Gedichten uit de wereldliteratuur/Best image of myself, and dearer half

"Best image of myself, and dearer half"

In Miltons Paradise Lost troost Adam Eva nadat ze ontwaakt is uit een verontrustende droom waarin ze verleid wordt om van de verboden vrucht te proeven (BOOK V, 95-128)

Het oorspronkelijke fragment

"Best image of myself, and dearer half,

The trouble of thy thoughts this night in sleep

Affects me equally; nor can I like

This uncouth dream, of evil sprung, I fear;

Yet evil whence? in thee can harbour none,

Created pure. But know that in the soul

Are many lesser faculties, that serve

Reason as chief; among these Fancy next

Her office holds; of all external things

Which the five watchful senses represent,

She forms imaginations, aery shapes,

Which Reason, joining or disjoining, frames

All what we affirm or what deny, and call

Our knowledge or opinion; then retires

Into her private cell, when nature rests.

Oft in her absence mimick Fancy wakes

To imitate her; but, misjoining shapes,

Wild work produces oft, and most in dreams;

Ill matching words and deeds long past or late.

Some such resemblances, methinks, I find

Of our last evening's talk, in this thy dream,

But with addition strange; yet be not sad.

Evil into the mind of God or Man

May come and go, so unreproved, and leave

No spot or blame behind: Which gives me hope

That what in sleep thou didst abhor to dream,

Waking thou never will consent to do.

Be not disheartened then, nor cloud those looks,

That wont to be more cheerful and serene,

Than when fair morning first smiles on the world;

And let us to our fresh employments rise

Among the groves, the fountains, and the flowers

That open now their choisest bosomed smells,

Reserved from night, and kept for thee in store."

John Milton (ed. 1674)

Oudste Nederlandse vertaling

(Opmerking: Van Zantens vertaling eerbiedigt wel de versregels in jambische pentameter van Milton, maar voegt in dit fragment 10 extra versregels toe aan Miltons 34 versregels, dit in tegenstelling tot hedendaagse vertalers als Peter Verstegen en Jules Grandgagnage die ook de precieze lengte van het gedicht - in totaal 10.000 versregels - respecteren.)

"O, schoonste beeld van my, en waardste helft

De ontroerenis van uw gemoed deez' nacht

Doet my met u gelyk'lyk aan: Ik weet

Niet, wat ik van dien ongewoonen droom

Zal maaken: 'k vrees dat hij uyt kwaad ontstamt.

Maar kwaad; van waar? Geen kwaad heeft vat op u

Geschaapen reyn en zuyver. Maar ik moet

U zeggen, dat in 't Wezen van de Ziel

Veel mindere Vermoogens zijn, ten dienst

Der Reeden, dien den hoogsten troon bekleed.

De Inbeelding onder hen zit naast haar zy,

En van alle uyterlijke zaaken,

Die 't Waakzaam vijfzinnental vertoont, vormt zy:

Verbeeldingen en Weezens in de lucht,

Die Reeden voegt of scheyd, en teelt, al wat

We stellen of ontkennen, en dat heet

Of Kennis, of eene ydle Waan: Zij keert

In haare cel, wanneer Natuur zich neygt

Tot rust. 't Gebeurt in haar afweezen veel,

Dat dweeperyen, naar dien leest geschoeyd

Haar trachten naa te bootsen, maar meest al

Niet anders teelen, als gedaanten, niet

Wel saamgevoegd, en woest bedryf, maar meest

In droom, nu, woorden zonder slot, dan daân,

Of lang geleên, of onlangs uytgevoerd.

Iets, vind ik, dunktme in uwen droom, dat daar

Na zweemt, uyt onze gistere aavondpraat;

Iets is 'er by, dat zeldsaam is en vreemd,

Maar zy gerust: het kwaad kan in 't verstand

Van God of Mensen koomen, en weêr gaan,

Niet toegestemd, en laaten vlek noch schul.

Dat geeft my hoop, dat, daar gy in den slaap

En droom voor schrikte, in u niet vallen zal,

Om 't ooyt te doen, wanneer gy waakend zyt.

Wel, zy dan niet mismoedig: Laat geen wolk

Uw oog, altyd zoo vriend'lyk en vol glans

Beneevelen, daar deze Morgenstond

De Waereld met zyn aangenaam gelaat

Zoo toelacht: Laat ons, door den slaap verkwikt,

Opryzen tot ons werk, in 't midden van

Die Bossen, die Fonteynen, dat Gebloemt,

Dat nu, door 't streelen van den Dageraad

Zyn' knop ontsluit met de uytgezochte geur

Te nacht bewaard, maar eeniglyk voor u."

Jacobus Van Zanten (1728)

Hedendaagse vertaling

"Beeld naar mijn beeld, liefste wederhelft,

De onrust die vannacht je slaap verstoorde

kwelt mij evenzeer: die vreemde droom,

uit kwaad ontsproten, vrees ik, bevalt me niet.

Maar: vanwaar dat kwaad? In jou, zo zuiver

geschapen, kan het niet huizen. Weet wel dat

de ziel ook lagere vermogens heeft,

die de rede dienen. Daaronder, als tweede,

zetelt de verbeelding: Van alle uitwendige

dingen die de vijf zinnen voorstellen

vormt zij dromen en luchtige gestalten

die de rede bindt of scheidt, 't gekende

en ongekende bepaalt, het kennis of mening

noemt, waarna ze terugkeert naar haar eigen

eenzame cel als de natuur gaat rusten.

In haar afwezigheid bootst de verbeelding

haar graag na, maar zij baart wangestalten

en in warrig werk, vooral in dromen,

vermengt zij slecht gepaarde woorden en daden

van lang of kort geleden. Zo deed jouw droom

mij denken aan ons avondlijk gesprek,

hoewel met vreemde inlas. Maar wees niet triest:

Het kwaad komt en gaat in de geest

van God en van de mens, maar niet aanvaard

rest er geen vlek of blaam. Dit geeft me hoop,

dat wat je in je droom verafschuwde

je wakend nooit zal willen doen. Wees niet

mismoedig dus, en versomber niet

je blik, doorgaans nog blijer en serener

dan de dageraad die de wereld toelacht.

Laat ons nu opstaan voor ons nieuwe werk

tussen de bosjes, de bronnen en de bloemen,

die nu met geurige knoppen openbloeien,

's nachts gesloten en voor jou bewaard."

Jules Grandgagnage (2022)

---