Nederlandse literatuurgeschiedenis/De romantiek

Overgangsfase 1800 - 1820

In deze periode loopt de Verlichting ten einde en wordt de invloed van de romantiek sterker. Vooral het zuiden had geleden onder het Frans Napoleontisch bewind (1790-1813). Theaters die Nederlandse stukken opvoerden werden gesloten, Nederlandse boeken en tijdschriften waren verboden en het onderwijs werd bijna volledig verfranst. Pas na het vertrek van de Franse bezetters in 1813 bloeide het letterkundig leven terug op. Literatuur in die tijd was veelal te beluisteren in genootschappen en sociëteiten waar werd voorgedragen. Er bloeit een vorm van nationalisme op, die expressie vindt in gedichten als Wien Neerlands bloed van Hendrik Tollens en zeer uitgesproken in De Hollandsche natie van Jan Frederik Helmers.

Romantiek ca. 1820 - ca. 1840

Willem Bilderdijk

	« Poëzie is eenzelvig. Zij is uitstorting van overstelpend gevoel »
	(Bilderdijk))

De romantische beweging was in de Lage Landen veel minder uitgesproken dan bijvoorbeeld in Engeland. De Nederlandstalige auteurs werden vooral beïnvloed door Engelse romantici als Walter Scott en Lord Byron. De Nederlandse literatuur begeeft zich in deze periode op twee paden: sommigen volgden Willem Bilderdijk en Het Réveil, anderen werden vooral geïnspireerd door Walter Scott en zijn historische romans. Auteurs in dit laatste genre waren onder meer Aernout Drost, Jacob van Lennep, Jan Frederik Oltmans, A.L.G. Bosboom-Toussaint, en in Vlaanderen Hendrik Conscience. In deze periode ontstond ook het literair tijdschrift De Gids (1837 tot heden).

Enkele belangrijke auteurs:

Willem Bilderdijk (1756-1831) liet een oeuvre na van ongeveer 300.000 versregels. Zijn werk onderging duidelijk de invloed van de romantiek.
Isaäc da Costa (1789-1860), een leerling van Bilderdijk; ook zijn poëzie is doordrenkt van religieuze gevoelens.
de dichters Hendrik Tollens en Jan Fredrik Helmers (de dominee-dichters)
de dichter David Jacob van Lennep en zijn zoon Jacob van Lennep.
schrijvers van historische romans zoals Margaretha de Neufville met De Schildknaap (1829), en Hendrik Conscience met De Leeuw van Vlaanderen of de slag der gulden sporen (1838).

Een groep van dichters, onder wie J.J.L. ten Kate en A. Winkler Prins zich het actiefst toonden, verzetten zich tegen het gedweep met het romantisme. In hun volledig in versvorm geschreven satirische tijdschrift Braga (1842) steken zij de draak met vooral Byron en Beets.