkunde

Een illustratie van de (incorrecte) uitleg van gelijke-transitietijd van aërodynamische lift

• Het is niet waar dat lucht evenveel tijd nodig heeft om boven en onder langs een vliegtuigvleugel te trekken. Deze misvatting komt veel voor in schoolboeken en zelfs in opleidingsmateriaal voor piloten. De lucht die bovenlangs een aërodynamisch oppervalk reist, gaat altijd veel sneller dan deze uitleg impliceert, zoals wordt uitgelegd in het artikel over liftkracht.
• Door te blazen over een gebogen stuk papier kan de wet van Bernoulli niet worden gedemonstreerd. Dit wordt vaak in de klas wel beweerd, maar het is onjuist om een verbinding te leggen tussen de luchtstroom aan de twee kanten van het papier met behulp van de wet van Bernoulli, aangezien de lucht boven en onder verschillende stroomvelden hebben en de wet van Bernoulli alleen van toepassing is binnen hetzelfde stroomveld. Het papier stijgt omdat de lucht de buiging van het papier volgt en een gebogen stroomlijn creëert verschillen in luchtdruk die loodrecht op de luchtstroom staan. De wet van Bernoulli voorspelt dat een afname in druk gepaard gaat met een toename in snelheid, dat wil zeggen: terwijl de lucht over het papier stroomt, versnelt de lucht en gaat hij sneller stromen dan op het punt waar de lucht de mond van de proefleider verlaat. Dat wordt echter niet duidelijk met het bovengenoemde proefje.
• Water stroomt niet weg in een draaikolk tegen de klok in in bassins op het noordelijk halfrond en in een draaikolk met de klok mee op het zuidelijk halfrond dankzij het Corioliseffect. De uitspraak dat het Corioliseffect te zwak is om invloed te hebben op de richting van de draaikolk is ook incorrect. Het Corioliseffect bestaat echt en heeft een invloed op de richting van de draaikolk, maar die invloed is minuscuul vergeleken met dat van de reststroming, voorwerpen of imperfecties in het bassin, of een hele reeks andere factoren, waardoor draaikolken zowel tegen de klok in als met de klok mee kunnen draaien op beide halfronden. Een onderzoeksteam van MIT is het gelukt een speciale cilindrische tank te vullen met water, af te sluiten en een dag te laten wachten, om deze vervolgens leeg te laten lopen: hierin ontstond uiteindelijk een duidelijke draaikolk tegen de klok in, waarmee de hypothese dat het Corioliseffect ook kleinschalige afvoeren beïnvloedt, werd bevestigd. (Het experiment is succesvol gerepliceerd op andere plekken op het noordelijk halfrond; identieke testen in Sydney produceerden, naar verwachting, het tegengestelde effect.)
• Gyroscopische krachten en een geometrisch spoor zijn niet nodig voor een fietser om de fiets te balanceren, of voor een fiets om zelfstabiliteit te vertonen. Beide krachten kunnen wel bijdragen, maar zijn niet vereist en op zichzelf ook niet voldoende.
• Het idee dat bliksem nooit twee keer op dezelfde plek in kan slaan is één van de oudste en best bekende bijgeloven over bliksem. Er is geen reden waarom bliksem niet twee keer op dezelfde plek zou kunnen inslaan; als er een onweersbui is op een gegeven plek, dan zullen objecten en plekken die het meest uitsteken of het meest geleidend zijn (en daardoor afstand verminderen) sneller worden getroffen. Bliksem slaat zo bijvoorbeeld ongeveer 100 keer per jaar in in het Empire State Building in New York.
• Als iemand een muntje laat vallen van een hoog gebouw, dan zal het muntje nooit iemand kunnen vermoorden. De eindsnelheid van een vallend muntje van één cent is ongeveer 50 tot 80 km per uur en het muntje zal deze snelheid nooit overschrijden, ongeacht van welke hoogte het wordt gegooid. Die snelheid is niet hoog genoeg voor het muntje om een menselijke schedel te doorboren of beton te kunnen breken, zoals ooit is gedemonstreerd in een aflevering van MythBusters.
• Als de omgevingstemperatuur laag is, kan het tijdelijk verlagen van de temperatuur op een thermostaat (bv. 's nachts of wanneer een gebouw niet in gebruik is) zorgen voor een significante energiebesparing. Veel mensen denken dat de verwarming "harder moet werken" als een gebouw is afgekoeld om het weer terug te krijgen op de gewenste temperatuur, waardoor de besparing teniet zou worden gedaan of zelfs zou worden overschreden. In werkelijkheid kan het leiden tot een besparing van 5-15%, aangezien de warmte die verloren gaat aan een koude omgeving proportioneel is aan het temperatuurverschil tussen binnen en buiten.

Psychologie

• Dyslexie is niet een cognitieve stoornis die wordt gekarakteriseerd door het omdraaien van letters of woorden, of schrijven in spiegelschrift. Het is een stoornis bij mensen van tenminste gemiddelde intelligentie die moeite hebben met het spellen van woorden, met snel lezen, schrijven en het in het hoofd uitspreken van woorden en begrijpen wat ze lezen. Hoewel sommige dyslectici ook last hebben met het verdraaien van letters, is dit geen karakteristiek symptoom voor dyslexie .
• Er is geen wetenschappelijk bewijs voor het bestaan van een "fotografisch" geheugen in volwassenen (het vermogen om zich dingen te herinneren alsof ze op camera zijn vastgelegd), maar sommige jonge kinderen hebben een eidetisch geheugen. Veel mensen hebben beweerd dat ze een fotografisch geheugen hebben, maar bij de meesten blijkt dat ze een zeer goed geheugen hebben dankzij het gebruik van ezelsbruggetjes, en niet dankzij een natuurlijk vermogen om herinneringen in groot detail op te slaan. Er zijn uitzonderingen van mensen met een buitengewoon goed geheugen, maar dit komt niet in de buurt van een fotografisch geheugen.
• Schizofrenie is niet hetzelfde als dissociatieve identiteitsstoornis, oftewel het hebben van een gespleten of meerdere persoonlijkheden. Etymologisch komt de term "schizofrenie" van de Griekse stam skhizein (σχίζειν, "splijten") en phrēn, phren- (φρήν, φρεν-; "geest") en de term is een samengesteld woord dat is voorgesteld door de Zwitserse psychiater Eugen Bleuler, waardoor deze veelvoorkomende misvatting mogelijk is ontstaan.

Vervoer

• Toiletafval wordt nooit bewust uit een vliegtuig gedumpt. Al het afval wordt opgevangen in tanks die op de grond door speciale trucks worden geleegd. Blauw ijs wordt veroorzaakt door lekken in de afvaltank. Passagierstreinen spoelden vroeger wel het toiletafval door op de sporen, maar moderne treinen hebben ook tanks aan boord en laten afval dus niet meer op dezelfde manier weglopen.
• Autoaccu's die worden bewaard op een betonnen vloer lopen niet sneller leeg dan wanneer ze worden bewaard op andere oppervlakken. Desondanks geloven mensen dat beton slecht is voor de accu's. De accu's van vroeger waren misschien kwetsbaar voor vocht van de vloer omdat de verpakking vaak gaten had, maar sinds vele jaren hebben loodaccu's ondoordringbare polypropylene verpakkingen en zijn ze tevens onderhoudsvrij, waardoor ze geen batterijvloeistof kunnen lekken.

Externe links

• Lijst met misvattingen over wetenschap onder kinderen (Engels)
• Misvattingen in schoolboeken (Engels)
• Bad Science (Engels)
• Bad Chemistry (Engels)
• Snopes – Broodjeaapverhalen (Engels)