Heksenvervolging in Europa (1300-1720)/Inleiding
1. Inleiding
De heksenvervolging heeft bijna 4 eeuwen lang (tussen ca. 1350-1720) grote delen van Centraal- en Noordwest Europa in zijn greep gehad en vele tienduizenden slachtoffers geeist waarvan ongeveer 80% vrouwen. De meeste van die vrouwen waren ouder (meestal rond de 60), zeer arm, alleenstaand en machteloos. Velen waren bedelares of vroedvrouw.
De heksenvervolging vond niet, zoals veel mensen denken, in de Middeleeuwen plaats, maar voornamelijk in de Renaissance, de tijd van de grote ontdekkingsreizen en de tijd van de grote opbloei van wetenschap en kunst.
Hekserij was in eerste instantie het op bovennatuurlijke wijze aandoen van kwaad aan anderen. Rond 1375 werd daar door de hogere klasse de aanklacht aan toegevoegd dat de heksen een pact met de duivel gesloten zouden hebben.
De meeste heksen bekenden alle beschuldigingen omdat ze gemarteld werden. Velen stierven al tijdens de marteling. Als ze zich na de bekentenis ook nog bekeerden, werden ze gewurgd vóórdat ze verbrand werden, en konden ze nog in de hemel komen.
Na 1590 werden de heksen er door de hogere klasse ook nog van beschuldigd vrijwillig geslachtsgemeenschap met de duivel te hebben gehad tijdens de heksensabatten. Daarbij werden de heksen gedwongen om de namen van andere deelnemers aan die sabbatten te noemen. Daardoor ontstonden er epidemiën van procesreeksen en massaprocessen. Ook kinderen, mannen, geestelijken en hoogwaardigheidsbekleders kwamen toen op de brandstapel. Deze massaprocessen vonden vooral in Duitsland plaats.
Rond 1660 kwam er een grote mentaliteitsverandering bij de elite. De astronomie had aangetoond dat het universum werkt door natuurwetten. Er kwam een mechanisch, materialistisch wereldbeeld. Waarneming en experiment werden belangrijk. "Eerst zien, dan geloven". Men werd sceptisch. Daardoor liet de elite zijn ideeën over duivelspact en heksensabbat varen. De duivel, waar de mensen zo vreselijk bang voor waren geweest, werd in de hel gestopt. Men werd optimistischer. De vrouwenhaat verminderde. Rechters begonnen heksenprocessen tegen te werken en de wetgeving werd zodanig aangepast dat heksenprocessen steeds minder tot een veroordeling leidden. De marteling werd afgeschaft. Rond 1720 waren er haast nergens meer heksenprocessen. Het volk bleef nog tot in de 19e eeuw in hekserij geloven.