Italiaanse renaissance/Introductie: verschil tussen versies

Het Franse woord <span style='color: Blue'>'''''renaissance'''''</span> betekent '''''wedergeboorte'''''. Het equivalent hiervan is het Italiaanse ''rinascita'', een begrip dat [[w:Giorgio Vasari|Giorgio Vasari]] in een voorwoord op zijn ''Vite'' gebruikt, waarmee hij een herleving van de cultuur van de klassieke oudheid bedoelt. Volgens hem is deze wedergeboorte (van de schilderkunst) te situeren in het Toscane van omstreeks 1300, met name in het werk van [[w:Cimabue|Cimabue]] en vooral [[w:Giotto di Bondone|Giotto]]. Het idee van 'wedergeboorte' (renaissance) is al terug te vinden in geschriften daterend uit de periode volgend op 1340. Bedoeld werd dat de poëzie met [[w:Dante Alighieri|Dante]] en de schilderkunst met [[w:Giotto di Bondone|Giotto]] opnieuw geboren waren. In de daaropvolgende eeuwen zou het idee van wedergeboorte onder meer ook toegepast worden op architectuur, beeldhouwkunst en filosofie.

De meeste uit de 19e eeuw daterende aannames over de renaissance zijn in onze tijd door historici en kunsthistorici verworpen of bijgestuurd. Zo is bijvoorbeeld de zienswijze dat met de renaissance een periode was aangebroken van vernieuwing in de kunsten die een breuk betekende met de middeleeuwen al zeer problematisch. Het voor de hand liggende bezwaar is immers dat ook in de <span style='color: Blue'>middeleeuwen</span> hoogwaardige kunst werd gemaakt en dat op geen enkele manier te verifiëren valt of een renaissancewerk 'beter' is dan een middeleeuws. De renaissance in Italië was natuurlijk wel een periode van <span style='color: Blue'>vernieuwingen</span>, vaak afkomstig uit andere regio's zoals de Nederlanden en Duitsland: de eerste Italiaanse <span style='color: Blue'>olieverfschilderijen</span>, de eerste <span style='color: Blue'>kopergravures</span> en de eerste <span style='color: Blue'>gedrukte boeken</span> werden gemaakt, en de ontdekking van de regels van het lineair perspectief kreeg een grote impact op vooral de schilderkunst. In de beeldhouwkunst verschenen losstaande standbeelden, in het bijzonder het ruiterstandbeeld en de portretbuste. Vanaf de 15e eeuw is er binnen de <span style='color: Blue'>architectuur</span> een opvallende ontwikkeling: die van de <span style='color: Blue'>bewuste stadsplanning</span>. Binnen de <span style='color: Blue'>literatuur</span> is er de opkomst van <span style='color: Blue'>de komedie, de tragedie en de pastorale</span> en een herwaardering van de <span style='color: Blue'>volkstaal</span> tegenover het Latijn. In het algemeen kregen de kunsttheorie, de muziektheorie en de politieke theorie nu een eigen autonome ontwikkeling. <span style='color: Blue'>Humanisme</span> (de studia humanitatis) was het achterliggende opvoedingsideaal, met een studieprogramma dat in hoofdzaak bestond uit grammatica, retorica, poëzie, geschiedenis en ethiek.

Ondanks deze culturele bloei zien veel historici de renaissance tegelijk echter als een periode waarin een <span style='color: Blue'>economische recessie</span> voor Italië begon, als gevolg van de openstelling van de Atlantische handelsroutes en de herhaalde buitenlandse invasies. Er werd evenmin veel vooruitgang geboekt op het gebied van de experimentele wetenschap, een discipline die pas ten tijde van de protestantse cultuur in de 17e eeuw goed op gang kwam.