Anaximander over de natuur
Woord vooraf
bewerken“Anaximander, de zoon van Praxiades, uit Milete, brengt het tragische levensverhaal van de kosmische ordening die ontstaat als een kiem die groeit en zal vergaan en waarin voortdurend slag wordt geleverd tussen tegenstanders. Want alles tezamen is volgens zijn natuur een levend wezen, dat geboren wordt, groeit en zal sterven.”
Dit zou de aanhef kunnen zijn van één van Anaximanders’ werken, maar die zijn voor ons alle verloren gegaan. En toch zijn wij wonderwel in staat de donkere diepte van zijn leer op te diepen, wat voor de onderzoeker een grote rijkdom geeft.
De in het hoofd vermelde aanhef vormt daarmee tegelijk het uitgangspunt voor de interpretatie van allerhande berichten van uiteenlopende auteurs uit de oudheid, die wellicht nog getuigen zijn geweest van Anaximander’s werken zelf.
Was Anaximander diepzinnig? In elk geval lijken zijn natuurwetenschappelijke theorieën in onze ogen achterhaald, en toch ligt juist zijn belang en diepzinnigheid in het feit dat hij diep natuurfilosofisch nadacht en tragische verhalen schreef over de fraaie kosmische ordening, die hij waarschijnlijk voorstelde als een levend wezen. Zijn waarde is dus vooral gelegen in zijn verbeeldingskracht, die hij op hun lezers of toehoorders trachtten over te dragen, terwijl hij volledig recht deed aan de gegevens van de ervaring. En ook dat is een manier om de waarheid (letterlijk, volgens de Oudgriekse definitie, ‘onverborgenheid’) over te dragen. Want verbeelding en empirische ervaring worden hier geïntegreerd. Het lijkt echter niet alleen in Anaximanders' bedoeling te liggen de waarheid over te dragen. Ook lijkt hij erop uit te zijn kunstzinnig proza aan te reiken, waarvan wij de inhoud moeten beleven.
Met dit als uitgangspunt zal het verhaal van Anaximander en de reconstructie van zijn leer aanvangen.
