Wikijunior:Kriebelbeestjes/Sprinkhaan

Terug naar de startpagina

Sprinkhaan Wat is dit voor diertje? De sprinkhaan is een insect dat goed kan springen. Hij is familie van de krekel. Hoe ziet dit beestje eruit? De sprinkhaan heeft meestal een groene tot bruine kleur. Opvallend zijn de lange achterpoten waarmee grote sprongen gemaakt kunnen worden. Bij de sprinkhanen heb je twee grote groepen: de veldsprinkhanen, deze hebben korte sprieten (korter dan het lichaam) en de sabelsprinkhanen, deze hebben sprieten die langer zijn dan het lichaam. De meeste soorten worden enkele centimeters lang. Tropische soorten hebben soms felle kleuren en worden groter. De bidsprinkhaan is ondanks zijn naam geen echte sprinkhaan, maar behoort tot een andere groep van insecten. Waar zitten ze? Sprinkhanen zijn te vinden op planten, meestal grassen. Een aantal soorten leeft in struiken en bomen. Ze leven vaak op zonnige gebieden, zoals graslanden. Sprinkhanen hebben zich perfect aangepast aan hun omgeving en door hun kleur. Omdat ze tussen de planten leven, zijn ze daar ook goed beschermd. Wat eet het? Alle sprinkhanen zijn planteneters. Sommige sprinkhanen eten wel eens kleine dieren, zoals bladluizen, die toevallig op het blaadje zitten waar de sprinkhaan van eet, maar dat is dan ook toevallig. Sprinkhanen knagen kleine stukjes van de plant en als er te veel sprinkhanen zijn, kunnen ze een plaag vormen. In Afrika leven treksprinkhanen die zich heel snel voortplanten als de omstandigheden gunstig zijn. Er zijn dan zoveel sprinkhanen dat er niet genoeg voedsel voor ze is. Ze gaan op zoek naar voedsel en eten alle planten op die ze tegenkomen, ook gewassen van mensen, waardoor de oogst dus wordt opgegeten en er niet genoeg eten is voor de mensen zelf. In veel landen, bijvoorbeeld in Afrika en Oost-Azië, zijn sprinkhanen zelf een bron van voedsel voor de mensen; ze worden gebakken of gefrituurd en daarna opgegeten. In Nederland kun je op sommige plekken ook sprinkhanen eten. Hoe groeit het op? Het vrouwtje en het mannetje paren, waarna het vrouwtje de eitjes legt. Meestal leggen ze de eitjes onder de grond, soms in plantenstengels of in kieren tussen schors. In de volgende lente komen ze uit. De jonge sprinkhaan wordt nimf genoemd en lijkt al op een volwassen sprinkhaan. De nimf is kleiner en heeft nog geen vleugels. Hoe verdedigt het zichzelf? Sprinkhanen kunnen heel ver springen om zo aan gevaar te ontsnappen. Sommige soorten hebben felgekleurde vleugels, als ze springen vliegen ze een stukje. De felle kleuren van de vleugels laten vijanden schrikken. Als een sprinkhaan wordt vastgepakt, spuugt hij de maaginhoud uit die eruitziet als een bruine vloeistof. De sprinkhanen krijgen niet vaak te maken met vijanden, maar als er vijanden komen weten ze hoe ze zich moeten verdedigen. Wat is er speciaal aan dit beestje? Sprinkhanen staan bekend om hun vermogen geluiden te maken. Sommige sprinkhanen zijn vernoemd naar het geluid wat ze maken, zoals wekkertje, krasser, zoemertje of schavertje. Het geluid of getjilp wordt gemaakt op verschillende manieren. Meestal door met de geribbelde dijen langs de vleugels te strijken. Sommige sprinkhanen wrijven hun vleugels over elkaar en maken zo geluid. Ook andere insecten kunnen dit, zoals de krekel en de cicade. Zowel manntjes als vrouwtjes kunnen sjirpen maar de wijfjes doen dit maar zelden. Meestal sjirpt het mannetje om de vrouwtjes te lokken. Het geluid doet denken aan apparaten: wekkers, naaimachines of bromfietsen. De vrouwtjes zijn meestal iets groter en bij de sabelsprinkhanen zijn de wijfjes te herkennen aan de 'sabel' aan haar achterlijf. Dat is een legboor waarmee ze haar eitjes in de grond deponeert. Eitjes die in het najaar worden gelegd overwinteren in de grond en ze komen het volgende voorjaar uit. De jonge sprinkhanen lijken op de volwassen dieren en worden nimfen genoemd. Hun vleugels ontstaan pas na de derde van in totaal vijf vervellingen. De oudere nimfen kun je herkennen aan de vleugelstompjes. Is het gevaarlijk? De meeste sprinkhanen zijn niet gevaarlijk, maar sommige soorten zijn giftig of hebben grote kaken waarmee ze kunnen bijten. Een bekende sprinkhaan is de wrattenbijter, deze werd vroeger gebruikt om wratten door te bijten bij mensen. De lange stekel(legbuis) aan het achterlijf van veel soorten, vooral bij de sabelsprinkhanen, dient om de eitjes in de grond af te zetten. Deze stekel doet ons denken aan een angel, maar het is een deel van het geslachtsorgaan en sprinkhanen kunnen hier niet mee steken. Bijna alle sprinkhanensoorten kunnen geluid maken door hun voorvleugels langs elkaar te wrijven of door met hun voorvleugels over de achterpoten te strijken. Wel is het getsjirp per soort verschillend. De gehoororganen zitten niet op de kop, maar in de poten. Afbeeldingen Deze soort wordt bruintje genoemd. Sabelsprinkhanen hebben lange, sprieterige poten. Tropische soorten zijn vaak felgekleurd. Deze soort is goed gecamoufleerd.

Meer voor in de klas!

Alles om een spreekbeurt te geven. Lesmateriaal voor leerkrachten.