Quenya/Verbogen adjectieven

Gebruik

bewerken

Adjectieven als substantief

bewerken

In het Nederlands vertalen we dit door "een" of "de" voor de verbogen vorm van het adjectief te plaatsen:

laica "een slimme";    i laica "de slimme"
carnë "een rode";    i carnë "de rode"
hwarin "een scheve";    i hwarin "de scheve"

Deze adjectieven worden verbogen met de uitgangen van de substantieven:

laicar "slimmen";   carni "roden";   hwarindi "scheven"

Ook duaal en partitief meervoud zijn mogelijk:

laicat "een paar slimmen"   carnit "een paar roden";   i hwarindu "beide scheven"
laicali "enkele slimmen";   carnili "enkele roden";   hwarindeli "enkele scheven"

Deze substantieven kunnen ook de andere naamvalsuitgangen krijgen, bvb.

laicaron (genitief meervoud);   carnillo (ablatief enkelvoud);   i hwarindun (datief duaal) ...

Adjectieven volgend op het substantief

bewerken

Als een adjectief volgt op het substantief waarbij het hoort, dan gebruiken we de regel van het laatste verbuigbare woord. Dit betekent dat het adjectief de naamvalsuitgang krijgt en dat het substantief deze uitgang verliest:

coa carninna "naar een rood huis" (allative)
coa carnillo "van een rood huis" (ablative)


In het meervoud heeft het adjectief de naamvalsuitgang van het meervoud en staat het substantief in de nominatief meervoud:

coar carninnar "naar rode huizen" (allative)

In het duaal krijgt het adjectief de duale naamvalsuitgang en vinden we de nominatief duaal bij het substantief:

coat carnilto "van een paar rode huizen" (ablative)

Merk op: adjectieven hebben enkel t-dualenb zelfs als ze een t- of d-klank bevatten:

i aldu tiucatsë "in beide dikke bomen" (locative)

De andere woorden die op deze manier verbogen worden, zijn:

Elendil Voronda "Elendil de Trouwe"
Elendil Vorondan "aan Elendil de Trouwe" (datief)
Elendil Vorondallo "van Elendil de Trouwe" (ablatief)

Er zijn echter ook twee gevallen waarin deze regel niet gevolgd wordt:

  • Als het substantief in het partitief meervoud staat, de naamvalsuitgang blijft in dit geval bij het substantief, het adjectief staat in zijn originele (meervouds)vorm:
coalissë carni "in enkele rode huizen" (locatief)
  • De adjectieven op –ëa hebben enkel een meervoudsvorm en geen andere naamvallen, opnieuw blijven de naamvalsuitgangen dus bij het substantief:
coanna laurëa "naar een gouden huis" (allatief)
coannar laurië "naar gouden huizen" (allatief)

Paradigma's

bewerken

Enkele opmerkingen:

  • Deze meervoudsvormen kunnen enkel gebruikt worden als het adjectief op het substantief volgt, niet als het zelf als substantief gebruikt wordt. Maar in dat laatste geval volgen ze de gewone regels voor substantieven (zie Quenya/Verbuigingsparadigma's).
  • Adjectieven op -ëa kunnen niet verbogen worden, ze staan bijgevolg ook niet vermeld in deze tabellen. Ze kunnen wel gebruikt worden als substantief maar ze worden in dat geval verbogen als ampa "haak" of alda "boom".
  • Het partitief meervoud kan enkel gebruikt worden als het adjectief de rol van substantief vervult, dus het is ook niet in de tabellen opgenomen.

Adjectieven op -a (maar niet -ëa) worden als volgt verbogen (anda "lang"):

enkelvoud meervoud duaal
nominatief anda andë andat
genitief ando andëon andato
possessief andava andaiva andatwa
datief andan andain andant
ablatief andallo andallon(r) andalto
allatief andanna andannar andanta
locatief andassë andassen andatsë
instrumentalis andanen andainen andanten
respectief andas andais andates

Adjectieven op -ë worden als volgt verbogen (ninquë "wit"):

enkelvoud meervoud duaal
nominatief ninquë ninqui ninquit
genitief ninquio ninquion ninquito
possessief ninquiva ninquíva ninquitwa
datief ninquin ninquín ninquint
ablatief ninquillo ninquillon(r) ninquilto
allatief ninquinna ninquinnar ninquinta
locatief ninquissë ninquissen ninquitsë
instrumentalis ninquinen ninquínen ninquinten
respectief ninquis ninquís ninquites

Adjectieven op -n worden als volgt verbogen (melin "lief"):

enkelvoud meervoud duaal
nominatief melin melini/melindi melindet
genitief melindo melindion melindeto
possessief melinwa melindiva melindetwa
datief melinden melindin melindent
ablatief melindello melindillon(r) melindelto
allatief melindenna melindinnar melindenta
locatief melindessë melindissen melindetsë
instrumentalis melindenen melindinen melindenten
respectief melindes melindis melindetes



>> Quenya >> Quenya/Adjectieven >> Quenya/Verbogen adjectieven

Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.